Τα δύο είδη αναγνωστών

Του Γιάννη Μπασκόζου

Μιλώντας με ένα φίλο συγγραφέα και καλό λογοτέχνη μου επισήμανε ότι  πλέον υπάρχουν δύο ειδών αναγνώστες: «αυτοί που διαβάζουν γενικώς –  το βλέπεις και στους πίνακες των best seller  –  κι αυτοί που διαβάζουν καλά βιβλία».  Σημείωσε ακόμα ο φίλος ότι «κάποτε ένα καλό λογοτεχνικό βιβλίο είχε πολύ περισσότερους αναγνώστες από ότι σήμερα, λες κι ένα κομμάτι των αναγνωστών μεταφέρθηκαν στις παράπλευρες  περιοχές της λογοτεχνίας».   Η εκτίμηση του φίλου λογοτέχνη στηριζόταν και στη δική του εμπειρία. Έχοντας γράψει σχετικά πρόσφατα ένα καλό βιβλίο, το οποίο επαινέθηκε από την κριτική, περίμενε ότι οι πωλήσεις του θα ήταν καλύτερες από τα πρώτα του βιβλία, που η κριτική είχε αγνοήσει κι αυτός δεν ήταν τόσο γνωστός. Τι συμβαίνει; αναρωτήθηκε. Με επαινούν, είμαι σε μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο και έχω μικρότερη απήχηση; Μια απάντηση είναι ότι η κρίση έχει καταβάλλει τις πωλήσεις εξίσου στα βιβλία όλων των κατηγοριών. Την εικόνα αυτή μου ανέτρεψε άλλος συγγραφέας, που έχοντας μετακομίσει πρόσφατα σε οίκο μεγάλων επιτυχιών, έδρεψε θετικές έως πολύ θετικές κριτικές αλλά είδε το βιβλίο του να στέκει στα χαμηλά των πωλήσεων σε αντίθεση με εύκολα μυθιστορήματα του ιδίου οίκου. Γι αυτά άραγε, αναρωτιέται, δεν υπάρχει κρίση; Σε αυτά δεν μειώνονται οι πωλήσεις;  Δεν έχουμε στατιστικά έγκυρα δεδομένα για να μπορέσεις να απαντήσεις σε τέτοιες ερωτήσεις. Οι δύο καλοί , γιατί είναι αποδεδειγμένα καλοί συγγραφείς οι συνομιλητές μου, δεν έπαιρναν υπόψη τους  και το ζήτημα της προώθησης. Ο εκδότης σχεδιάζει άλλου είδους προώθηση σε ένα βιβλίο από το οποίο προσδοκά αυξήσεις πωλήσεων και διαφορετική προώθηση , σαφώς μικρότερης  οικονομικής κλίμακας, για βιβλία απαιτητικά, τα οποία έτσι κι αλλιώς απευθύνονται σε περιορισμένα κοινά. Συζητώντας αυτές τις σκέψεις με άλλους συναδέλφους κάποιος έθεσε το ερώτημα:  «Ναι, αλλά ποιος είναι ο καλύτερος φίλος του εκδότη, ο περιστασιακός ή ο σταθερός αναγνώστης;».  Αυτό είναι ένα ερώτημα που κάθε εκδότης απαντάει διαφορετικά. Άλλοι προσδοκούν ευκαιριακούς αναγνώστες στηριζόμενοι σε μεγάλες επιτυχίες , άλλοι απευθύνονται αποκλειστικά σε βιβλιόφιλους και άλλοι θέλουν και τις δύο κατηγορίες.
Η αλήθεια είναι ότι σε καιρούς κρίσης  οι εκδότες, κάτω από την πίεση των δύσκολων καιρών, πασχίζουν να βρουν ένα βιβλίο που θα κάνει πωλήσεις, ανεξαρτήτως  της ποιότητας του βιβλίου. Από την άλλη οι βιβλιοπώλες στηρίζονται πιο πολύ στους σταθερούς βιβλιόφιλους γιατί αυτοί, όσο κι αν λιγοστεύουν , όσο κι αν μειώνεται το εισόδημά τους , θα μπουν στο βιβλιοπωλείο για να αγοράσουν βιβλία- είναι το ψωμί και το νερό τους. Αυτοί θα μείνουν πιστοί στο καλό βιβλίο  και μετά την κρίση.