Σπύρος Κακουριώτης.
Τι είναι σπίτι; Πού είναι πατρίδα; Μήπως πραγματικά μόνη πατρίδα είναι τα παιδικά μας χρόνια; Αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που θέτει στον εαυτό του πρώτα, και στη συνέχεια στον αναγνωστη του, ο Κοραής Δαμάτης, γνωστός σκηνοθέτης του θεάτρου μας, που με το μυθιστόρημα Το σπίτι μόνο κάνει την πρώτη του εμφάνιση στο χώρο της πεζογραφίας.
Ο συγγραφέας παρακολουθεί τον ήρωά του ανάμεσα σε δύο πατρίδες, την Αλεξάνδρεια και την Αθήνα, από τη στιγμή της γέννησής του, δύσκολης, σχεδόν ανεπιθύμητης, μέχρι την ολοκλήρωση του κύκλου της ζωής. Μέσα σε αυτό το διάστημα, που δεν είναι παρά ένα εσωτερικό ταξίδι προς την ωριμότητα, ο ήρωάς του ανακαλύπτει ή μάλλον κατασκευάζει τον εαυτό του, μέσα από διαδοχικούς θανάτους, που ο καθένας τους προσθέτει ένα ακόμη στρώμα «εαυτού» στον μονήρη, σχεδόν αυτιστικό ήρωά του.
Γνωρίζοντας καλά την τέχνη της εικονοποιίας από το θέατρο, ο Κοραής Δαμάτης, στο πρώτο μέρος του μυθιστορήματός του απλώνει μπροστά στον αναγνώστη τη γενέθλια γη, του ήρωά του αλλά και του ίδιου: την Αλεξάνδρεια, γεμάτη χρώματα, μυρωδιές και ήχους, στην οποία θα «ξεβραστεί» στη ζωή ο μικρός Παύλος. Η πόλη και οι άνθρωποί της θα κάνουν το νεαρό αγόρι, που αρνείται να μιλήσει και να περπατήσει, να βγει από τον εαυτό του και να ανοιχτεί στον άλλο.
Όμως η ιστορία δεν χαρίζεται στους ανθρώπους: ο πόλεμος στο Σουέζ και στη συνέχεια οι εθνικοποιήσεις του Νάσερ θα οδηγήσουν την οικογένεια του Παύλου, όπως και χιλιάδες άλλους, στη σκάλα του καραβιού για την Ελλάδα, μια πατρίδα που ποτέ δεν γνώρισαν. Εδώ ο συγγραφέας φιλοτεχνεί μερικές από τις πιο δυνατές σελίδες του μυθιστορήματός του, απεικονίζοντας αποδραματοποιημένα την κατάρρευση ενός κόσμου μέσα από τα μάτια του μικρού του ήρωα.
Αν οι εικόνες που δημιουργεί ο Κοραής Δαμάτης περιγράφοντας τη ζωή στην Αλεξάνδρεια είναι γεμάτες χρώματα, η Αθήνα, κυριολεκτικά μια άλλη χώρα, είναι χρωματισμένη σε τόνους γκρίζους. Άνθρωποι εχθρικοί, τις πιο πολλές φορές, οδηγούν τον πρωταγωνιστή ακόμη πιο πολύ στην καταφυγή στον εαυτό, μια καταφυγή χωρίς διέξοδο, την οποία δεν του προσφέρουν ούτε οι σημαντικοί, κατά καιρούς, εραστές. Η ζωή στην Αθήνα θα είναι για τον Παύλο μια πορεία προς την ενηλικίωση και την ωριμότητα, η οποία περνά μέσα από τη ρήξη με μια απούσα, αθέατη σχεδόν, αλλά διαρκώς απορριπτική πατρική φιγούρα. Η σύγκρουση με τον πατέρα διαπερνά ολόκληρο το μυθιστόρημα και δεν θα θεραπευτεί ούτε και τη στιγμή του θανάτου: η συμφιλίωση πατέρα και γιου, που «κοιτάχτηκαν για πρώτη φορά» στα μάτια, υπονομεύεται από τον ειρωνικό τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας σκηνοθετεί τον θάνατο του πατέρα: πεσμένο με τα μούτρα μέσα στο πιάτο του μεσημεριανού φαγητού…
Η ωριμότητα δεν αποτελεί μια γραμμική πορεία, όμως. Ο κύκλος της ζωής του ήρωα θα κλείσει εκεί όπου ξεκίνησε, με την επιστροφή στη μήτρα από την οποία δεν θέλησε ποτέ να αποχωριστεί. Στη γη της Αιγύπτου, ανάμεσα στους πιο ταπεινούς από τους ανθρώπους της, ο ήρωας του Κοραή Δαμάτη θα αναζητήσει την ανυπαρξία, τη μορφή εκείνη της ελευθερίας που επιδίωκε από τις πρώτες σελίδες του μυθιστορήματος. Γιατί, «άλλωστε, ποιος ανήκει πού;» Σε αυτή την ζεστή και υγρή μήτρα, στις απαρχές της ζωής, θα βρει, επιτέλους, το «σπίτι» της αναζήτησής του…
info
Κοραής Δαμάτης
Το σπίτι μόνο
Εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2016
σελ. 464
