Έλενα Χουζούρη.
Στη συζήτηση που οργάνωσε ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, στις 28 Απριλίου, στο πλαίσιο του MEGARON PLUS, για το πώς η Ιστορία συναντά τη λογοτεχνία, ο Θωμάς Σκάσσης μίλησε για τις αλλαγές που υφίστανται τα νοήματα των λέξεων ανάλογα με τις εποχές και τα συμφραζόμενά τους. Αυτό ακριβώς σκεφτόμουν καθώς διάβαζα τις βαρύγδουπες εξαγγελίες για θέσπιση «Βραβείου Αναγνωστών» γνωστής σειράς μεγαλοκαταστημάτων στις προθήκες και τα ράφια των οποίων συμφύρεται ό,τι συνοψίζεται στο ευχάριστο και ανάλαφρο ρήμα της διεθνούς πλέον γλώσσας μας: enjoy. Τηλεοράσεις, υπολογιστές όλων των ειδών και μεγεθών, ipod, κινητά τηλέφωνα τελευταίας τεχνολογίας, ηλεκτρονικά παιχνίδια, cd, και ανάμεσα σ όλον αυτόν τον τεχνολογικό ορυμαγδό και…βιβλία. Τα οποία στέκονται εκεί στα ράφια τους εκτεθειμένα και έτοιμα προς πώληση αλλά και ολίγον σαν παραπονεμένα σαν παραπεταμένα διότι ουδείς εκ των πωλητών και πωλητριών – και πώς άλλωστε μέσα σε εκείνο το κομφούζιο- δεν τους δίνει ιδιαίτερη σημασία, μπορεί και να μην τα γνωρίζει καν, να μην τα αγαπά καν, να τα θεωρεί –και γιατί όχι- απλώς εμπόρευμα όπως ό,τι άλλο εκεί μέσα τα ανταγωνίζεται. Aναφέρω ένα απλό προσωπικό παράδειγμα, ως παρένθεση, πριν περάσω στα ήδη προαναφερθέντα βραβεία. Είμαι στη Θεσσαλονίκη, αρχές Μαίου 2013. Δεν έχει ούτε μία εβδομάδα που έχει κυκλοφορήσει το τότε καινούργιο μου μυθιστόρημα «Δύο φορές αθώα». Μπαίνω στο εκεί πολυκατάστημα της ίδιας σειράς και το ζητώ από την νεαρή πωλήτρια. Δεν της λέω φυσικά ποια είμαι, κάτι τέτοια ομολογώ τα αποφεύγω σφόδρα. Εκείνη κοντοστέκεται, ακούει τον τίτλο, κάτι σκέφτεται για κλάσματα του δευτερολέπτου και έπειτα, απευθυνόμενη σε έτερη νεαρή συνάδελφό της , που ταξινομούσε στίβες νεοεισαχθέντων προφανώς βιβλίων: «Φέρε εκείνο το γκρίζο». Το φόντο του εξωφύλλου του βιβλίου μου έφερνε όντως προς το γκρίζο! Κάπως έτσι, εννοώ η λογική του «φέρε εκείνο το γκρίζο», διακατέχει και τα βραβεία που ανακοινώθηκαν ότι θεσπίζονται από φέτος. Καταρχάς το βαρύγδουπο των λέξεων και η παντελώς διαφορετική χρήση των νοημάτων τους. Βραβεία Αναγνωστών, Πένα της Χρονιάς, Μεγάλες Συγκινήσεις [ουάου!] ψηφίστε κόσμε χωρίς διαμεσολάβηση των, ύποπτων ως προς τις προθέσεις τους, ειδημόνων, ψηφίστε –πώς αλλιώς- πατώντας ένα θαυματουργό κλικ, χαρείτε αυτήν την πραγματική ελευθερία και άμεση δημοκρατία που σας προσφέρουμε και βέβαια αν το κάνετε σωστά θα κερδίσετε και 1000 –αριθμητικά γραμμένο είναι πιο αποτελεσματικό αποφάνθηκαν οι σοφοί του marketing- δώρα! Τόσα πράγματα έχουμε να σας δώσουμε αρκεί να κάνετε ένα κλικ και να συγκαταλέγεστε κι εσείς στον θαυμαστό κύκλο των αναγνωστών, της διανόησης, πνευματικοί πλέον άνθρωποι κι εσείς. Έχω την εντύπωση ότι αν ξαναζούσε ο Μπρεχτ θα έγραφε σίγουρα μια ωραιότατη παραβολική κωμωδία αλλά και η Γιέλινεκ δεν θα τα κατάφερνε άσχημα. Διότι περί κωμωδίας πρόκειται όχι όμως τόσο ευχάριστης αφού όλο αυτό το marketing story περί βραβείων για την «καλύτερη» Πένα της χρονιάς, μόνον για το βιβλίο και την φιλαναγνωσία δεν γίνεται. Διότι η φιλαναγνωσία δεν λειτουργεί αποκλειστικά και μόνον με όρους αγοράς και marketing, δεν βασίζεται στην ποπ λογοτεχνία και στην χύδην βιβλιοκουλτούρα, παίζει με όρους, όπως σχολικές βιβλιοθήκες, δημοτικές βιβλιοθήκες, επισκέψεις συγγραφέων στα σχολεία, μαθήματα βιβλίου και λογοτεχνίας στα σχολεία και πολλά ακόμη που δεν είναι της παρούσης. Αντί όλων αυτών έχουμε τα Βραβεία της Αγοράς να εμφανίζονται ως τα πλέον «δημοκρατικά» βραβεία- με τα αντίστοιχα «δημοκρατικά» δωράκια- και να παραπλανούν δεόντως.
Προσωπικά προτιμώ να κρίνομαι από ανθρώπους εγνωσμένου κύρους και αξιοπιστίας που εκτιμώ, έστω κι αν κάποτε και αυτοί μπορεί να αδικήσουν κάποιον, να σφάλλουν, η ακόμα και να ευνοήσουν για προσωπικούς τους λόγους. Παρακολουθώντας τουλάχιστον δύο δεκαετίες τα Κρατικά Βραβεία και τουλάχιστον δεκαπέντε χρόνια τα Βραβεία του αείμνηστου ΔΙΑΒΑΖΩ και νυν του ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ μπορώ ανεπιφύλακτα να πω ότι επτά στις δέκα φορές έχω συμφωνήσει μαζί τους. Δεν είναι καθόλου λίγο.
Έλενα Χουζούρη