Της Βίκυς Βασιλάτου-Σαρρή.
Αιτία γνωριμίας με τον John Ronald Reuel Tolkien: η φημισμένη τριλογία του, Ο άρχοντας των δαχτυλιδιών. Με είχε εντυπωσιάσει το μεγαλειώδες παραμύθι του και τρομάξει η πολυσέλιδη ιστορία του. Οι τολκινικές αναγνώσεις μόλις είχαν ξεκινήσει. Ακολούθησε το Χόμπιτ, το Σιλμαρίλλιον, τα Παιδιά του Χούριν. Εκείνη την εποχή, θυμάμαι, τον διάβαζα πυρετωδώς. Έκλεινα το ένα άνοιγα το άλλο. Η πηγή ευτυχώς ποτέ δεν στέρευε, όπως το ταλέντο του να πλάθει γλώσσες, λέξεις, κόσμους, ποιήματα, να συνθέτει μπαλάντες, να επινοεί γρίφους.
Μέχρι πριν από έναν δυο μήνες, ανέτρεχα μόνο στα κείμενά του. Μόλις κυκλοφόρησε η βιογραφία του -αν και όχι αυτή του επίσημου βιογράφου του, Humphrey Carpenter, δεν μπόρεσα ν’ αντισταθώ. Το βιβλίο ΤΖ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Η γέννηση ενός θρύλου του Colin Duriez, είναι ένα συνονθύλευμα πληροφοριών για τη ζωή του και ένας κατατοπιστικός μπούσουλας για το τεράστιο έργο που άφησε πίσω του.
Παρ’ όλο που σε κάποια σημεία υπήρξε κουραστικός με τις επαναλήψεις από κεφάλαιο σε κεφάλαιο (θαρρείς κι ο αναγνώστης έχει βραχεία μνήμη) ή τις άγαρμπες μεταβάσεις από παράγραφο σε παράγραφο και τις ασύνδετες φράσεις του (που παραπέμπουν σε πρόχειρο κολλάζ), ο Duriez, μας ανταμείβει δίνοντάς μας μια σφαιρική εικόνα για τον πρωτοστάτη τής σύγχρονης φανταστικής λογοτεχνίας.
Το ΤΖ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Η γέννηση ενός θρύλου λειτουργεί ως μικροσκόπιο υψηλής ευκρίνειας. Ο βιογράφος ξεκοκάλισε κάθε λεπτομέρεια από τη ζωή του συγγραφέα, εντοπίζοντας ό,τι μπορεί να επηρέασε και να συνέβαλλε στη δημιουργία του τολκινικού κόσμου. Όπως για παράδειγμα το δάγκωμα μιας ταραντούλας (βρεφική εμπειρία), που υπήρξε πηγή έμπνευσης για τις γιγάντιες αράχνες του, Ουνγκόλιαντ και Σέλομπ.
Η τραυματική «συνάντηση» έλαβε χώρα στη Νότια Αφρική, εκεί όπου γεννήθηκε ο συγγραφέας. Η διαμονή όμως εκεί τερματίστηκε από τη μητέρα του. Το ταξίδι επιστροφής στη γενέτειρα Αγγλία, ήταν μια απόφαση που πάρθηκε λόγω ακαταλληλότητας του κλίματος για το μεγάλωμα των παιδιών. Κι έτσι, μητέρα και γιοι, άφησαν πίσω τον σύζυγο και πατέρα, τον οποίο και δεν θα ξαναδεί ο Tolkien, λόγω αιφνίδιου θανάτου του, ύστερα από ρευματικό πυρετό.
Η μητέρα ξεπερνώντας πολλούς σκοπέλους και κάνοντας αμέτρητες μετακομίσεις σε διάφορες περιοχές της Αγγλίας, που θα εμπλουτίσουν με πολλές εικόνες τη φαντασία τού Ronald, δεν έμελλε να δει τους δυο γιούς της να ενηλικιώνονται. Ο θάνατός της, θα του στοιχίσει πολύ γιατί πέρα από τρυφερή μητέρα υπήρξε και χαρισματική δασκάλα. Σε εκείνη όφειλε, όπως τόνιζε κι ο ίδιος, την αγάπη του για τη γλωσσολογία, την πεζογραφία και την ποίηση.
Γλωσσολογία, πεζογραφία, ποίηση, παραμύθια και μύθοι. Αυτές ήταν οι κύριες αδυναμίες του Tolkien, αδυναμίες που θα τον συντρόφευαν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του. Όπως τον συντρόφευσε και η Edith. Η πρώτη και μοναδική αγάπη της ζωής του. Η μητέρα των παιδιών του. Η γυναίκα που στάθηκε στον σύζυγο, τον ακαδημαϊκό, τον συγγραφέα. Η κοινή τους ζωή παρότι γεμάτη αγάπη και συντροφικότητα, γνώρισε δύσκολες στιγμές λόγω οικονομικής στενότητας, αμέτρητων μετακομίσεων, παγκοσμίων πολέμων, έντονης παρουσίας φίλων και φοιτητών εντός και εκτός σπιτιού, μα κυρίως λόγω προσήλωσης του Ronald στο ακαδημαϊκό και ακόμα περισσότερο στο συγγραφικό του έργο. Παρ’ όλα αυτά, και σύμφωνα πάντα με τον βιογράφο του, λάτρευε την οικογένειά του και προσπαθούμε να μην τους λείψει ποτέ τίποτα.
Σαφώς και η προσωπική του ζωή έχει ένα κάποιο ενδιαφέρον για όποιον επιθυμεί να γνωρίσει καλύτερα τον άνθρωπο Tolkien και σαφώς κι έπαιξε καθοριστικό ρόλο όσον αφορά στα γραπτά του και στην εξέλιξή τους. Αυτό όμως που έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι με τη Γέννηση ενός θρύλου, ο αναγνώστης εμβαθύνει λίγο περισσότερο τη γνωριμία του όχι μόνο με τον άνθρωπο αλλά και με τον συγγραφέα και γλωσσολόγο, Tolkien. Έναν τεχνίτη του λόγου που εξερεύνησε τις πιο βαθιές ανθρώπινες ανησυχίες μέσα από παραμύθια και μύθους, και που είχε την ικανότητα «να διακρίνει ταυτόχρονα τη γλώσσα της ποίησης και την ποίηση της γλώσσας».
Πέρα από τη δύσκολη πορεία τής συγγραφής και έκδοσης των γνωστών σε όλους μας ιστοριών του για τη Μέση Γη, οι παραπομπές στο άγνωστο, ανέκδοτο ή/και μη μεταφρασμένο έργο του, είναι από τα κυριότερα συστατικά τού ΤΖ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Η γέννηση ενός θρύλου. Μέσα από τη βιογραφία τού Duriez, μας δίνεται η ευκαιρία να γευτούμε -έστω και αποσπασματικά- το εύρος του έργου τού J. R. R.Tolkien, ενός μεγάλου κεφαλαίου των γραμμάτων, που αγαπούσε τη γλώσσα και τη λογοτεχνία, αποδεικνύοντάς το όχι μόνο με πράξεις ακαδημαϊκές, μα και με λέξεις λογοτεχνικές.
Στοιχεία βιβλίου:
ΤΖ. Ρ. Ρ. Τόλκιν, Η γέννηση ενός θρύλου
Colin Duriez
Σε μετάφραση Θωμά Μαστακούρη
Εκδόσεις Κέδρος, 2013
