Της Ελένης Σβορώνου.
«Αν θέλεις να σου συμβούν πράγματα διαφορετικά,σταμάτα να κάνεις το ίδιο πάντα ». Αν μια μέρα ξυπνούσατε και στο ταβάνι του δωματίου σας έφεγγε αυτή η επιγραφή, τι θα κάνατε; Θα τρίβατε τα μάτια σας για να ξυπνήσετε για τα καλά και θα συνεχίζατε τη μέρα σας. Το ίδιο αναγκάστηκε να κάνει και νεαρός Νίκο, μαθητής του γυμνασίου, ακούγοντας τη φωνή της μητέρας του να τον καλεί να βιαστεί, μην αργήσει πάλι για το σχολείο. Ένα τέτοιο μήνυμα όμως δεν ξεχνιέται εύκολα. Κάνει αθόρυβα τη δουλειά του. Κι έτσι ο Νίκο αντί να πάρει τον συνηθισμένο δρόμο για το σχολείο, τον κατηφορικό, παίρνει τον ανηφορικό. Ένα παλιό σπίτι -που δε θυμάται να είχε ξαναδεί- τραβά την προσοχή του. Η πόρτα έχει τρεις κλειδαριές και μια φωνή από το θυροτηλέφωνο, που απαντά χωρίς να έχει ο Νίκο χτυπήσει κουδούνι, τον καλεί να ανέβει απάνω. Αντί για οδηγίες ανοίγματος της πόρτας, η φωνή θέτει στο Νίκο ένα αίνιγμα. Το πρώτο από μια σειρά αινίγματα που πρέπει να λύσει στη διάρκεια της περιπέτειάς του. Αινίγματα – παγίδες που στόχο έχουν να τον κάνουν να σκεφτεί ελεύθερα, χωρίς να βγάζει αδικαιολόγητα συμπεράσματα από την εκφώνηση του προβλήματος.
Τελικά ο Νίκο μπαίνει στο σπίτι για να ξεκινήσει ένα μαγευτικό, ως αίσθηση, αλλά απολύτως πραγματικό και επιστημονικό, ταξίδι στον κόσμο των κβάντα. Η πανέμορφη νεράιδα Κιόνα, εντολοδόχος του ιθύνοντος νου της χώρας των κβάντα, ενός σοφού καθηγητή, θα ξεναγήσει το Νίκο στις βασικότερες παραμέτρους της κβαντικής φυσικής. Ο Νίκο, κι εμείς μαζί, θα ανοίξουμε ένα κουτί και θα παρακολουθήσουμε το Μπιγκ Μπανγκ αλλά και το, λιγότερο γνωστό, Μπιγκ Κραντς, τη μεγάλη συρρίκνωση του σύμπαντος στο πρωταρχικό του σημείο! Θα δούμε τον αγώνα ύλης και αντιύλης με τη μορφή ποδοσφαιρικού αγώνα και, μετά τη νίκη της ύλης πια, θα αρχίσουμε κι εμείς την εξερεύνηση ενός κόσμου που υλοποιεί πλήρως όλες τις δυνατότητες που υπάρχουν στον κόσμο των κβάντα.
Η υπέρθεση και η κατάρρευση της υπέρθεσης, η αρχή της αβεβαιότητας του Χάιζενμπεργκ, το μποζόνιο Χιγκς (που «απέσπασε» φέτος το Νόμπελ Φυσικής), τα κουαρκ, οι μαύρες τρύπες και πολλές άλλες έννοιες και λειτουργίες της ύλης για τις οποίες ακούμε, οι αμύητοι, και διαβάζουμε πολλά, χωρίς ωστόσο να καταφέρνουμε να αντιληφθούμε περί τίνος πρόκειται, παρουσιάζονται με τον πιο γλαφυρό και συναρπαστικό τρόπο. Γιατί ο ήρωας βιώνει τα φαινόμενα, πρώτα, κι ύστερα, με τη βοήθεια της Κιόνα, προσεγγίζει τις αρχές στις οποίες βασίζονται. Έτσι ο Νίκο θα διαπεράσει τοίχους, θα τηλεμεταφερθεί από τον έναν τόπο στον άλλο χωρίς να μετακινηθεί διόλου από τη θέση του, θα πέσει από την καρέκλα που είναι φτιαγμένη έτσι ώστε το τεράστιο κενό που υπάρχει ανάμεσα στον πυρήνα το ατόμου και τα ηλεκτρόνια να είναι αισθητό, θα δει έναν δικαστή να διασπάται σε δυο όμοια αντίγραφα του εαυτού του προσπαθώντας να βγάλει δικαστική απόφαση, ο ένας να αποφαίνεται «αθώος ο κατηγορούμενος», ο άλλος «ένοχος» κι ύστερα να ξαναγίνεται ένας ο δικαστής κάνοντας έτσι το Νίκο μάρτυρα της αρχής της υπέρθεσης . Από τις πιο εντυπωσιακές στιγμές η επίσκεψη στο ρολογάδικο με τα ρολόγια να λειτουργούν σε εντελώς διαφορετικούς ρυθμούς απηχώντας τη σχετικότητα του χρόνου.
