Γιώργος Χουλιάρας.
Πριν δεκαέξι χρόνια ένας Ισπανός πολίτης τον οποίο θα ξεχάσουμε, ο Μάριο (Mario Costeja González, αν τον αναζητήσετε ηλεκτρονικά), αντιμετώπιζε οικονομικές δυσκολίες και ένα ακίνητο που είχε βγήκε σε πλειστηριασμό. Σχετικές λεπτομέρειες αναφέρθηκαν σε σελίδες της εφημερίδας La Vanguardia της Καταλωνίας που εν συνεχεία αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο και προέκυπταν ως αποτελέσματα αναζητήσεων που συνδέονταν με το όνομά του.
Καθώς δεν βρήκε δικαίωση στη χώρα του, ο Μάριο κατέφυγε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο που αποφάσισε την Τρίτη ότι η ισπανική θυγατρική εταιρεία της Google έχει υποχρέωση να απαλείφει «ανεπαρκείς, άσχετες ή μη σχετικές πια» πληροφορίες από τα αποτελέσματα αναζητήσεων που αναδεικνύει, όταν κάποιος το ζητήσει. Ο ενάγων υποστήριξε ότι ένα ζήτημα που είχε επιλυθεί στο παρελθόν δεν θα έπρεπε να συνεχίσει να συνδέεται με το όνομά του.
Η απόφαση του δικαστηρίου φαίνεται να επιβεβαιώνει ένα διευρυμένο «δικαίωμα να ξεχαστεί κανείς», εφόσον το επιθυμεί, μετά από εύλογο χρονικό διάστημα, με εξαίρεση περιπτώσεις δημοσίου συμφέροντος, όταν πρόκειται δηλαδή για άτομα όπως οι πολιτικοί που μετέχουν ενεργά στη δημόσια ζωή. Εταιρείες όπως η Google, με θυγατρικές που έχουν διαφημιστικά συμφέροντα σε ευρωπαϊκές χώρες, δεν μπορούν να θεωρηθούν νομικά «ουδέτεροι ενδιάμεσοι», αλλά αποτελούν «ελεγκτές πληροφοριών».
Η Ευρωπαία Επίτροπος για θέματα δικαιοσύνης, σε ανάρτησή της στο Facebook, χαιρέτισε την απόφαση με αναφορές σε μια ξεπερασμένη «ψηφιακή λίθινη εποχή», ενώ δυσφορία λέγεται ότι διακατέχει τον Βρετανό Υπουργό Δικαιοσύνης, πολέμιο του δικαιώματος να ξεχαστεί κανείς, που θα έχει οικονομικές συνέπειες για εταιρείες στον κυβερνοχώρο, αλλά με γραφεία στο Λονδίνο. «Τώρα χρειαζόμαστε χρόνο να αναλύσουμε τις επιπτώσεις», δήλωσε η Google.
Καθώς βέβαια τα πράγματα ποτέ δεν είναι απλά σε αυτή ούτε σε κάποια άλλη ζωή, η απόφαση προκαλεί επίσης ανησυχία σε φορείς που προβληματίζονται για ζητήματα λογοκρισίας και απάλειψης του παρελθόντος.
Δεν είναι βέβαιο πως όλοι θυμούνται τον ηλεκτρονικότερο ίσως ήρωα της λογοτεχνίας (και συνονόματο θρυλικού παίκτη του Ολυμπιακού) που γεννήθηκε το 1942, νομίζω, στην κούνια ενός κειμένου. Πρόκειται για τον Φούνες τον μνήμονα, τον ιθαγενή αυτόν Ζαρατούστρα που αιωνίως επέστρεφε όπως ο Νίτσε στις αϋπνίες του Μπόρχες και θυμόταν τα πάντα.
Δεν θυμάμαι ποιος ήρωας ποτέ δεν θυμόταν απολύτως τίποτε.
Υποπτεύομαι όμως και ας μην διατηρώ Προσωποβιβλίο ότι το Facebook εκπαιδεύει το μυαλό να διακλαδίζουμε τις σχέσεις μας με παλαιοκαινούργιους τρόπους. Αν υποθέσουμε ότι κάθε άτομο έχει την ψυχολογική δυνατότητα κάθε φορά να διαχειρίζεται λιγότερες από διακόσιες σχέσεις διαφορετικής πολυπλοκότητας, οι μορφές επιλογών προβολής της ταυτότητάς του που προσφέρει και επιβάλλει ένα εμπορευματοποιημένο διαδικτυακό σύστημα σχέσεων όπως το Facebook και γενικότερα οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες αναδιαμορφώνει τη σύγκρουση μεταξύ του δικαιώματος να ξεχαστείς και της αδικίας τού να ξεχνάς.
Ούτε εγώ (ούτε ο Ντομινίκ Στρος) καν δεν έχει την υποχρέωση να θυμάται ένα λήμμα από το Λεξικό αναμνήσεων, το οποίο άλλωστε ονομάζεται Διαγραφή και υποστηρίζει τα εξής:
Ποιος θυμάται όσους εκθειάζουν την αρετή της λήθης στην ψηφιακή εποχή, όταν η λήθη δηλαδή αποτελεί εξαίρεση και η μνήμη έχει γίνει κανόνας; Προϋποθέσεις του κανόνα αυτού είναι η ψηφιοποίηση, η οικονομική φύλαξη δεδομένων, η εύκολη ανάκτησή τους και η γρήγορη πρόσβαση από οποιοδήποτε σχεδόν σημείο. Αυτό συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία του ανθρώπου, λένε. Τι σημαίνει όμως ιστορία του ανθρώπου; Υπάρχει μη ανθρώπινη ιστορία ή πρόκειται για ατυχή προσομοίωση; Ποια θα ήταν η ιστορία των εντόμων, αν αράχνη την ξετύλιγε με το σάλιο της σε ιστό; Ποια θα ήταν η ιστορία μιας ιδέας που είχε συλλάβει τον εαυτό της; Η ιστορία ταυτίζεται, θυμίζουν, με γραπτά μνημεία. Η προϊστορία είναι ένας τρόπος να επεκταθεί διαχρονικά πριν από τη διάσωσή τους, πριν από την επινόηση της γραφής.Η προφορική ιστορία είναι ένας τρόπος να επεκταθεί συγχρονικά, όταν δεν συντρέχουν γραπτές μαρτυρίες. Οτιδήποτε υλικό ή άυλο γίνεται κείμενο μιας άλλης κάθε φορά γλώσσας, καθώς παλίμψηστα διαγράφεται.
Θα ήθελα βέβαια να θυμάστε ότι η ΔΙΑΓΡΑΦΗ έτσι γράφεται ή σβήνεται. Αλλά ποιος συγγραφέας δεν θα ήθελε να θυμούνται τα κείμενά του;
Mario Costeja Gonzalez
Σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας The Guardian:
