Του Γιάννη Μπασκόζου
Μιλώντας με ένα φίλο συγγραφέα και καλό λογοτέχνη μου επισήμανε ότι πλέον υπάρχουν δύο ειδών αναγνώστες: «αυτοί που διαβάζουν γενικώς – το βλέπεις και στους πίνακες των best seller – κι αυτοί που διαβάζουν καλά βιβλία». Σημείωσε ακόμα ο φίλος ότι «κάποτε ένα καλό λογοτεχνικό βιβλίο είχε πολύ περισσότερους αναγνώστες από ότι σήμερα, λες κι ένα κομμάτι των αναγνωστών μεταφέρθηκαν στις παράπλευρες περιοχές της λογοτεχνίας». Η εκτίμηση του φίλου λογοτέχνη στηριζόταν και στη δική του εμπειρία. Έχοντας γράψει σχετικά πρόσφατα ένα καλό βιβλίο, το οποίο επαινέθηκε από την κριτική, περίμενε ότι οι πωλήσεις του θα ήταν καλύτερες από τα πρώτα του βιβλία, που η κριτική είχε αγνοήσει κι αυτός δεν ήταν τόσο γνωστός. Τι συμβαίνει; αναρωτήθηκε. Με επαινούν, είμαι σε μεγαλύτερο εκδοτικό οίκο και έχω μικρότερη απήχηση; Μια απάντηση είναι ότι η κρίση έχει καταβάλλει τις πωλήσεις εξίσου στα βιβλία όλων των κατηγοριών. Την εικόνα αυτή μου ανέτρεψε άλλος συγγραφέας, που έχοντας μετακομίσει πρόσφατα σε οίκο μεγάλων επιτυχιών, έδρεψε θετικές έως πολύ θετικές κριτικές αλλά είδε το βιβλίο του να στέκει στα χαμηλά των πωλήσεων σε αντίθεση με εύκολα μυθιστορήματα του ιδίου οίκου. Γι αυτά άραγε, αναρωτιέται, δεν υπάρχει κρίση; Σε αυτά δεν μειώνονται οι πωλήσεις; Δεν έχουμε στατιστικά έγκυρα δεδομένα για να μπορέσεις να απαντήσεις σε τέτοιες ερωτήσεις. Οι δύο καλοί , γιατί είναι αποδεδειγμένα καλοί συγγραφείς οι συνομιλητές μου, δεν έπαιρναν υπόψη τους και το ζήτημα της προώθησης. Ο εκδότης σχεδιάζει άλλου είδους προώθηση σε ένα βιβλίο από το οποίο προσδοκά αυξήσεις πωλήσεων και διαφορετική προώθηση , σαφώς μικρότερης οικονομικής κλίμακας, για βιβλία απαιτητικά, τα οποία έτσι κι αλλιώς απευθύνονται σε περιορισμένα κοινά. Συζητώντας αυτές τις σκέψεις με άλλους συναδέλφους κάποιος έθεσε το ερώτημα: «Ναι, αλλά ποιος είναι ο καλύτερος φίλος του εκδότη, ο περιστασιακός ή ο σταθερός αναγνώστης;». Αυτό είναι ένα ερώτημα που κάθε εκδότης απαντάει διαφορετικά. Άλλοι προσδοκούν ευκαιριακούς αναγνώστες στηριζόμενοι σε μεγάλες επιτυχίες , άλλοι απευθύνονται αποκλειστικά σε βιβλιόφιλους και άλλοι θέλουν και τις δύο κατηγορίες.
Η αλήθεια είναι ότι σε καιρούς κρίσης οι εκδότες, κάτω από την πίεση των δύσκολων καιρών, πασχίζουν να βρουν ένα βιβλίο που θα κάνει πωλήσεις, ανεξαρτήτως της ποιότητας του βιβλίου. Από την άλλη οι βιβλιοπώλες στηρίζονται πιο πολύ στους σταθερούς βιβλιόφιλους γιατί αυτοί, όσο κι αν λιγοστεύουν , όσο κι αν μειώνεται το εισόδημά τους , θα μπουν στο βιβλιοπωλείο για να αγοράσουν βιβλία- είναι το ψωμί και το νερό τους. Αυτοί θα μείνουν πιστοί στο καλό βιβλίο και μετά την κρίση.
