Συνέντευξη στην Στέλλα Παπαγιάννη(*).
Η So7 (Δημήτρης Κουρούμπαλης και Φρόσω Κορρού) συνεργάζεται με την ποιήτρια Παναγιώτα Παρασκευοπούλου , τον ποιητή και μεταφραστή Γιώργο Μπλάνα και τον συνθέτη Κώστα Ξενόπουλο για μια θεατρική παράσταση που βασίζεται στην ποίηση στο Θέατρο Ιλίσια Βολανάκης με τίτλο Εκτός Ορίων. Η So7 στήνει μια σκηνική σύνθεση για την ομορφιά και τη δύναμη της ζωής σε κείμενα των Μαγιακόφσκι, Μακρίδη, Σεφέρη, Πάουντ, Πρεβέρ, Χάινε, Σαχτούρη, Μπόρχες, Κάλβου, Πόε, Λαπαθιώτη, Παρασκευοπούλου, Χικμέτ κ.α. Κάθε λέξη που ακούγεται στην παράσταση προέρχεται κι από κάποιο ποίημα που ζωντανεύει με εργαλείο την τελετουργία της ίδιας της ζωής. Το μαγικό θεατρικό περιβάλλον δημιουργείται από τρισδιάστατες προβολές με την τεχνολογία video mapping. Μιλάνε στον Αναγνώστη τρεις βασικοί συντελεστές της παράστασης.
Δημήτρης Κουρούμπαλης
Πώς σας ήρθε η ιδέα να ανεβάσετε μια θεατρική παράσταση βασισμένη σε ποιήματα;
Από αντίδραση. Όλοι μιλούν για δύσκολους καιρούς, για σφιχτοδεμένες κινήσεις και για λιτότητα. Η ποίηση κάνει τους καιρούς εύκολους, τις κινήσεις μεγαλειώδεις κι εξαφανίζει τη λιτότητα. Αν κάτι μπορεί ν’ αντέξει στη μηχανή που μας αλέθει όλους μαζί με τα νοήματα και τις ιδέες, αυτό είναι η γλώσσα των ποιητών. Μια γλώσσα όμως που στέκει καταδικασμένη στην αδράνεια της τυπογραφίας. Ενάντια στη φύση της. Η ποίηση έχει ανάγκη να μιληθεί, να τραγουδηθεί, να συνδιαλαγεί. Ο έμμετρος λόγος αποδεικνύεται μονάχα στην απόδοσή του, όχι στην ανάγνωσή του. Όταν ειπωθεί αποκτά το πραγματικό του μέγεθος. Κι έτσι πλέον μπορεί να επιτελέσει και τον ανατρεπτικό του ρόλο. Φυσικά όλες αυτές οι μεγαλόστομες σκέψεις δεν θα είχαν γίνει πράξη χωρίς να έχουμε σύμμαχους στο όραμα την Παναγιώτα Παρασκευοπούλου και τον Κωστή Ξενόπουλο, τους παραγωγούς-καλλιτέχνες του Ιλίσια Βολανάκης που αγκάλιασαν την ιδέα του Εκτός Ορίων και της έδωσαν αίγλη με την καλλιτεχνική τους αξία.
Ποια ανάγκη των δημιουργών εκφράζεται μέσα από το Εκτός Ορίων;
Η ανάγκη για διαφυγή από την πεζή κι ανέμπνευστη πραγματικότητα της οικονομίας. Η ανάγκη να υπάρξουμε και ως δημιουργοί και ως συμμετέχοντες στην ουτοπία της ποίησης, στον κόσμο που έχει δημιουργήσει ως θεός ο άνθρωπος για τον εαυτό του. Με το Εκτός Ορίων διεκδικούμε το δικαίωμα ν’ αντιδράσουμε στην ύπαρξη που μας επιβάλλεται. Διεκδικούμε το δικαίωμα να ζούμε όπως επιθυμούμε.
Ποια κριτήρια λειτούργησαν για την επιλογή των έργων;
Επιλέχθηκαν στίχοι και νοήματα, όχι έργα και ποιητές. Ακολουθήσαμε τη δυναμική των λέξεων που επιβεβαιώνεται ανεξάρτητα από την αναγνώριση του μεγαλείου του συγγραφέα τους. Η ποίηση έχει τη βασική ιδιότητα να είναι αυτοτελής, εμπεριέχει την ολοκλήρωση του κόσμου της. Κάθε ποίημα θέτει μια ερώτηση και φέρει με εντελέχεια την απάντηση. Δύσκολα μπαίνει σε διάλογο με άλλα ποιήματα. Εντούτοις οι λέξεις του ποιήματος από μόνες τους είναι τόσο ελεύθερες, τα νοήματα που εργάζονται μέσα του είναι τόσο δυνατά που διεκδικούν την αυτονομία τους. Με το χρόνο και τη διαδικασία της φυγοκέντρισης φτάσαμε στο τελικό κείμενο.
