Της Αγορίτσας Μπακοδήμου.
Ενόψει του 16ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης που μόλις έληξε, αναρωτήθηκα πώς γίνεται και στο ασυνείδητο των περισσοτέρων μας τα ντοκιμαντέρ έχουν καταγραφεί ως κάτι το μάλλον βαρετό. Προφανώς έχει να κάνει με τη διαπαιδαγώγησή μας από την αλήστου μνήμης κρατική τηλεόραση που φρόντισε να μας λύσει υπαρξιακά ερωτήματα του τύπου ‘Πώς αναπαράγεται ο γναθοσκώληκας και άλλα ασπόνδυλα’. Πάντως υπήρξαν κάποιοι έφηβοι της εποχής που συνδύασαν τις παραπάνω πληροφορίες με εικόνες της γυναικείας ανατομίας που απέκτησαν παρακολουθώντας τα σχετικά αφιερώματα στις τελετουργίες φυλών της Παπούα-Γουινέα, και κατέληξαν στην άποψη περί σεξουαλικότητας που διαθέτουν ως ενήλικες.
Για να επιστρέψω στα ντοκιμαντέρ, πρέπει να παραδεχτώ ότι έχω ξεπεράσει πλέον όλες τις προκαταλήψεις μου και έχω γίνει φανατική θεατής τους. Αν τους δώσετε κι εσείς μια ευκαιρία θα ανακαλύψετε ότι διαθέτουν όλα τα συστατικά μιας καλής ταινίας, καθώς και κάτι παραπάνω – μια εικόνα της ζωής εκεί «έξω», μακριά από εμάς και την καθημερινότητά μας. Μας κάνουν να κλαίμε και να γελάμε, να ταξιδεύουμε και να σκεφτόμαστε, να παθιαζόμαστε και να θυμώνουμε. Καλή και η φαντασία, αλλά η πραγματικότητα μερικές φορές την ξεπερνάει!
Οπότε, γιατί δεν πάτε να δείτε αυτή την εβδομάδα το «Κισμέτ»; Ένα ντοκιμαντέρ της Νίνας-Μαρίας Πασχαλίδου αφιερωμένο στις τούρκικες σαπουνόπερες. Εγώ πρέπει να ομολογήσω ότι σνομπάρω κάθε είδους «σαπούνι» ανεξαρτήτου προέλευσης (δεν είμαι ρατσίστρια!) γιατί έχω ευαίσθητα νεύρα και το παίξιμο των ηθοποιών μου προκαλεί αυτοκτονικές ιδεάσεις, αλλά ο καθείς έχει δικαίωμα στο «δηλητήριό» του. Πιστεύω, όμως, ότι αποτελώ μια περιφρονημένη μειονότητα αφού η φανατική θέασή τους έχει ως αποτέλεσμα ένας μεγάλος αριθμός πετεινών της ελληνικής επαρχίας να φέρει, για ευνόητους λόγους, το μεγαλοπρεπές όνομα Σουλεϊμάν!
Οπότε φανταστείτε την έκπληξή μου όταν, αφού είδα το Κισμέτ, ανακάλυψα ότι για κάποιες γυναίκες οι πολύπαθες πρωταγωνίστριες αποτελούν πρότυπα γυναικείας απελευθέρωσης και τις εμπνέουν να επαναστατήσουν απέναντι σε κάθε μορφή καταπίεσης! Ναι! Οι τούρκικες σαπουνόπερες έχουν κατακλύσει τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και την Ασία και ροκανίζουν ύπουλα το αντρικό κατεστημένο σε μουσουλμανικές και μη χώρες! Μήπως η Φατμαγκιούλ δεν είναι η προσπάθεια του γείτονα να διαβρώσει εκ των έσω τον πολιτισμό μας; Μήπως είναι το Sex and the city των Αραβικών Εμιράτων;
Αν όμως θέλετε να δείτε πώς είναι οι πραγματικοί ήρωες, πηγαίνετε να δείτε τον Άμλετ του Γκριγκόρι Κόζιντσεφ. Θα θυμηθείτε ότι ο κινηματογράφος είναι μία εκ των καλών τεχνών και όχι συνοδευτικό στην κατανάλωση νάτσος.
Μη φοβηθείτε πως θα δείτε μια καταθλιπτική, εσωστρεφή ταινία κι ένα μελαγχολικό πρίγκιπα. Την ιστορία την ξέρετε, έχει όλα τα συστατικά ενός καλού δράματος: φόνους, προδοσίες, απελπισμένους έρωτες, μοιχείες, ακόμα και φαντάσματα. Όμως τώρα θα γνωρίσετε έναν νεαρό άντρα παθιασμένο και επαναστάτη που αισθάνεται ότι δεν ταιριάζει με τον κόσμο γύρω του και αποφασίζει να τον πολεμήσει. Και το ασπρόμαυρο φιλμ θα σας παρασύρει στον αμφίσημο κόσμο των σκιών. Θέλετε εγγυήσεις; Η μετάφραση των σεξπηρικών διαλόγων είναι του Μπορίς Πάστερνακ και η μουσική γραμμένη από τον Ντιμίτρι Σοστακόβιτς. Θα βγείτε από τη σκοτεινή αίθουσα μ’ εκείνη την αίσθηση πληρότητας και αναστάτωσης που προσφέρουν τα αληθινά έργα τέχνης.
Και προσέξτε με ποιον θα μοιραστείτε αυτή τη σινεφίλ εμπειρία. Προκειμένου κάποια ελαφρόμυαλη επιλογή να μειώσει την απόλαυσή σας, μην ξεχνάτε πως υπάρχει πάντα η σίγουρη λύση του … «μοναχοφαγά»!
ΑΜΛΕΤ
ΕΣΣΔ, 1964, Ασπρόμαυρο
- Σκηνοθεσία: Γκριγκόρι Κόζιντσεφ
- Σενάριο: Γκριγκόρι Κόζιντσεφ, Μπόρις Πάστερνακ
- Φωτογραφία: Γιόνας Γκρίτσιους
- Μουσική: Ντμίτρι Σοστακόβιτς
- Πρωταγωνιστούν: Ινοκέντι Σμοκτουνόφσκι, Μιχαήλ Ναζβάνοφ, Ελζα Ράτζινα
- Διάρκεια: 140′