Συμφωνώ κι επαυξάνω αγαπητέ Γιάννη με το άρθρο σας. Πριν από μερικούς μήνες, ένας φίλος εκδότης γνωστού & παλαιού οίκου που τα τελευταία χρόνια έχει επεκταθεί και στη νεοελληνική πεζογραφία, συζητώντας μαζί μου για το τελευταίο μου αδημοσίευτο μυθιστόρημα (του άρεσε και θα προσπαθήσει αν όλα πάνε καλά να το εκδώσει) μου είπε πάνω κάτω τα ίδια. Οι δυσκολίες της αγοράς λόγω κρίσης τον έχει κάνει επιφυλακτικό. Πασίγνωστος, βραβευμένος (και κατά τη γνώμη μου καλός) λογοτέχνης που εξέδωσε το τελευταίο του μυθιστόρημα στον ίδιο οίκο δεν έχει, παρά τις αντίθετες προσδοκίες, την αναμενόμενη εμπορική απήχηση μου είπε ο εν λόγω εκδότης. Αν αντιμετωπίζουν οι παλαιοί λογοτέχνες τέτοια προβλήματα τι να κάνουμε κι εμείς οι νέοι;
Γενικό συμπέρασμα: Μπορείτε να περιμένετε καλές πωλήσεις αν το βιβλίο σας κριθεί ποιοτικό μα και ακόμα υψηλότερες αν είναι απλώς πιασάρικο, εκτός κι αν η προώθηση αποδειχθεί μάντης πολτού. Οπότε:
Mες στο παλιό τυπογραφείο,
μες σε κυλίνδρους, μηχανές
(δίπλα όλο ”έφτυνε” η βέργα)
δείχναν οι πωλήσεις μας λειψές·
λειψές, σαν όλα τα δοκίμια,
που καταντούνε επιζήμια.
Χλώμιαζε ο ένας πλάι στον άλλο
και αγανακτούσε ολημερίς.
Ω! πόσο βάσανο μεγάλο
το βάσανο είναι της γραφής!
Όσο κι ο νους να τυραννιέται,
μεγάλη μπάζα δε θυμιέται.
Tου ενού το στόρυ χρόνια δέκα
αργόσυρτο, ίδιο ερπετό·
τ’ άλλου ηρωίδα μια γυναίκα
που σπέρνει γύρω κοπετό·
ο Καμπανάς όλο αδειάζει
κι απούλητα όλα στο χάζι.
― Φταίει το κοινό το φραστικό μας!
― Φταίει ο ΥΠΠΟ που μας μισεί!
― Φταίει το σινάφι το κακό μας!
― Φταίει πρώτα η προώθηση!
Ποιος φταίει; ποιος φταίει; Kανένα κόμμα
δεν πήγε να αγοράσει ακόμα.
Έτσι στο βιβλιοπωλείο
παραμονεύουμε κρυφτοί.
Από πελάτη, άμα λάχει
να δούμε τι θα αγοραστεί.
Καλοί, ωραίοι κι άσημοι αντάμα,
προσμένουμε, ίσως, κάποιο θάμα!
Καταπληκτικό & έξυπνο το ποίημα σας! Το απόλαυσα αλλά κινδυνεύετε να χαρακτηριστείτε από κάποιους περίεργους που σχολιάζουν ενίοτε όσους αναφέρονται σε έργα τους ως νάρκισσος,αυτάρεσκος,κλπ. Σας ευχαριστούμε ήταν πραγματικά μια ανάλαφρη νότα ευχαρίστησης.