Του Σπύρου Κακουριώτη
«Γνώσεσθε την αλήθειαν και η αλήθεια ελευθερώσει υμάς». Με αυτήν την ευαγγελική ρήση συνομιλεί ο Ερρίκος Ίψεν στην Αγριόπαπια (1884), ξεδιπλώνοντας τον προβληματισμό του για τον ρόλο του ζωτικού ψεύδους και της αποκάλυψης της αλήθειας, που θα αποδειχθεί καταστροφική για τη ζωή των ηρώων του.
Το ψεύδος, οι αυταπάτες, ζωτικές ή μη, διαπερνούν από την αρχή μέχρι το τέλος την ανάγνωση της ομάδας Influx (Κορίνα Βασιλειάδου, Χάρης Πεχλιβανίδης) πάνω στο έργο του Νορβηγού δραματουργού, που σε δραματουργική προσαρμογή του Πρόδρομου Τσινικόρη παρουσιάζουν στην Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, με τίτλο Πεδίο βολής (Αγριόπαπιες).
Ζωτικό ψεύδος που αποτελεί η ίδια η θεατρική σύμβαση, καταρχάς, το οποίο υπογραμμίζεται εξαρχής όχι μονάχα με τον Χάρη Πεχλιβανίδη να ενδύεται τον ρόλο του Γκρέγκερς Βέρλε επί σκηνής (κάτι μάλλον συνηθισμένο στη σύγχρονη σκηνική πρακτική) αλλά, κυρίως, με την ερμηνεία όλων των υπόλοιπων ανδρικών ρόλων από γυναίκες ηθοποιούς: την κάτοχο του «Βραβείου Κουν Ερμηνείας 2016» Ανθή Ευστρατιάδου (Γιάλμαρ Έκνταλ) και την Κλέα Σαμαντά (Χώκεν Βέρλε και γερο-Έκνταλ). Μόνο η Ειρήνη Κυριακού υποδύεται γυναικείο ρόλο, αυτόν της Έντβιγκ, της δεκαπεντάχρονης που θα υποστεί τις συνέπειες του ψεύδους πάνω στο οποίο τακτοποίησαν τη ζωή τους οι ενήλικες γύρω της. Τον ίδιο στόχο υπηρετεί ο αποστασιοποιημένος τρόπος ερμηνείας, με συχνές απευθύνσεις στο κοινό και μετωπικό παίξιμο, ειδικά στην αρχή, ως ένα είδος εισαγωγής στον ψευδαισθητικό κόσμο της θεατρικής πράξης, ή τα ελάχιστα σκηνικά αντικείμενα, με κυρίαρχο ένα έξυπνα κατασκευασμένο χαλί, που με τις κατά καιρούς πτυχώσεις του αποδίδει τις συναισθηματικές διακυμάνσεις των ηρώων.
Έτσι, η παράσταση συγκροτεί έναν άξονα πάνω στον οποίο τοποθετούνται ο ιδεαλιστής «απελευθερωτής» Γκρέγκερς, που πιστεύει στον σωτήριο ρόλο της αλήθειας, ανεξάρτητα από το κόστος που θα έχει στη ζωή των άλλων, τα ενήλικα μέλη των δύο οικογενειών, Βέρλε και Έκνταλ, που έχουν βασίσει τη σημερινή τους ζωή στο ψεύδος, και την έφηβη Έντβιγκ που υφίσταται τις συνέπειές του χωρίς να το γνωρίζει.
Στην ιψενική εκδοχή του δράματος, η νεαρή αυτοκτονεί μόλις συνειδητοποιεί την αλήθεια και τις συναισθηματικές ρήξεις που αυτή συνεπάγεται για τη ζωή της, κάτι που δηλώνεται ρητώς εντός της παράστασης. Η έφηβη της δεύτερης δεκαετίας του 21ου αιώνα, όμως, θα αντιδράσει με τον μόνο τρόπο που θα μπορούσε σήμερα, αν και εξίσου αυτοκαταστροφικά: εξοντώνοντας τόσο τους φορείς του ψεύδους όσο και τον ίδιο τον «απελευθερωτή» της, λίγο πριν υποκύψει στη μοίρα της και βυθιστεί στην τύφλωση, σαν άλλος Οιδίπους.
«Η αλήθεια είναι επαναστατική» -αυτήν τη γκραμσιανή εκδοχή της ευαγγελικής περικοπής φαίνεται να υιοθετούν οι Influx και ο Πρ. Τσινικόρης, στο τελευταίο μέρος του τρίπτυχου project «Εμείς: για μια δραματουργία της κρίσης», πρόταση η οποία βραβεύτηκε, για δεύτερη φορά, με την διεθνή υποτροφία Ίψεν, το 2015. Έχοντας, στα δύο πρώτα μέρη, ανασκάψει το παρελθόν της κρίσης στις δεκαετίες 1980-2000 (με τις σπουδές Αμαρτίες γονέων και Το κάστρο μας στον αέρα), ολοκληρώνουν την έρευνά τους, μιλώντας για το «εμείς» και το σήμερα, για μια εποχή όπου κυριαρχεί πλέον η «μετα-αλήθεια»: Το ιψενικό απόσταγμά τους θα κορυφωθεί σαν τραγούδι των Doors, μέσα στην ολοκληρωτική απόρριψη και καταστροφή του κόσμου των γονιών τους: «- Father, – Yes son? – I want to kill you…»
info
ΠΕΔΙΟ ΒΟΛΗΣ (ΑΓΡΙΟΠΑΠΙΕΣ)
Σκηνοθεσία: Influx Artist Collective (Κορίνα Βασιλειάδου, Χάρης Πεχλιβανίδης). Δραματουργία: Πρόδρομος Τσινικόρης. Σκηνικά – κοστούμια: Διδώ Γκόγκου, Ελένη Κανακίδου, Σόνια Σαμαρτζίδου. Μουσική: Γιώργος Δούσος, Λευτέρης Μουτσινάς. Ερμηνεία: Ανθή Ευστρατιάδου, Ειρήνη Κυριακού, Χάρης Πεχλιβανίδης, Κλέα Σαμαντά.
ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ (ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΣΚΗΝΗ) έως 11/12.