του Σταμάτη Κουλούρη (*)
Εκτιμώ πως δεν έχουν άδικο όσοι ισχυρίζονται ότι το μέλλον αυτού του κόσμου είναι τα παιδιά, οι νέοι άνθρωποι. Πιστεύω ότι ο ισχυρισμός αυτός θα γινόταν βεβαιότητα για όσους θα είχαν την ευκαιρία να συμμετάσχουν ή να παρακολουθήσουν το Συνέδριο για τον Κωνσταντινουπολίτη Γεώργιο Θεοτοκά, που διοργάνωσαν το Ζωγράφειο Λύκειο Κωνσταντινουπόλεως σε συνεργασία με τα Εκπαιδευτήρια Μαντουλίδη στη Θεσσαλονίκη υπό την αιγίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη στις 14 με 18 Μαρτίου 2018.
Εάν ισχύουν τα παραπάνω, τότε θα έπρεπε να αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου εξαιρετικά τυχερό και ευτυχή, καθώς μου δόθηκε η ευκαιρία ως μαθητής τόσο να συμμετάσχω με την εισήγηση της σχολικής μου μονάδας στο Συνέδριο όσο και να παρακολουθήσω τις εισηγήσεις, που περιλαμβάνονταν στο πρόγραμμα του Συνεδρίου, από τα υπόλοιπα σχολεία, αλλά και από Πανεπιστημιακούς, να λάβω μέρος σε συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης καταθέτοντας τους προβληματισμούς μου, να διευρύνω το φάσμα των γνώσεων μου, να εξασκήσω την κριτική μου σκέψη.
Ο Γεώργιος Θεοτοκάς (1906-1966) συγκαταλέγεται στις εξέχουσες προσωπικότητες των γραμμάτων και του πνεύματος για την χώρα μας τον περασμένο αιώνα. Ταγμένος με πίστη και αταλάντευτα στον σκοπό κάθε διανοουμένου, σκοπό, που έχει μόχθο πολύ και αγώνα και δεν είναι άλλος από το να θίγει όσα θεωρεί κακώς κείμενα στην εποχή του και να αφυπνίζει τους δέκτες του, ο Θεοτοκάς υπήρξε φορέας καινοτόμων ιδεών. Οι ιδέες του αυτές αντικατοπτρίζονται, κατά τη δική μου εκτίμηση, με εξαιρετικά γλαφυρό τρόπο στο Ελεύθερο Πνεύμα. Στο έργο του αυτό, ο στοχαστής επικρίνει εκείνα τα στοιχεία, τα οποία θεωρεί πως κρατούν την Ελλάδα αγκυλωμένη και εγκλωβισμένη στην πνευματική ένδεια και την εθνική στασιμότητα. Είναι προς το τέλος του Ελεύθερου Πνεύματος, που αναδεικνύει τη νεανικότητα και την εφηβικότητα σε βασικές προϋποθέσεις για μια ουσιαστική συλλογική πρωτοπορία. Οι νέοι, αποφαίνεται ο Θεοτοκάς, έχουν το ένστικτο της ελευθερίας μέσα τους, την τάση να αμφισβητούν, να μην περιορίζουν την σκέψη τους, να θέτουν στόχους. Ταυτόχρονα έχουν την πνευματική και φυσική δύναμη, ώστε να τους υπηρετήσουν.
Η ιδέα αυτή του Θεοτοκά βρήκε την καλύτερη εφαρμογή της για τέσσερεις ημέρες, κατά τις οποίες διεξήχθη το Συνέδριο στην «καρδιά» του Πέραν, στην Πόλη, στις εγκαταστάσεις του Ζωγραφείου Λυκείου. 200 μαθητές και συμμαθητές αφιέρωσαν τις πνευματικές τους δυνάμεις για να επαναφέρουν στη μνήμη τον πάντα επίκαιρο Θεοτοκά. Οι εισηγήσεις, που παρήγαγαν υπό την καθοδήγηση Πανεπιστημιακών – Επιστημονικών Συμβούλων και φιλολόγων, ήταν εξαιρετικές.