Συνήθως δυσπιστώ στις ιστορίες που υπόσχονται να με κάνουν να καταλάβω Φυσικές Επιστήμες με ευχάριστο τρόπο. Εις μάτην. Βγαίνω ηττημένη. Μόλις τελειώσει η μυθοπλασία, το περιτύλιγμα, κι αρχίσει το μάθημα, παραδίνομαι. Κι όμως εδώ ούτε σε μια στιγμή δε νιώθεις ότι η συγγραφέας κάνει μάθημα. Η γραφή της είναι εφάμιλλη της γοητείας της Κιόνα. Δένει τα επεισόδια πολύ φυσικά διατηρώντας το ενδιαφέρον του αναγνώστη τόσο για την πλοκή όσο και τις καταπληκτικές ιδιότητες του κόσμου των μικροσωματιδίων.
Συνήθως όταν επιχειρούμε να εξηγήσουμε τη Φυσική στα παιδιά χρησιμοποιούμε το πείραμα. (Αν και στην πράξη, λίγοι εκπαιδευτικοί, λαμπρές εξαιρέσεις, ασχολούνται με τα πειράματα.) Από τους πρώτους διδάξαντες η Μαρί Κιουρί με το Μαθήματα φυσικής για τα παιδιά των φίλων μου, (κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αλεξάνδρεια). Η μυθοπλασία όμως σπάνια αξιοποιείται ως μέσο εκλαΐκευσης της Φυσικής (τα Μαθηματικά έχουν σταθεί πιο τυχερά!) για παιδιά ή και για ενήλικες. Βεβαίως ο κόσμος των κβάντα προσφέρεται, με όλες αυτές τις ιδιότητες που φαίνονται μαγικές στον δικό μας κόσμο… Που είναι ακριβώς και ο λόγος για τον οποίο τα καημένα τα κβάντα έχουν ταλαιπωρηθεί τόσο από ανθρώπους που θέλουν να δώσουν επιστημονικό λούστρο σε κάθε λογής θεωρίες για τις «ανεξήγητες» δυνάμεις στον κόσμο. Μακάρι να είχαμε περισσότερες τέτοιες ιστορίες εκλαΐκευσης της επιστήμης. Ίσως αποκτούσαμε ισχυρότερο κριτήριο για να ξεχωρίσουμε τον επιστημονικοφανή από τον επιστημονικό λόγο.
Η Σόνια Φερνάντεθ-Βιδάλ γεννήθηκε στη Βαρκελώνη έχει ντοκτορά στην Κβαντική Πληροφοική και Οπτική. Έχει εργαστεί στο CERN και σε άλλα σημαντικά ερευνητικά κέντρα. Συνδυάζει τις πλούσιες ερευνητικές της εμπειρίες στο διδακτικό της έργο. Έχει πραγματοποιήσει συζητήσεις και σεμινάρια για να κάνει τα μυστικά της κβαντικής φυσικής προσιτά στους μη γνώστες. Καταφέρνει να μεταδώσει πολυπλοκότατες γνώσεις με απλό και κατανοητό τρόπο, γράφει η ίδια για τον εαυτό της, και το διαπιστώνουμε έχοντας κάνει ευτυχώς κι εμείς την υπέρθεσή μας επιλέγοντας να διαβάσουμε το βιβλίο της.
INFO: Η πόρτα με τις 3 κλειδαριές
Σόνια Φερνάντεθ-Βιδάλ
Μετάφραση: Αγαθή Δημητρούκα
196 σελίδες
Εκδόσεις Πατάκης
Κατηγορία: Μυθιστόρημα γνώσης για αναγνώστες 8-108 ετών
