Γιάννης Ν. Μπασκόζος.
Ανοίγει τις πύλες της σήμερα η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη για 11η συνεχή χρονιά. Πρόκειται για μια έκθεση που πέρασε από χίλια μύρια κύματα και πολλές αμφισβητήσεις όλα αυτά τα χρόνια. Το τελευταίο διάστημα με την απαξίωση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου η επιβίωση της κρίθηκε στο παρά πέντε. Προχθές σε συνέντευξη τύπου ο υπουργός Πολιτισμού Πάνος Παναγιωτόπουλος ανακοίνωσε και επίσημα την υπαγωγή του ΕΚΕΒΙ και των δραστηριοτήτων του στο Ελληνικό Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού. Βιβλιονέτ, Φιλαναγνωσία και μεταφραστικό πρόγραμμα Φράσις ανακοινώθηκαν ως προτεραιότητες των δραστηριοτήτων του. Επίσης ειπώθηκε ότι και η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη που χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ – και η οποία χρηματοδότηση έληγε φέτος – θα μπει σε ένα νέο πρόγραμμα χρηματοδότησης μέχρι το 2020. Αυτές είναι καλές ειδήσεις μιας και αφορούν όλον τον κόσμο του βιβλίου και είναι το λιγότερο που μπορεί να περιμένει κάποιος.
Τώρα όσον αφορά το ΕΙΠ έγινε μια προσπάθεια συμμαζέματος . Ακούστηκαν πολλά για μισθούς 7.000 ευρώ και νοίκια 11.οοο ευρώ μηνιαίως στο Παράρτημα του Βερολίνου κλπ. κλπ. Ο υπουργός Πολιτισμού είπε ότι όλα αυτά ήταν αποτέλεσμα της κρίσης και δεν έφταιγαν οι προκαθήμενοι του…αλλά δεν έγινε πιστευτός. Ίσως και δεν ήθελε να γίνει πιστευτός αφού όλοι ξέρουν ότι η πολιτική ευθύνη υπάρχει, η κρίση διαρκεί εδώ και τέσσερα χρόνια και κανείς δεν μπορεί να επικαλεστεί άγνοια των καθηκόντων του για τόσο μεγάλο διάστημα.
Το μέλλον του ΕΙΠ χρηματοδοτείται μόλις με 1 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβανομένου των δραστηριοτήτων για το βιβλίο. Ειπώθηκε ότι αναζητούν χορηγούς, ευαίσθητους ομογενείς, εθελοντές επιχειρηματίες που θα ήθελαν να συνδέσουν το όνομά τους και τα χρήματα τους με τις δραστηριότητες υπέρ του ελληνικού πολιτισμού. Επειδή, ως γνωστόν, ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις όλα αυτά αναμένουμε να τα δούμε να γίνονται. Και το ΕΙΠ έχει μια πολύ κακή προϊστορία από το 1992 με μηδενικό έργο για να «ξεπλυθεί» στα γρήγορα. Η νέα διεύθυνση υπό τον Χρ. Γιαλλουρίδη αναλαμβάνει μεγάλη ευθύνη.
Τέλος θα ήθελα να θυμίσω ότι όταν ο Κωστής Μοσκώφ ήταν υπεύθυνος μορφωτικών εκδηλώσεων της πρεσβείας μας στην Αλεξάνδρεια είχε κάνει θαύματα. Και αναρωτιέμαι τι ακριβώς κάνουν οι μορφωτικοί ακόλουθοι στις πρεσβείες μας και ποια η σχέση τους με τα παραρτήματα του ΕΙΠ; Μήπως και εκεί χρειάζεται μια ανασύσταση και έναν επανακαθορισμό των δραστηριοτήτων τους;
Οπως φάνηκε από τη χθεσινή, κοινή συνέντευξη Τύπου του Πάνου Παναγιωτόπουλου και του επικεφαλής του Ιδρύματος, Χριστόφορου Γιαλλουρίδη, τα μεγαλεπήβολα οράματα και τα σχέδια επί χάρτου αφθονούν. Καθώς όμως τα διαθέσιμα εθνικά κονδύλια είναι από ανύπαρκτα έως εξαιρετικά περιορισμένα, η υλοποίησή τους εναποτίθεται στον πατριωτισμό των απανταχού εθελοντών!