Ποιες είναι οι αντιδράσεις του κοινού στην πρόταση που του γίνεται με το Εκτός Ορίων;
Το κοινό ενθουσιάζεται. Κάθε βράδυ κάνουμε 5-6 αυλαίες, μας βγάζουν δηλαδή στη σκηνή ξανά και ξανά για χειροκρότημα. Η παράσταση είναι απαιτητική, απαιτεί από το θεατή να ξεχάσει για λίγο τον μηχανικό τρόπο σκέψης και να λειτουργήσει διαιαθητικά, περισσότερο με το συναίσθημα. Στους θεατές που είναι πρόθυμοι να δεχτούν την πρόκληση συντελείται το θαύμα της επικοινωνίας τους θεάτρου. Σε άλλους μπορεί να είναι πιο δύσκολο. Εκείνοι μένουν στην αισθητική της παράστασης.
Πόσο υπάρχει η ποίηση στην καθημερινή μας ζωή;
Στη δική μου αδιάλλειπτα. Βλέποντας δε και το Patterson, την τελευταία ταινία του Jarmoush χάρηκα που δεν είμαι μόνος μου. Στη ζωή γενικότερα η ποίηση κρύβεται, σκεπάζεται από τους υπόλοιπους ήχους που είναι πιο έντονοι, πιο εγωιστές. Κρύβεται επίσης και στην έπαρση των ανθρώπων που νομίζουν ότι δημιουργούν ποίηση ενώ στην ουσία φτιάχνουν αρτοσκευάσματα. Ακόμα όμως κι ένας άνθρωπος να θαυμάσει κάτι και να πει «Τι ωραίο! Πόση ανθρώπινη ενέργεια χρειάστηκε για να γίνει αυτό» τότε έχουμε μια ποιητική στιγμή.
Μπορεί το Εκτός Ορίων να βάλει την ποίηση στις ζώς των ανθρώπων;
Στη δική μας την έβαλε ανεπιστρεπτί. Γίναμε προφήτες της ποιήσεως κι όσο διαρκούν οι παραστάσεις προσηλυτίζουμε όλο και περισσότερους.
Γιώργος Μπλάνας
Ποια κριτήρια λειτούργησαν για την επιλογή των έργων;
Βαριά η λέξη «κριτήρια». Ζούμε σ’ έναν κόσμο βαρύτατα τραυματισμένο από την μανία μας να θέτουμε «κριτήρια». Η ποίηση έχει προσωπικότητα – ή δεν είναι καθόλου ποίηση. Δανείζεται αυτοπροσώπως και δίχως να ζητήσει καμιάν άδεια την ψυχή μας, την διαμορφώνει και μας επιβάλλεται. Αρκεί να βάλεις κάτι στον νου σου και τα ποιήματα αρχίζουν να μαζεύονται μόνα τους γύρω σε αυτό. Επιβάλουν την αναγκαία παρουσία τους. Αυτό ήταν το μοναδικό «κριτήριο»: η αποδοχή της βούλησης των ποιημάτων. Θα ήταν άπρεπη συρρίκνωση της διαδικασίας αν λέγαμε πως διαβάζαμε ποιήματα και ορισμένα από αυτά «ταίριαζαν».
Γιατί ποίηση κι όχι ένα θεατρικό έργο;
Η ποίηση είναι θέατρο. Για την ακρίβεια, η ποίηση αποσπάστηκε από την πρώτη μορφή τέχνης: την τελετουργία. Ένα θεατρικό έργο είναι πάντα ποίηση ή απλή «διασκέδαση». Και κάθε ποίημα είναι κομμάτι ενός θεατρικού έργου, που δεν γράφτηκε.
Πόσο υπάρχει η ποίηση στην καθημερινή μας ζωή;
Πολύ περισσότερο από οτιδήποτε άλλο. Η ποιητικότητα είναι μια λειτουργία της γλώσσας, που άπαξ και «διογκωθεί» διαμορφώνει έναν τρόπο ποιητικό, ο οποίος δεν παύει να λειτουργεί, όσο υπάρχει η γλώσσα που τον γέννησε. Σκεφτείτε πως χειρίζεται τις υποθέσεις του ένας μέσος Έλληνας. Υπάρχει πολλή ποίηση εκεί.
Μπορεί το Εκτός Ορίων να βάλει την ποίηση στις ζωές των ανθρώπων;
Μπορεί να κάνει την ποίηση να «συναντήσει» την ποίηση που βρίσκεται εν υπνώσει μέσα στον κάθε άνθρωπο, να την ενεργοποιήσει και συνεπώς να επηρεάσει την στάση του απέναντι στην ζωή.
Παναγιώτα Παρασκευοπούλου
Ποια ανάγκη των δημιουργών εκφράζεται μέσα από το Εκτός Ορίων;
Η δική μου προσωπική ανάγκη του να πιστέψω ότι παρά τις δυσκολίες της, η ζωή μας είναι τελικά όμορφη, πολύ όμορφη. Και όταν η πίστη αυτή παίρνει σάρκα και οστά μέσα από το θέατρο και τη ποίηση τότε νιώθω γεμάτη ως δημιουργός αλλά και ως άνθρωπος.
