Tου Νίκου Βλαντή.
Πώς φτάσαμε στο σημείο να διοργανώνονται συσσίτια φυλετικής καθαρότητας στο κέντρο της Αθήνας από κόμμα εκλεγμένο στην ελληνική βουλή; Άραγε οι βουλευτές του (δηλώνουν πως έχουν διαβάσει Πλάτωνα και Αριστοτέλη) αγνοούν πράγματι την ελληνική ιστορία, που διδάσκει πως η ελληνικότητα (για να αποφύγω την πολυπαθή έννοια ελληνισμός) δεν συνιστά φυλετικό προνόμιο αλλά κατάσταση πνεύματος, υπαρξιακή συνθήκη που ουδόλως αποτελεί αποκλειστικό χαρακτηριστικό των Νεοελλήνων (Τουρκόσπορων, πρώην Σλαβόφωνων, Αρβανιτών… Πώς τους αποδέχονται άκριτα όλους αυτούς στους κόλπους τους, μα την αλήθεια; Μόνο καθαρόαιμους απογόνους των αρχαίων διακρίνουν στους σημερινούς Έλληνες τα παιδιά του Πλάτωνα;)
Ίσως όμως φταίμε και εμείς, πριν απ’ αυτούς. Ίσως τους δώσαμε την ευκαιρία να καπηλευτούν την ελληνική ιστορία, μέσα από τον δανειοδοτούμενο και κατά πεποίθηση κοσμοπολιτισμό μας. Ίσως, προτού εμφανιστούν νεοναζί αρχαιόφιλοι, να τους δώσαμε χώρο και περιθώριο να αναπτυχθούν. Ίσως δεν φταίει για την επέλασή τους μόνον ότι οι μετανάστες εισρέουν κατά χιλιάδες στην χώρα, κι όποιος τολμήσει να παραπονεθεί θα τον λιθοβολήσει σύσσωμη η ακροαριστερά (βλ. Δημουλά).
Εμείς, σταθήκαμε άραγε ποτέ στο ύψος του εθνικού μας ποιητή; Αφομοιώσαμε ουδέποτε την ηθική στάθμη της ποίησης του Σολωμού; Αναρωτηθήκαμε ουδέποτε τι εννοεί με το για μια Ελένη ο Σεφέρης; Προσπαθήσαμε ποτέ να εφαρμόσουμε τις ιδέες του που όλες ενησιώτισε ο Ελύτης;
Μια χώρα στηρίζεται σε ένα ισχυρό κράτος. Ένα σύγχρονο κράτος βασίζεται στην συλλογική ιδέα ενός έθνους, με την εθνική ταυτότητα δυνάμει και υπό προϋποθέσεις αποκτήσιμη από αλλοδαπούς. Η ιδέα του έθνους τροφοδοτείται και από την συλλογική περηφάνια που εμπνέει στα μέλη του.
Ψάχνω την δική μας στα πνευματικά έργα της τελευταίας δεκαπενταετίας, τα μυθιστορήματα, την λογοτεχνία, την ποίηση. Εις μάτην. Κανείς δεν δίνει (έδινε) δεκάρα γι’ αυτά, ούτε οι πολιτικοί ούτε ο λαός. Ακόμη και το λίγων μόλις χιλιάδων αναγνωστικό κοινό, προτιμούσε κατά κανόνα τα ξενόφερτα βιβλία. Οι μπλόγκερς-κριτικοί λιθοβολούσαν ανενδοίαστα ο,τιδήποτε ελληνικό ως κάτω του μετρίου. Ακόμη και σήμερα, καλά κρατεί αυτή η νοοτροπία. Σοβαροφανείς αναλυτές αναδεικνύουν ξένα λογοτεχνικά και δοκιμιακά έργα αναζητώντας τα αίτια και τα σημάδια της κρίσης. Στο πλαίσιο δε της Νέας Δογματικής Κριτικής, ρίχνονται στον Καιάδα και οι Έλληνες συγγραφείς που μεσουρανούσαν στην προ κρίσης εποχή.
Ψάχνω για την εθνική μας περηφάνια. Την ανακαλύπτω τελικά στο Euro 2004 και τους καταστροφικούς Ολυμπιακούς αγώνες. Αυτό είναι το πεδίο στο οποίο διαπρέψαμε κοινή συνεναίσει, ο αφελής μας βαρέων βαρών μεγαλοϊδεατισμός, που οδήγησε νομοτελειακά στην εθνική μας χρεωκοπία, our (not only her’s) Greek drama.
Θέλουμε να γίνουμε Ευρώπη; Πρέπει να ξεπεράσουμε το πολιτισμικό σύνδρομο της αποικιοκράτησης. Έχει δύο όψεις: αφενός, την περίτρανη άρνηση του έθνους μέσα από ένα περήφανο και νεοπλουτίστικο εκσυγχρονιστικό πνεύμα, αφετέρου, έναν φανατισμένο κενόδοξο εθνικισμό. Είναι μάλλον αργά να ψάξουμε για την εθνική μας περηφάνια στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη, πόσω μάλλον στα φοβερά, των βράχων τα αγάλματα.
Είναι στο πεδίο της πόλης που πρέπει να παλέψουμε: εκεί που διοργανώνονται και τα καινοτόμα συσσίτια από τα παιδιά του Πλάτωνα. Να προασπίσουμε και να αναδείξουμε την έννοια του πολίτη, την κατά Αριστοτέλη πολιτική ιδιότητα, το τρίπτυχο πόλις-πολιτική-πολιτισμός. Όχι με φανταχτερές πεζοδρομήσεις, αλλά με γενναίες παρεμβάσεις που θα αναδείξουν τις αθηναϊκές γειτονιές, θα τις καταστήσουν συνεκτικές, αυτόνομες, πολυφυλετικές ενότητες. Στη θέση του αφιλόξενου, ρημαγμένου από την κρίση κέντρου, να φανταστούμε νέες αστικές κυψέλες, βιώσιμες, όλο πράσινο, να σφύζουν από ζωή, μια νέα αστικότητα εμπνευσμένη όχι από την ευρωπαϊκή μπουρζουαζία αλλά από την έννοια του Αθηναίου πολίτη.
Έχουμε γίνει δακτυλοδεικτούμενοι. Εύχομαι βαθιά πως μέσα από την σημερινή δίνη, η Ελλάδα θα καταφέρει να συλλάβει και να εφαρμόσει την οικολογική αποανάπτυξη, που μάλλον συνιστά την απάντησή της στην ευρωπαϊκή πρόκληση, την πολυπόθητη σύνθεση ελληνικού και ευρωπαϊκού πνεύματος που οραματιζόταν ο Ελύτης. Ότι στο τέλος, θα μπορέσουμε να καταδείξουμε στους υπόλοιπους Ευρωπαίους μια καινούργια, συλλογική και πολυσυλλεκτική ταυτότητα, κατεξοχήν ελληνική.