Μία από τις πρώτες κινήσεις της νέας διοίκησης ήταν η αναδιοργάνωση των εστιών και των παραρτημάτων που ήδη λειτουργούν, ώστε να πάψουν να είναι «μονάδες δημοσιοϋπαλληλίας», καθώς και η εξασφάλιση νέων εστιών που θα στελεχωθούν από «διακεκριμένες προσωπικότητες στα πεδία κυρίως των ουμανιστικών και των κλασικών σπουδών», οι οποίες, σύμφωνα πάντα με τον υπουργό Πολιτισμού, «δεν θα περιμένουν χρήματα από το ελληνικό κράτος» και θα «επενδύουν συναισθηματικά στην ομογένεια».
Οπως διαβεβαίωσε ο Χρ. Γιαλλουρίδης, όλες οι οικονομικές υποχρεώσεις του Ιδρύματος, οι οποίες ξεπερνούσαν τα 1,3 εκατ. ευρώ, έχουν τακτοποιηθεί. Και για τη χρονιά που διανύουμε τα ταμεία του διαθέτουν γύρω στα 1 εκατ. ευρώ επιπλέον, συμπεριλαμβανομένων των 300.000 που αναλογούσαν μέχρι πρότινος στο ΕΚΕΒΙ.
Περικοπές
Πιο συγκεκριμένα, το παράρτημα του Βερολίνου μεταστεγάστηκε σε κτήριο με ενοίκιο 2.200 ευρώ το μήνα -έναντι 11.000 που κόστιζε το προηγούμενο- και στη θέση τού μέχρι πρότινος διευθυντή του, Ελευθέριου Οικονόμου, οι μικτές μηνιαίες απολαβές του οποίου ανέρχονταν σε 7.500 ευρώ περίπου, τοποθετήθηκε ως γνωστόν η θεατρολόγος Ελένη Βαροπούλου, που θα λαμβάνει μόνο έξοδα παραστάσεως ύψους 800 ευρώ.
Ολες οι εστίες των Βαλκανίων που είχαν δημιουργηθεί επί Μπαμπινιώτη διατηρούνται, αλλά εφ’ εξής εκείνη των Τιράνων θα εδρεύει σε γραφεία που παραχωρούνται δωρεάν από το τοπικό -ελληνικών συμφερόντων- Πανεπιστήμιο Νέας Υόρκης, κι αυτές του Βελιγραδίου, του Βουκουρεστίου και της Σόφιας θα πορευτούν με προϋπολογισμούς μειωμένους κατά 35%-50%.
Αντίστοιχες περικοπές προβλέπονται και για το παράρτημα της Αλεξάνδρειας, ενώ μέρος των εξόδων εκείνου της Οδησσού θα καλυφθούν από χορηγία Ελληνα επιχειρηματία που δραστηριοποιείται στην περιοχή.
Το ΕΙΠ εκπροσωπείται στο Λονδίνο και την Ουάσιγκτον από τις Βάνα Σολωμονίδου και τη Ζωή Κομίδου αντίστοιχα, κι όπως διαβεβαιώνει ο Χρ. Γιαλλουρίδης, έχει ήδη δρομολογηθεί η παρουσία του σε Λευκωσία, Μόσχα, Πεκίνο και Νέο Δελχί.
