της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Rachid Benzine, Νουρ, γύρνα στον κόσμο, Μετ. Κλαιρ Ναβέ –Μανώλης Πιμπλής, Εκδ. Μεταίχμιο, 2016
Ο Rachid Benzine Γάλλο-τυνήσιος ισλαμολόγος και μελετητής του Κορανίου, θρησκευόμενος με κοσμικές απόψεις, συντετριμμένος από τα γεγονότα της 13ης Νοεμβρίου 2015 στο Μπατακλάν, στο Παρίσι, γράφει ένα σπαρακτικό φιλοσοφικό και πολιτικό επιστολικό μυθιστόρημα που μπορεί να γίνει αντικείμενο συζήτησης μεταξύ έφηβων και ενηλίκων.
Σπαρακτικό, γιατί στα δεκατέσσερα γράμματα που ανταλλάσσει με τη φανταστική έφηβη κόρη του (που τη χάνει μεταφορικά και φυσικά), προσπαθεί να διερευνήσει ως πατέρας και επιστήμονας τι ωθεί νέους που έχουν γεννηθεί στη χώρα του, που προέρχονται από την ίδια κουλτούρα και που φαινομενικά ταυτίζονται με τον κόσμο του να αποφασίζουν να πάνε σε μια εμπόλεμη χώρα και να πολεμήσουν για αρχές που δεν ήταν μέχρι τότε δικές τους. Φιλοσοφικό και πολιτικό επειδή θέτει θέματα ανάγνωσης της θρησκείας, τον φανατισμό, την ιδεολογία και την ταυτότητα.
Πατέρας και κόρη αντιμέτωποι: ο πρώτος υπέρμαχος του Διαφωτισμού, βλέπει να καταρρέουν ο ορθολογισμός και ο ουμανισμός που διέπουν τις δυτικές δημοκρατίες, η ανεκτικότητα και η αποδοχή των πολιτισμικών διαφορών, ενώ η δεύτερη να απεμπολεί όλα τα διδάγματά του: το σκάει από το Παρίσι για να παντρευτεί ένα στέλεχος και μαχητή του ΙΣΙΣ και χώνεται βαθιά στο μίσος με όπλο μια μονόπλευρη ανάγνωση του Κορανίου.
Δύο πόλοι με τις βεβαιότητες τους να κλονίζονται: στο πρόσωπο του πατέρα οι δυτικοί άνθρωποι ανίσχυροι μπροστά σ’ αυτό το φαινόμενο προσπαθούν να καταλάβουν. Και από την άλλη, μια νέα γυναίκα που ψάχνει να βρει ταυτότητα να γοητεύεται από την πλέον ακραία. Δεν ονόμασε τυχαία την κόρη που γέννησε Τζιχάντ. Πού ονειρεύεται να ανήκει η Νουρ; Το γεγονός ότι αυτός ο προοδευτικός βάλλεται από τους Γάλλους συμπολίτες του, κοσμικούς και μουσουλμάνους ενισχύει τα επιχειρήματά της για τη μεταστροφή της. Ένας φαύλος κύκλος δυο κόσμων σε σύγκρουση.
Οι έφηβοι είναι απόλυτοι και φτάνουν στα άκρα χωρίς να έχουν τη δύναμη να κάνουν πίσω. Στα δυτικά μάτια μας, η στάση της Νουρ είναι ανήκουστη όταν δέχεται να πεθάνει ως μάρτυρας του Ισλάμ για να εξιλεωθεί στα μάτια των νέων της συνοδοιπόρων. Αλλά και για πόσα άλλα παιδιά της ηλικίας της δεν είναι;
Ο πρωτότυπος τίτλος Νour, pourquoi n’ai je rien vu venir? , παράλληλα με τα συναισθήματα του πατέρα, περιλαμβάνει εκτός από τους προβληματισμούς του σχετικά με το Ισλάμ και την ταυτότητα/ θέση του ως μουσουλμάνου πολίτη- Εγώ ο κοσμικός μουσουλμάνος, ο επιστήμονας, ήμουνα τυφλός κλεισμένος στον κόσμο μου και δεν είδα. Η ελληνική απόδοση είναι αρκετά πιο μονοσήμαντη και υπερτονίζει το συναίσθημα αφαιρώντας εκείνο για το οποίο αναρωτιόμαστε όλοι σήμερα: ποιες είναι οι πολιτικές για να αλλάξει αυτή η κατάσταση.