Ποιες είναι οι αντιδράσεις του κοινού στην πρόταση που του γίνεται με το Εκτός Ορίων;Συγκίνηση, θαυμασμός, θλίψη ανάμεικτη με ελπίδα, και κάποιες φορές… απορία. Με αυτό θέλω να πω ότι παρότι υπάρχουν ορισμένοι θεατές που δεν κατανοούν απόλυτα την παράσταση, σε βάθος, βγαίνουν με επιθυμία να την ξαναδούν. Υπάρχει πιο ωραίο πράγμα από αυτό;
Γιατί ποίηση κι όχι ένα θεατρικό έργο;
Μα η παράσταση αυτή είναι ένα ολοκληρωμένο θεατρικό έργο, με αρχή, μέση και τέλος. Δεν πρόκειται για απαγγελία ποίησης, αλλά για ένα έργο με υπόθεση. Μια ομάδα νέων παιδιών βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε ένα “πηγάδι”, εσωτερικό ή εξωτερικό, συμβολικό ή όχι, αυτό ο κάθε θεατής θα το νιώσει και θα το μεταφράσει ανάλογα. Τα παιδιά αυτά λοιπόν προσπαθούν να επιβιώσουν μέσα από τις κρίσεις τους και τα προβλήματά τους, μέχρις ότου αποφασίζουν ότι ήρθε η ώρα να ‘βγουν” από το πηγάδι τους ή απλά να βρουν τη χαρά μέσα σ αυτό.
Πόσο υπάρχει η ποίηση στην καθημερινή μας ζωή;
Δυστυχώς η ποίηση λείπει πολύ απ τη ζωή των σημερινών ανθρώπων. Οι μέρες μας είναι μουντές, έχουν χάσει το χρώμα τους. Βυθιζόμαστε σε καθημερινή θλίψη και προβληματισμό. Εγώ όταν το νιώθω αυτό, κάθομαι και γράφω. το γράψιμο αυτό με λυτρώνει κατά κάποιον τρόπο.
Μπορεί το Εκτός Ορίων να βάλει την ποίηση στις ζώες των ανθρώπων;
Το εύχομαι πραγματικά. Η παράσταση αυτή αποτελεί ζωντανή ποίηση. Τα ποιήματα μιλάνε στους θεατές, με τους διαλόγους τους, το χιούμορ τους, και την συγκίνηση που αποπνέουν. Είμαι πολύ χαρούμενη, που τόσο εγώ όσο και ο συμπαραγωγός μου και συνθέτης της παράστασης, Κώστας Ξενόπουλος, ανεβάσαμε αυτή τη παράσταση. Εύχομαι ο κόσμος να συνεχίσει να την αγαπάει όσο την έχουμε αγαπήσει κι εμείς.
Info:
Σύλληψη-Συγγραφή-Δραματουργία: Δημήτρης Κουρούμπαλης, Σκηνοθεσία: So7 (Φρόσω Κορρού, Δημήτρης Κουρούμπαλης), Επιμέλεια κίνησης: Φρόσω Κορρού
Κείμενα: Μαγιακόφσκι, Μαρκίδης, Σεφέρης, Πόε, Γρηγόριος Θεολόγος, Ρίτσος, Νταρουίς, Ελύτης, Πλάτωνος, Σαχτούρης, Σινόπουλος, Παρασκευοπούλου, Κάλβος, Καβάφης, Πρεβέρ, Μπόρχες, Έλιοτ, Λαπαθιώτης, Αμπντάλ, Σακελλάριος, Χικμέτ, Γιαννίδης, Χάινε, Νεσίζ, Καρυωτάκης, Μποντλέρ, Πάουντ, Σοφοκλής, Αλεξάνδρου, Λειβαδίτης, Νιζάμογλου.
Μεταφράσεις – Λογοτεχνική συνεργασία: Γιώργος Μπλάνας. Εικονικό περιβάλλον – Projection Mapping: Στάθης Μήτσιος. Μουσική – Σχεδιασμός ήχων: Κώστας Ξενόπουλος.Κοστούμια: Δομνίκη Βασιαγεώργη.Βοηθός σκηνοθέτη: Έλενα Σταμουλακάτου.Παραγωγή: Θέατρο Ιλίσια Βολανάκης.
Παίζουν: Αγοραστή Αρβανίτη, Λάζαρος Βαρτάνης, Ηλέκτρα Καρτάνου, Μαρία Κωνσταντά, Χρήστος Τσαβλίδης, Σταύρος Τσουμάνης
Θέατρο Ιλίσια Βολανάκης, Δευτέρα, Τρίτη 9.00, Τιμές εισιτηρίων 12, 10
(*) Η Στέλλα Παπαγιάννη είναι δημοσιογράφος)