Το υπό σύσταση «Σπίτι της Ελλάδας» στη Λευκωσία θα διευθύνεται -αμισθί- από την πρώην υπουργό Παιδείας της Κύπρου Κλαίρη Αγγελίδου, ενώ όταν με το καλό εγκαινιαστεί η ελληνική εστία του Πεκίνου, θα ‘ναι η σειρά της Κίνας ν’ αποκτήσει στην Αθήνα κάτι ανάλογο. Τι είδους δράσεις, όμως, θα πριμοδοτούνται εφ’ εξής;
Σύμφωνα με το «στρατηγικό» σχέδιο που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα, πρωταρχικός στόχος του Ιδρύματος είναι η υποστήριξη των ελληνικών, κλασικών και νεοελληνικών σπουδών, «όπου επιβιώνουν και ιδίως όπου εξασθενούν», η οργάνωση «διαλέξεων ιστορίας – αρχαιολογίας – φιλολογίας», εκθέσεων, συναυλιών, θεατρικών παραστάσεων κ.ο.κ., η ανάπτυξη συνεργειών με ομοειδή ξένα ιδρύματα, καθώς και η ανάληψη πρωτοβουλιών στο πλαίσιο διακρατικών συμφωνιών, όπως για παράδειγμα η ανέγερση μνημείου στο Ιράκ αφιερωμένου «στην ώσμωση των πολιτισμών της ελληνιστικής εποχής στα αρχαία Αρβηλα».
Επιπλέον, με ειδική νομοθετική ρύθμιση, πέρα από την αλλαγή της ονομασίας του, το Ιδρυμα θα μπορεί να επιβραβεύει όσους συμβάλλουν στην προβολή του ελληνικού πολιτισμού με «Αριστείο Ελληνικών Γραμμάτων και Τεχνών», αποκτώντας παράλληλα στους κόλπους του ένα «Σύλλογο φίλων και δωρητών» του.
Δεδομένων των περιπετειών που έχει περάσει το ΕΙΠ από το 1992, αλλάζοντας από φιλοσοφία και στόχους μέχρι κρατικό εποπτικό φορέα, χωρίς να πλησιάσει έστω και στο δαχτυλάκι τα ξένα μορφωτικά ινστιτούτα που υποτίθεται ότι έχει για πρότυπα, λογικό είναι να κρατά κανείς μικρό καλάθι απέναντι στις εξαγγελίες που προαναφέρθηκαν.
Ψηφιακή βιβλιαγορά
Σ’ ό,τι, δε, αφορά την απορρόφηση των αρμοδιοτήτων του ΕΚΕΒΙ, σίγουρα θα χρειαστεί αρκετός χρόνος ακόμη για να μπει το νερό στο αυλάκι, ιδιαίτερα ως προς τη χαρτογράφηση των συνθηκών που επικρατούν στην παραδοσιακή και ψηφιακή βιβλιαγορά, την παροχή στατιστικών στοιχείων για τις τάσεις και τα μεγέθη της εκδοτικής παραγωγής και την εξέλιξη των αναγνωστικών συνηθειών μας.
Από τους 25 εργαζομένους που είχαν απομείνει στο ΕΚΕΒΙ πριν από το κλείσιμό του, μόνο οι 11 απασχολούνται σήμερα στο ΕΙΠ, αμειβόμενοι στην πλειονότητά τους μέσω ΕΣΠΑ. Χάρη στους τελευταίους έγινε εφικτή η οργάνωση της 11ης Εκθεσης Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη σε διάστημα μόλις σαράντα ημερών και μολονότι η μετακόμιση από το εξαώροφο κτήριο της Αθανασίου Διάκου στα -υπό ανακαίνιση- γραφεία του Παλαιού Ψυχικού δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, η ενημέρωση της Biblionet ξεκίνησε δειλά δειλά, ενώ και το πρόγραμμα της Φιλαναγνωσίας πήρε παράταση, με αποτέλεσμα να διασωθούν τα αναξιοποίητα εδώ κι ενάμιση χρόνο κοινοτικά κονδύλιά του.
