Του Γιώργου Λίλλη.
Μια προσευχή για την ματαιότητα είναι το πρώτο βιβλίο ποίησης του συγγραφέα παιδικών βιβλίων Κυριάκου Χαρίτου. Και ξαφνιάζει πραγματικά γιατί ο ποιητής μιλά μια γλώσσα σκληρή σε αντίθεση με τα όμορφα παραμύθια που μέχρι τώρα έχει αφηγηθεί για παιδιά. Προσωπικά έχω διαβάσει με τα παιδιά μου βιβλία του και ομολογώ πως είναι ένας πολύ καλός παραμυθάς. Όταν όμως διάβασα το Επί ματαίω, η έκπληξη ήταν μεγάλη γιατί αμέσως διέκρινα πως όχι μόνο είναι ένας πολύ καλός ποιητής, αλλά και ο τρόπος που γράφει, επηρεασμένος από την Beat Generation έρχεται σε αντίθεση με τον συγγραφέα που γνώριζα.
Φυσικά ένας άνθρωπος δεν είναι μονοδιάστατος, και μου αρέσει όταν τολμά ένα βήμα πιο πέρα από αυτό που τον έχει κάνει γνωστό στο κοινό. Ο Χαρίτος δεν φοβάται να ξεσκεπαστεί, δεν φοβάται να εκτεθεί. Το ποίημά του χωρισμένο σε 15 κεφάλαια είναι μια ελεγεία για τον σύγχρονο άνθρωπο. Τον άνθρωπο που δεν μπορεί να βρει διέξοδο και παλεύει σε όλη του την ζωή για να λυτρωθεί από τον εγκλωβισμό του στο εφήμερο.
Η ποίησή του Χαρίτου δεν φοβάται τις λέξεις. Και όταν χρησιμοποιεί για παράδειγμα την αργκό δεν το κάνει για λόγους εντυπωσιασμού, αλλά για να μεταφέρει μια οικειότητα στον αναγνώστη. Θα έλεγα πως η σύνθεση αυτή είναι ένα μανιφέστο που με στόμφο, (κι αυτό δεν είναι αρνητικό στην προκειμένη περίπτωση) διακηρύσσει την αποτυχία μας να εξευγενιστούμε.
Δεν θα έλεγα πως το ποίημα αυτό είναι προϊόν της κρίσης, ούτε επιδιώκει τον διδακτισμό. Με απλά, ξεκάθαρα γλωσσικά μέσα φανερώνει. Τι; Την ασχήμια ενός κόσμου που μόνοι μας χτίσαμε, ζωές άδειες που μόνοι μας επιλέξαμε να είναι άδειες δίχως νόημα και ουσιαστικό σκοπό.
Η προσευχή του Χαρίτου φανερώνει πρώτα την δική του προσωπική αγωνία να κατανοήσει γιατί πήραμε λάθος δρόμο. Παραθέτω μερικά αποσπάσματα:
Και το ζώο της κάμερας
με μια πουτάνα γλώσσα
να γλείφει τα αίματα
και τα χειροκροτήματα
και να βραχυκυκλώνεται
ή αλλού
Κύριε, Κύριε πολιτικούς
με μάτια τιμολόγια
διάτρητα θεωρημένα
ερωτοτροπώντας παρθενικά
με αλιγάτορες βιομηχάνους
και βλοσυρούς στρατάρχες
πάνω στα καπό των τζιπ
και στα ιστιοφόρα
και στις σουίτες ξενοδοχείων
με κομοδίνο ροκοκό
σε κέντρα συνεδριακά
και σε δημοτικά τεμένη.
Παρατηρεί κάποιος όπως ανέφερα και παραπάνω μια ελευθεροστομία που ίσως σε άλλη περίπτωση να φαινόταν ότι χάνεται η ποιότητα του εγχειρήματος. Η ποίηση όμως οφείλει να λέει την αλήθεια και ο Χαρίτος, εσκεμμένα αντλεί την έμπνευσή από την καθημερινότητα που σήμερα βιώνουμε χρησιμοποιώντας τους ίδιους κωδικούς που εκείνη χρησιμοποιεί για να γίνει άμεσος και ξεκάθαρος.
Προσωπικά έχω ενδοιασμούς ως προς την επιλογή μιας αθυρόστομης γλώσσας αλλά διαβάζοντας τα ποιήματα αυτά ομολογώ πως βρίσκω ότι ταιριάζουν και πως ήταν η πιο κατάλληλη εκφραστική μέθοδος για ένα βιβλίο καθαρά κοινωνικό και βαθιά πολιτικό.
Σέβομαι την επιλογή αυτή του Χαρίτου και την επικροτώ γιατί το ποίημά του είναι μια καίρια διαμαρτυρία για τον σύγχρονο πολιτισμό.
Το ότι απευθύνεται στον Κύριο, δεν το κάνει με θρησκευτική χροιά, δεν αναζητά μετάνοια, αλλά είναι ένας τρόπος, μεταφυσικής αγωνίας να αναζητήσει τα αίτια των δεινών μας πέρα από τα ανθρώπινα, σε κάτι μεγαλειώδες, όπως μια θεϊκή οντότητα:
Θα πάω στις φλόγες
θα πάω στις φλόγες, Κύριε
με μπαγιάτικο κοστούμι
και με περπατησιά εντόμου
που παιδιά ξερίζωσαν
ένα ένα τα άκρα του
και ντενεκέδια
γύρω στον λαιμό
να κουδουνίζουν
Ν΄ ακούει ο άγγελος
όταν θα σκύβω
όταν ασπάζομαι εικόνες.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
ΤΟ ΕΠΙ ΜΑΤΑΙΩ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ
