Περιδιαβαίνοντας το έργο του Ρόμπερτ Βάλζερ

της Λίλας Κονομάρα.

Δεκαεννιά μεταφραστές από όλο τον κόσμο ήταν προσκεκλημένοι την περασμένη βδομάδα από το πανεπιστήμιο της Λωζάνης και το Κέντρο Λογοτεχνικής Μετάφρασης. Κι οι δεκαεννιά έχουν αφιερώσει πολύ χρόνο κάνοντας γνωστή την τόσο ενδιαφέρουσα πρόζα του Ρόμπερτ Βάλζερ ειδικά σε χώρες όπου έργα του δεν είχαν μεταφραστεί ποτέ όπως για παράδειγμα στην Κίνα. «Παλιά» λέει ο Φουμινάρι Νιιμότο, ο Ιάπωνας μεταφραστής, « ο Βάλζερ ήταν στη σκιά του Κάφκα. Τώρα που έχουν μεταφραστεί κείμενα θαυμαστών του όπως της Susan Sontag, του W.G. Sebald ή του Vila-Matas, αρχίζουν να εκτιμούν περισσότερο το έργο του και να το συμπεριλαμβάνουν στην παγκόσμια λογοτεχνία».
Οι μεταφραστές πέρασαν μία ολόκληρη μέρα στον πύργο του Ντορινύ μεταφράζοντας ένα κείμενο του Βάλζερ του οποίου η ιδιαιτερότητα έγκειται – πέραν της πολυσημίας, των υπονοούμενων, της ειρωνείας και ταυτόχρονα της τρυφερότητας που χαρακτηρίζει την πρόζα του, του ρυθμού των φράσεων και των παρηχήσεων – στο ότι όλες οι προτάσεις ξεκινούν με ένα «εγώ» το οποίο δεν ήταν δυνατόν να αποδοθεί κατά τον ίδιο τρόπο σε κάποιες γλώσσες. Οι μεταφραστές αντάλλαξαν τις σκέψεις και τις εμπειρίες τους όσον αφορά τις δυσκολίες που συνάντησαν προσπαθώντας να αποδώσουν το ύφος του Βάλζερ. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους στην Ελβετία επισκέφθηκαν το Κέντρο Ρόμπερτ Βάλζερ και τα λογοτεχνικά αρχεία της Εθνικής Βιβλιοθήκης στη Βέρνη καθώς και το Εριζώ όπου ο συγγραφέας έζησε τα 23 τελευταία χρόνια της ζωής του σ’ ένα ψυχιατρικό άσυλο.
Το ταξίδι αυτό αποτελεί μέρος του προγράμματος Moving Words το οποίο έχει καταρτίσει εδώ και πέντε χρόνια το Ελβετικό Ίδρυμα Πολιτισμού προκειμένου να ενθαρρύνει τη μετάφραση Ελβετών συγγραφέων σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο (Ινδία, Τουρκία, Αμερική κλπ.) Θα υπάρξουν άραγε ποτέ αντίστοιχες ενέργειες και συστηματική πολιτική για το βιβλίο και στη χώρα μας; Μήπως δεν χρειαζόμαστε εκθέσεις που μόνο κατ’ όνομα είναι διεθνείς αλλά συγκεκριμένες δράσεις που θα προβάλλουν όχι μόνο μεμονωμένες περιπτώσεις αλλά την ελληνική λογοτεχνία στο σύνολό της, με όλες τις τάσεις, τα ρεύματα και τους προβληματισμούς που την χαρακτηρίζουν σήμερα;