Του Βαγγέλη Χατζηβασιλείου.
Το κλείσιμο του Βιβλιοπωλείου της «Εστίας» δεν υπήρξε κεραυνός εν αιθρία. Τα κακά νέα κυκλοφορούσαν επίμονα εδώ και καιρό, σφίγγοντας το στομάχι: ραγδαία μείωση της πελατείας, κατακόρυφη αύξηση των χρεών, ολοένα και μεγαλύτερες ελλείψεις τίτλων στα ράφια, σταδιακή κατάργηση του κανονικού ωραρίου λειτουργίας. Πολλά ήταν εκείνα που βασάνισαν το Βιβλιοπωλείο της «Εστίας» τα τελευταία χρόνια, προαναγγέλλοντας τον θάνατό του και μαζί με αυτόν το τέλος μιας ολόκληρης εποχής. Θα έπρεπε ίσως να ήμασταν κάπως περισσότερο προετοιμασμένοι για κάτι τέτοιο: το Βιβλιοπωλείο της «Εστίας» είχε τη μακρά προϊστορία του, που ταυτίζεται με ένα μεγάλο κομμάτι της ιστορίας της νεοελληνικής λογοτεχνίας (τα γράψαμε όλοι λίγο-πολύ αυτές τις ημέρες), όπως και την περίπλοκη ανθρωπολογία και ανθρωπογεωγραφία του, που εξαπλώνεται σε δύο λογοτεχνικούς αιώνες, αλλά δεν κατάφερε να αντέξει τις μεγάλες ιστορικές αλλαγές του 21ου αιώνα.
Ξεκομμένο από την ομώνυμη εκδοτική επιχείρηση, μένοντας μακριά από το σύστημα των ηλεκτρονικών πωλήσεων, οι οποίες αλλάζουν ήδη εκ θεμελίων το εμπορικό κύκλωμα του βιβλίου, εγκλωβισμένο σ’ ένα σημείο της οδού Σόλωνος το οποίο είχε αρχίσει να διώχνει τα βιβλιοπωλεία, αδύναμο να ανταγωνιστεί τις βιβλιοπωλικές αλυσίδες, αλλά και θύμα των αναστατώσεων που μετέβαλαν ριζικά το τοπίο του αθηναϊκού κέντρου από το 2008 και μετά, το Βιβλιοπωλείο της «Εστίας» χρειάστηκε κάποια στιγμή να αναμετρηθεί και με την οικονομική κρίση. Κι εκεί δόθηκε, απ΄ ότι φαίνεται, η χαριστική βολή.
Ήταν άραγε εκ των προτέρων αναπότρεπτα όλα αυτά; Είναι τόσο καταστροφική και μοιραία η δύναμη των ιστορικών αλλαγών; Το ερωτήματα μπορεί να μοιάζουν οντολογικά, ύστερα, όμως, από το κλείσιμο του Βιβλιοπωλείου της «Εστίας» είναι ενδεχομένως επιτακτικότερο από κάθε άλλη φορά να κουβεντιάσουμε για την τύχη του βιβλίου στην Ελλάδα: για τις απειλές αλλά και για τις προκλήσεις της διανομής και της πώλησης, για τις δυνατότητες προσαρμογής στα δεδομένα των νέων τεχνολογιών, για τους τρόπους διαμόρφωσης των επόμενων αναγνωστικών γενεών καθώς και για τα βιβλιοπωλεία (κυρίως γι αυτά), τα οποία θα πρέπει να οργανώσουν σε καινούργια, εντελώς διαφορετικά βάση τη σχέση με τους πελάτες τους. Για να μη θρηνήσουμε άλλους νεκρούς.