Μάιτε Καράνθα, Λόγια δηλητήριο, μετ. Βασιλική Κνήτου, εκδ. Κέδρος, 2017
Το μυθιστόρημα για νέους ενήλικες της Καταλανής Μάιτε Καράνθα είναι ένα κλειστοφοβικό ψυχολογικό θρίλερ, και επίσης μια αστυνομική ιστορία που τσακίζει.
Πρόκειται για την εξαφάνιση μιας κοπέλας, της Μπάρμπαρα. Οι συνθήκες παράξενες, οι αιτίες επίσης, οι εμπλεκόμενοι υπεράνω υποψίας… και όμως. Η υπόθεση αναπτύσσεται από 4 οπτικές (της Μπάρμπαρα, της καλύτερής της φίλης, της μητέρας της, του αστυνόμου). Η δραματικότερη εκείνη της Μπάρμπαρα που ζει αιχμάλωτη, κλειδωμένη σ’ ένα υπόγειο και υφίσταται τη βία του απαγωγέα της. Θυμίζω τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες της ανάλογης βελγικής υπόθεσης του παιδεραστή απαγωγέα Μαρκ Ντιτρού. Στο μυθιστόρημα της Καράνθα ο εγκλεισμός και ο βασανισμός παίρνουν το όνομα ‘ενδοοικογενειακή βία’.
Διαβάζοντας αυτό το εξαιρετικά σκληρό, αλλά συναρπαστικό, μυθιστόρημα σκεφτόμουνα την τόλμη των Ισπανών που το τίμησαν με το Εθνικό Βραβείο τους στην κατηγορία της νεανικής λογοτεχνίας.
Άντρη Αντωνίου, Το καλοκαίρι που μεγάλωσα, εκδ. Κέδρος, 2017
Στην ενδοοικογενειακή βία αναφέρεται το μυθιστόρημα Το καλοκαίρι που μεγάλωσα, της Άντρης Αντωνίου. Είναι ένα μυθιστόρημα για έφηβους ή και για παιδιά λίγο μικρότερης ηλικίας, το οποίο παρουσιάζει τηγνωστότερη και συνηθέστερη μορφή οικογενειακής βίας: του πατέρα αφέντη που με απειλές επιβάλει την απομόνωση και τον αποκλεισμό της οικογένειάς του από τις φυσιολογικές και παραδεκτές κοινωνικές σχέσεις. Μια σειρά απαγορεύσεων ορίζουν την ζωή των άτυχων γυναικών, η μητέρα δεν επιτρέπεται να εργάζεται, ούτε να συναντά ανθρώπους, η κόρη δεν πρέπει να βλέπει φίλες… Όταν δε μετακομίζουν σε κάποια ερημιά, όπου δεν υπάρχουν ξένα μάτια να βλέπουν και να κρίνουν τον άντρα, όλα γίνονται πιο δύσκολα.
Το μυθιστόρημα χτίζεται πάνω σε σύντομα καθημερινά περιστατικά, τα οποία αποκαλύπτουν την ψυχολογική κατάσταση των ηρωίδων: τις αντιδράσεις της μητέρας και τις σκέψεις του κοριτσιού που προοδευτικά κλιμακώνονται μέσα στην επανάληψή τους και οδηγούν στη λύση του προβλήματος.
Η μητέρα ανήκει ως χαρακτήρας σ’ εκείνες τις ανασφαλείς και εξαρτημένες γυναίκες που φοβούνται κατά βάθος τις αλλαγές, γι’ αυτό και πάντα ελπίζει ότι κάτι θα αλλάξει. Το κορίτσι έχει περισσότερες δυνάμεις και αντιδρά γιατί έχει συνειδητοποιήσει ότι …εγώ και η μαμά ήμασταν τόσα χρόνια θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Ήξερα πως ο πατέρας ήταν ο θύτης και πως οι θύτες συνήθως δεν αλλάζουν συμπεριφορά... Ήξερα επίσης πως ο πατέρας δεν υπήρχε περίπτωση να ζητήσει βοήθεια από ειδικό, γιατί απλά δεν πίστευε πως έχει πρόβλημα… Ήξερα πού έπρεπε να αποταθώ για να ζητήσω βοήθεια για μένα και τη μαμά... Κάπου είχε κρυμμένο το φυλλάδιο του Συνδέσμου για την πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια.
