της Ζιζής Σαλίμπα (*)
Τα πατρογονικά ταξίδια στις μακρινές θάλασσες της Άπω Ανατολής ασκούν μια αδιαμφισβήτητη έλξη στον στοχαστικό Γιώργο Βέη. Διπλωμάτης στα χρόνια της παγκοσμιοποίησης, η οποία υπό το πρίσμα του ανταγωνισμού αφανίζει τους διαφορετικούς πολιτισμούς και τις πολλαπλές ταυτότητες και ταυτοχρόνως ποιητής-περιηγητής του κόσμου, αντιστέκεται στους αδίστακτους ακρωτηριασμούς των ετεροτήτων απογυμνώνοντας τοπία, αντικείμενα και υπάρξεις από τα φολκλορικά στερεότυπα της Δύσης για να εισχωρήσει με σεβασμό στη γραμματική των Άπω πολιτισμών. Ινδικοπλεύστης, το βιβλίο του. Είναι αφιερωμένο στον πατέρα του Κωνσταντίνο, έφεδρο ασυρματιστή, που συμμετείχε σε πλήρωμα νηοπομπής στον Ινδικό Ωκεανό κατά τη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου. Ο Γιώργος Βέης, ακολουθεί τα ίχνη του Κοσμά του Ινδικοπλεύστη, του Αλεξανδρινού μοναχού, εμπόρου και γεωγράφου που έζησε τον 6ο αιώνα μ.Χ., έπλευσε τον Ινδικό ωκεανό και κατέγραψε στο έργο του «Χριστιανική τοπογραφία» όλα αυτά που γνώρισε στους τόπους που περιηγήθηκε.
Ο Ινδικοπλεύστης του Γιώργου Βέη συμπλέει με τον αναγνώστη στο αρχιπέλαγος της Ινδονησίας στην Ιαπωνία, στην Ινδία, στο Βιετνάμ. Ο συγγραφέας περιδιαβαίνει τα τοπία, για να φτάσει στα γεγονότα που ρίχνουν άπλετο φως στον εσωτερικό κόσμο της ανθρώπινης ύπαρξης. Γεγονότα ή θραύσματα μνήμης. Η επέτειος της θυσίας του μικρού παιδιού, του Κεσούμα, στο ηφαίστειο Μπρόμο της Ιάβας, η έκθεση της γλύπτριας Άλτζι Γιούλι με τις δεκαοκτώ κούκλες, η παράσταση του θεατρικού «Πάντζι σεπού» στη Τζακάρτα. Ο Μεγάλος Βούδας Βαϊροτσάνα στην περιοχή Λούο Γιαν της επαρχίας Χενάν στην Κεντρική Κίνα. Το νεκροταφείο του ναού Σιτενοτζίτζι στην Οσάκα. Ο αεικίνητος πίθηκος Χάνουμαν των Ινδουιστών στο Νέο Δελχί.
Ο συγγραφέας γητεύει τον αναγνώστη με την αφήγησή του για τους σταθμούς των τραίνων, των λεωφορείων και με τις αίθουσες αφιξαναχωρήσεων των αεροδρομίων. Εκεί όπου ο άνθρωπος της Δύσης διαρρηγνύει την ιδιωτικότητά του και συγχρωτίζεται με τους συν-ανθρώπους του. Χώροι που κατέχονται από την απόλαυση της έναρξης του ταξιδιού, μετάβασης στο χώρο και στον χρόνο, ενώ «το τέλος ενός ταξιδιού μοιάζει πάντοτε με προδοσία λέει ο ποιητής Κλείτος Κύρου.
Ξεχωριστές ψηφίδες τα κείμενα στο βιβλίο, διαπνέονται από τη βαθειά μόρφωση που διαθέτει ο συγγραφέας. Η ευρωπαϊκή κουλτούρα αποτυπώνεται στον Ινδικοπλεύστη αντιπαραθετικά προς τη μεταφυσική ακινησία της Άπω Ανατολής με τα αποφθέγματα φιλοσόφων, πεζογράφων και ποιητών, όπως ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, ο Οδυσσέας Ελύτης, η Βιρτζίνια Γουλφ, ο Ρολάν Μπαρτ, ο Ζιλ Ντελέζ, ο Αλμπέρ Καμύ. Ο Γιώργος Βέης κατέχει τα γνωστικά εργαλεία για τους τόπους που σχολιάζει, με αποτέλεσμα η αφήγησή του να μην είναι απλά περιγραφική. Διαθέτει την ευρυμάθεια των παλιών περιηγητών που ήταν ταυτόχρονα ιστοριοδίφες, κοινωνιολόγοι, ανθρωπολόγοι και ψυχογράφοι. Οι φθόγγοι, οι λέξεις ταξιδεύουν συνεχώς στο ταξιδιωτικό σύμπαν όπως οι πληροφορίες και οι ιδέες. Ο συγγραφέας γίνεται συλλέκτης λέξεων με ελληνικές ρίζες που έχουν μετοικήσει στο φιλόξενο περιβάλλον της Τζακάρτας, όπως «paragigm», «harmony», «dialogue». Η όσμωση πολιτισμών, στο απόγειό της.
Τα τοπία γίνονται δάση από σύμβολα στην αφήγηση του Γιώργου Βέη. Το ηφαίστειο Μπρόμο είναι ο δαίμονας, οι πνοές των ανθρώπων είναι τα φορέματα που θροΐζουν, ο δράκος είναι ο χρόνος που καταβροχθίζει τους ανθρώπους, οι μάσκες των ηθοποιών στο θέατρο σηματοδοτούν την απελευθέρωση των ενστίκτων. Ο τεράστιος Βούδας συμβολίζει την κατάκτηση της ακινησίας, της νιρβάνας.
Τελευταίος λόγος για τις εικόνες του Ινδικοπλεύστη. Οι φωτογραφίες στο βιβλίο αποκαλύπτουν τα σύμβολα και τη σημασία τους. Οι λεζάντες επεξηγούν και βοηθούν τον αναγνώστη να κατανοήσει την πολιτισμική πολυσημία της Άπω Ανατολής. Στο εξώφυλλο, το πορφυρό πέπλο αγκαλιάζει, τυλίγει το περιεχόμενο του βιβλίου, τα βαμμένα χέρια με σύμβολα και άνθη αποτελούν τους φορείς παραμυθίας και τα βραχιόλια καθορίζουν τα σύνορα των κομματιών που συνωθούνται στο εσωτερικό του νου.
Με τον Ινδικοπλεύστη τα όρια μεταξύ της ποίησης και της ταξιδιωτικής πεζογραφίας εξαλείφονται. Ένας διαπολιτισμικός, πολύχρωμος κόσμος με προσωπικές εντυπώσεις, ιστορικές μαρτυρίες, φιλοσοφικά αποφθέγματα, αισθητικές απόψεις αναδύεται.
(*) Η Ζιζή Σαλίμπα είναι υπεύθυνη των εκδόσεων Θίνες
info: Γιώργος Βέης, Ινδικοπλεύστης, Μαρτυρίες, παρεκβάσεις, Εκδόσεις Κέδρος 2017