Παράλληλα, όλη αυτή η πνευματική ζύμωση εκτυλίχθηκε με φόντο μία από τις πιο αγαπημένες πόλεις του κόσμου, την Πόλη. Η Πόλη για εμάς τους Έλληνες έχει ιδιαίτερο συμβολισμό και ιστορικό «βάρος». Μπορέσαμε να αισθανθούμε το μεγαλείο της πολυπολιτισμικής πραγματικότητας του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα περπατώντας στη μεγάλη λεωφόρο του Πέρα, την περίφημη Ιστικλάλ. Νιώσαμε δέος, όταν επισκεφθήκαμε την Αγιά Σοφιά. Συγκινηθήκαμε μπροστά στην φυσική ομορφιά των Πριγκιποννήσων. Μαγευτήκαμε από τη μυστηριακή ατμόσφαιρα του Βοσπόρου. Μας διαπέρασε ρίγος, όταν όλοι μαζί ψάλαμε το «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ» στο Ναό των Ταξιαρχών στο Μέγα Ρεύμα και στον Ναό της Θεολογικής Σχολής στη Χάλκη. Νιώσαμε κατάνυξη με τους βυζαντινούς ύμνους του Φαναρίου στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου. Και φυσικά είχαμε τη μεγάλη τιμή να ακούσουμε την Α.Θ.Π., τον Οικουμενικό Πατριάρχη, Κ.Κ. Βαρθολομαίο, αυτήν την λαμπρή πνευματική προσωπικότητα, να απευθύνεται σε όλους εμάς, τους φορείς της ελπίδας, και να μας συμβουλεύει πατρικά. Ξεχωρίζω από την ομιλία Του την αναφορά Του στους μεγαλυτέρους που στέρησαν από εμάς, τα παιδιά, τις μπάλες ή την εξοχή και αντί αυτού μας πρόσφεραν κινητά, οθόνες υπολογιστών και μια ζωή στις σύγχρονες τσιμεντουπόλεις. Είναι αυτά τα λόγια του Οικουμενικού μας Πατριάρχη, που αποτυπώνουν το μεγάλο δράμα του σύγχρονου ανθρώπου μαζί και του νέου. Συνίσταται στην αδυναμία μας να ζήσουμε την απτή πραγματικότητα, καταφεύγοντας στην εικονική πραγματικότητα, τον πλασματικό κόσμο, το θέαμα. Έτσι, απομακρυνόμαστε από την πραγματική επικοινωνία με τον συνάνθρωπο, επιλέγουμε, αντί να συζητούμε με τον διπλανό μας, να περνούμε χρόνο μπροστά σε μία οθόνη, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τελικά να απομονωνόμαστε. Ανατρέχω αυτή τη στιγμή με τη μνήμη μου στα λόγια του Guy Debord: «χρειάζεται πλέον να κάνουμε την πραγματικότητα θέαμα, για να την βιώσουμε». Απομακρυνόμαστε από την πραγματικότητα, την ίδια στιγμή που η κρισιμότητά της μας απαιτεί παρόντες και ενεργούς.
Απευθύνομαι σε όλους τους συνομηλίκους μου, που θα λαχταρούσαν να συμμετάσχουν στο συνέδριο. Τους συμβουλεύω να αρχίσουν να προετοιμάζονται για το επόμενο συνέδριο, που είναι αφιερωμένο στον Αντώνη Σαμαράκη. Απευθύνομαι όμως κυρίως στους συνομηλίκους μου που επιλέγουν να απέχουν από τέτοια συνέδρια. Εκ πρώτης όψεως ίσως να τους φαίνονται αδιάφορα ή επώδυνα. Σε τέτοια συνέδρια όμως ο νέος έχει την ευκαιρία να καλλιεργήσει δεξιότητες, να επεξεργαστεί ένα σύνολο πληροφοριών, να θέσει στον εαυτό του ερωτήματα, να «σπάσει» την πληροφορία σε τμήματα και να την ανασυνθέσει με βάση την κριτική του σκέψη, να την καταστήσει κτήμα του, να καλλιεργήσει το κριτικό του αισθητήριο. Και ταυτόχρονα, να αναλάβει ευθύνες, να διαχειριστεί μια παρουσίαση μπροστά σε ένα ακροατήριο και να το πείσει για τα λεγόμενα του. Αυτή η πνευματική εργασία είναι στάδιο για την απόκτηση ευρύτερης παιδείας και κατ’ επέκταση για την προετοιμασία του νέου να αναλάβει τις ευθύνες, που απορρέουν από τον ρόλο του πολίτη. Τους καλώ λοιπόν να το ξανασκεφτούν. Ο μόνος δρόμος για την οικοδόμηση ενός καλύτερου κόσμου, ενός πιο ανθρώπινου μέλλοντος είναι η ενεργοποίηση του πολίτη, η δική μας κινητοποίηση. Γιατί , όπως επισήμαινε και ο Θεοτοκάς: «την φλόγα της δημιουργίας τη συντηρούν οι ανυπόταχτοι, οι ανικανοποίητοι, οι τυχοδιώκτες της ψυχής και του πνεύματος».
Το Συνέδριο στην Κωνσταντινούπολη απέδειξε πως η Ρωμιοσύνη της Πόλης αντέχει. Και για αυτό αξίζουν πολλά μπράβο και πολλές ευχαριστίες στους ακούραστους διοργανωτές του Συνεδρίου, τον κ. Γ. Δερμιτζόγλου και την Κα. Α. Χασιώτη. Απέδειξε ακόμα πως εμείς οι νέοι οφείλουμε να στοχεύουμε σε μια ευρύτερη παιδεία, σε μια παιδεία που θα έχει στον πυρήνα της τον άνθρωπο. Αυτό θα είναι το όπλο μας, για να είμαστε ενεργοί. Γιατί πρέπει να είμαστε ενεργοί, πρέπει να οραματιζόμαστε έναν καλύτερο κόσμο. Το χρωστάμε σε όσους περιμένουν από εμάς, αλλά κυρίως στους εαυτούς μας.
(*) O Σταμάτης Κουλούρης είναι μαθητής Γ΄ Λυκείου και έγραψε αυτό το κείμενο ειδικά για τον Αναγνώστη προκειμένου να μεταφέρει το κλίμα από το συνέδριο στην Κωνσταντινούπολη για τον Γ.Θεοτοκά, που έγινε στο Ζωγράφειο Λύκειο (14-18 Μαρτίου 2018).
Συγχαρητήρια στον μαθητή για το άρθρο του. Είναι αξιοθαύμαστο το γεγονός να γράφει τέτοιο κείμενο μαθητής που θα το ζήλευε και ο καλύτερος δημοσιογράφος.