Του Σπύρου Κακουριώτη.
Τομή και συνέχεια, ταυτόχρονα, υπήρξε η αλλαγή σκυτάλης στο τιμόνι του ιστορικού περιοδικού Πλανόδιον, «ψυχή» του οποίου στάθηκε για χρόνια ο ποιητής Γιάννης Πατίλης. Η νέα συντακτική ομάδα (Γιώργος Βαρθαλίτης, Κωνσταντίνος Πουλής, Έλενα Σταγκουράκη, Λεωνίδας Σταματελόπουλος) και ο διευθυντής του, Κώστας Κουτσουρέλης, επέλεξαν να τις σηματοδοτήσουν με την υιοθέτηση του τίτλου Νέο Πλανόδιον και τον δηλωτικό των αναζητήσεών του υπότιτλο Ιδέες. Κριτική. Λογοτεχνία.
Εξαμηνιαίο στη «χαρτώα του μορφή», όπως διευκρινίζεται, παραδίδει στις προθήκες των βιβλιοπωλείων ήδη το 2ο τεύχος του, στο οποίο, ανάμεσα σε άλλα, ξεχωρίζει ο απόηχος και η συνέχεια της έρευνας που δημοσίευσε στο παρθενικό του τεύχος, για ένα θέμα καυτό, το οποίο όμως σπανίως βγαίνει έξω από τους στενούς κύκλους του λογοτεχνικού σιναφιού: αυτό της λογοκλοπής και ειδικότερα της λογοκλοπής στην ποίηση…
Ο Νάσος Βαγενάς, απαντώντας σε όσα διατυπώθηκαν, ξεκαθαρίζει τη θέση του σχετικά με την «ποιητική μετάφραση ως πρωτότυπη δημιουργία» και εξηγεί γιατί, κατά τη γνώμη του, «η λογοκλοπή από ένα ξενόγλωσσο ποίημα είναι αδύνατη». Τις αντιρρητικές τους θέσεις καταθέτουν, με καυστικό συχνά τρόπο, ο Κ. Κουτσουρέλης και ο Γιάννης Πατίλης, ο οποίος παραθέτει και σχολιάζει εκτενώς μια σχετική με την ποιητική λογοκλοπή και ένια ποιήματα του Ν. Βαγενά αδημοσίευτη προς το Πλανόδιον επιστολή τού μακαρίτη πια Αργύρη Χιόνη.
Πέραν του «γαργαλιστικού» αυτού θέματος, που θα ήταν σφάλμα να αντιμετωπίσει κανείς μονάχα ως «σκάνδαλο», στο νέο τεύχος του περιοδικού παρουσιάζεται ένα εκτενές αφιέρωμα στις επικρίσεις κατά της σύγχρονης ποίησης, όπου τον ρόλο των κατηγόρων αναλαμβάνουν πέντε διάσημοι συγγραφείς με ισάριθμα κείμενά τους: δύο πεζογράφοι (Βίτολντ Γκομπρόβιτς και Άλφρεντ Ντέμπλιν), ένας ποιητής (Φίλιπ Λάρκιν), ένας κριτικός (Τζόζεφ Επστάιν) και ένας ποιητής και δοκιμιογράφος (Ντέινα Τζόια).
Επιπλέον, ανάμεσα στην πλούσια ύλη ξεχωρίζει το αναστοχαστικό κείμενο του ζωγράφου Χρήστου Μποκόρου, που με αφετηρία την πρόσφατη ατομική έκθεσή του στο Μουσείο Μπενάκη εξιστορεί την προσωπική του απόπειρα «να εικονίσει τα στοιχειώδη», αλλά και να στοχαστεί πάνω στον ρόλο της ζωγραφικής σήμερα. Ακόμη, μια ανθολόγηση μερικών από τους σημαντικότερους έλληνες μεταφραστές ποίησης του Μεσοπολέμου από τον Γιώργο Βαρθαλίτη (τις οποίες αποτιμά ως τις «καλύτερες που έγιναν ποτέ στη γλώσσα μας»), μια ανασκόπηση της μακράς παράδοσης της αντικαβαφικής κριτικής από τον Δημήτρη Αρμάο, ενώ ο Γιώργος Πινακούλας τεκμηριώνει την αρνητική του απάντηση στο ερώτημα που ο ίδιος θέτει στο ομότιτλο άρθρο του: «Υπάρχει νεοελληνικό μυθιστόρημα;»
Τέλος, ένας πολιτικός επιστήμονας, ο Νικόλας Σεβαστάκης, με πρόσφατη την πρώτη δοκιμή του στο χώρο της πεζογραφίας (Γυναίκα με ποδήλατο, Πόλις 2014), επανέρχεται σε έναν όρο συκοφαντημένο (ως «προπαγανδιστικό») από τη σύγχρονη αριστερή κριτική, τον ολοκληρωτισμό. Ο Ν. Σεβαστάκης, αντιθέτως, αναρωτιέται: «Να ξεχάσουμε τον ολοκληρωτισμό;» και επιχειρεί, στο κείμενό του αυτό, όχι τόσο να υπερασπιστεί τον όρο ως αναλυτική κατηγορία ή να εμπλακεί σε μια εκτενή μεθοδολογική συζήτηση (αν και, φυσικά, διατρέχει την ιστορία της εμφάνισης και της χρήσης του από την πολιτική επιστήμη του δεύτερου μισού του 20ού αι.) όσο να διασώσει, μέσω αυτού, την αλήθεια της εμπειρίας, του συλλογικού και ατομικού βιώματος που εγκιβωτίζονται στον όρο «ολοκληρωτισμός» και αποτυπώνονται στις λογοτεχνικές μαρτυρίες συγγραφέων όπως ο Αλεξάντερ Σολζενίτσιν, η Άννα Αχμάτοβα, ο Βασίλι Γρόσμαν, η Ναντιέζντα Μαντελστάμ ή ο Βαρλάμ Σαλάμοφ –μαρτυρίες ισάξιες με αυτές ενός Πρίμο Λέβι ή ενός Ίμρε Κέρτες…
[ΝΕΟ ΠΛΑΝΟΔΙΟΝ, Κουμανούδη 3, 114 74, Αθήνα, 210-64.42.386, neoplanodion@gmail.com, http://neoplanodion.gr]
