του Θανάση Μήνα.
Ο όρος graphic novel δεν επαρκεί για να περιγράψει το Filmish του Edward Ross, που στην πραγματικότητα αποτελεί ένα εκτενές εικονογραφημένο δοκίμιο με θέμα την ιστορία του κινηματογράφου. Ο συγγραφέας, ο οποίος ζει στο Εδιμβούργο, ασχολήθηκε αρχικά με τον σχεδιασμό κόμικ, έχοντας όμως από μικρός πάθος για το σινεμά όπως γράφει στην εισαγωγή. Τελικά κατόρθωσε να συνδυάσει τα δύο αυτά ενδιαφέροντά του αφότου σπούδασε κινηματογράφο στο τοπικό πανεπιστήμιο. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι το πρόπλασμα του Filmish εμφανίστηκε ως fanzine, σε τέσσερις συνέχειες μετά του 2009 και του 2013 (περισσότερα στο http://filmish.co.uk).
«Για πάνω από εκατό χρόνια, από την πρώτη κιόλας φορά που το φως τρεμόπαιξε στην οθόνη, η κινούμενη εικόνα μαγεύει το κοινό», μας λέει με το που πέφτει η αυλαία, κοιτώντας μας, ο ανώνυμος αφηγητής (alter-ego του συγγραφέα), ο οποίος μας προσκαλεί σε ένα κινηματογραφικό ταξίδι από τα τέλη του 19ου αιώνα ως τις μέρες μας, «εξερευνώντας «ένα ετερόκλητο μίγμα περισσότερων από 300 ταινιών από όλη την ιστορία του σινεμά». Οι ταινίες που εξετάζονται ως υποδείγματα καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα στιλ και τεχνοτροπιών, που εκτείνονται από τον Vertov και τον Eisenstein στο αμερικανικό νουάρ και τον Πολίτη Κέιν, από τον Goddard ως το New Cinema, από τον Kurosawa ως το γουέστερν από το Κουρδιστό Πορτοκάλι ως τον Ταξιτζή και από τον Kubrick και τον Coppola ως το Blade Runner, τον Spike Lee και τον Tarantino.
Η αφήγηση ωστόσο δεν είναι γραμμική, όπως εξάλλου δεν είναι και ο χρόνος, το πιο βασικό και καθοριστικό στοιχείο του σινεμά, «το βασικό υλικό του», σύμφωνα με τον Tarkovski. Έτσι, το βιβλίο του Ross είναι διαρθρωμένο σε δεκαεπτά κεφάλαια, που το καθένα ζουμάρει σε ένα ξεχωριστό θέμα: Το Μάτι, Το Σώμα, Σκηνικά και Αρχιτεκτονική, Χρόνος, Φωνή και Γλώσσα, Δύναμη και Ιδεολογία, Τεχνολογία και Τεχνοφοβία κ.ο.κ.
Η εργασία του Ross έχει στέρεο θεωρητικό υπόβαθρο. Ο συγγραφέας ανατρέχει ανά κεφάλαιο σε πλήθος δοκιμιακών έργων με άξονα τον κινηματογράφο (και όχι μόνο) και εγκιβωτίζει στην αφήγησή του παραθέματα είτε δημιουργών όπως αυτοί που αναφέρθηκαν πιο πάνω είτε στοχαστών όπως οι: Fransesco Casetti, Laura Mulvey, Scott McDonald, Roland Barthes, Mary Beltran, Dietrich Neumann, Gilles Deleuze, Slavoj Žižek, Jean Baidrillard, André Bazin, Suzan Sontag κ.ά. Αθροιζόμενα διακειμενικά, τα παραθέματα αυτά λειτουργούν επεξηγηματικά ως προς την εικονογράφηση, καθώς το πενάκι αναπαριστά χαρακτηριστικές σεκάνς από περίφημες ή λιγότερο γνωστές ταινίες. Οι σημειώσεις είναι αναλυτικές, όπως και η σχετική βιβλιογραφία που παρατίθεται στο φινάλε.
Αποτέλεσμα ενδελεχούς έρευνας, το Filmish είναι ένα έργο πνευματώδες, γραμμένο με ενθουσιασμό ανάλογο με την αμείωτη έλξη που μας ασκεί πάντα το σινεμά. Όπως σημειώνει και ο συγγραφέας: «το σινεμά μάς προσφέρει πολύ περισσότερα από απλή διασκέδαση. Ο κινηματογράφος είναι ένα μέρος όπου μπορούμε να μάθουμε περισσότερα για τον εαυτό μας, τον πολιτισμό μας και τον κόσμο μας.
info:Edward Ross, Filmish, μετάφραση: Μαρία Χρίστου, Lettering: Νάσος Βασιλόπουλος,εκδ. Χαραμάδα,2017, σελ. 200
