Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου
H παραγωγή αστυνομικών μυθιστορημάτων τα τελευταία χρόνια αν και έχει διευρύνει τους τίτλους της εντούτοις μοιάζει να έχει υπερκορεστεί θεματικά. Η ενασχόληση των συγγραφέων με την πολιτική, τη διαφθορά, την οικονομική κρίση, τις κοινωνικές – ταξικές ανισότητες και από την άλλη μεριά η επικράτηση του «βόρειου» σκληρού αστυνομικού είδους με επιρροές από το θρίλερ και το σπλάτερ έκαναν τους φίλους του αστυνομικού μυθιστορήματος να νοσταλγούν την παλιά καλή εποχή όπου τα πράγματα ήταν πιο απλά, η έμφαση δινόταν στον ήρωα, τις αδυναμίες του, η προσοχή του συγγραφέα επικεντρωνόταν σε μια απλή καθημερινότητα που έκρυβε μυστήρια και βέβαια φόνους.
Αναζητώντας ένα τέτοιο αστυνομικό βιβλίο έπεσα πάνω στον Gianrico Carofiglio, έναν ιταλό συγγραφέα, πρώην εισαγγελέα, ειδικευμένο στην καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και ιδιαίτερα της Μαφίας και το βιβλίο του «Με τα μάτια κλειστά» (μτφρ: Άννα Παπαστύρου, Gutenberg, Aldina).
Ο Τζανρίκο Καροφίλιο έχει ήρωα έναν δικηγόρο που καλείται να υπερασπίσει ως πολιτική αγωγή μια κοπέλα κακοποιημένη από τον γιο ενός ισχυρού μεγαλοδικαστή. Κανείς δικηγόρος δεν θέλει να αναλάβει την υπόθεση, καθώς οι περισσότεροι εκβιάζονται και απειλούνται ακόμα και σωματικά. Ο δικηγόρος Γκουίντο Γκουεριέρι μέσα σε μια προσωπική κρίση αποφασίζει να πάρει το ρίσκο. Πρόκειται για έναν άνδρα, σαράντα χρονών, που συζεί με την κοπέλα του αλλά σε διαφορετικά διαμερίσματα, ακούει παλιό ροκ και τζαζ, διαβάζει κλασικούς και μοντέρνους συγγραφείς, παίζει ερασιτεχνικά μποξ και ταυτόχρονα κατατρύχεται από το σύνδρομο της μέσης ηλικίας. Είναι η ηλικία όπου αρχίζεις να σκέφτεσαι αν τράβηξες στη ζωή σου τον δρόμο που θα ήθελες. Για μερικούς είναι και η ηλικία όπου εμφανίζεται η κατάθλιψη και ο Γκουεριέρι δεν ξεφεύγει από τον κανόνα.
Η κοπέλα που πρέπει να υπερασπιστεί ο δικηγόρος είναι η Μαρτίνα, καταπιεσμένη και προβληματική. Την έχει περισυλλέξει σε ένα μυστικό καταφύγιο μια καλόγρια, η Κλαούντια, ψηλή, γεροδεμένη, απειλητική, φοράει πάντα δερμάτινο μπουφάν, λευκό τι σερτ και τζιν και αποτελεί το δεύτερο σημαντικό πρόσωπο στην ιστορία. Πρόκειται για μια ιδιαίτερη προσωπικότητα που το μυστικό της θα αποκαλυφθεί προς το τέλος της ιστορίας.
Ο συγγραφέας έχει επιλέξει μια χαλαρή εξιστόρηση της όλης υπόθεσης, αφού ο κεντρικός καμβάς είναι μια δίκη, με πολλές αναβολές. Ενδιάμεσα τού δίνεται η δυνατότητα να ασχοληθεί με τις ιδιαιτερότητες των ηρώων του. Της ισχυρής προσωπικότητας της εισαγγελέως Αλεσάντρα ,του διεφθαρμένου δικαστή Καλνταρόλα, του βρώμικου δικηγόρου από την άλλη πλευρά Ντελισάντι, της αγαπημένης του Γκουεριέρι Μαργκερίτας και βεβαίως της μοναχής Κλαούντια και της Μαρτίνας.
Ένθετο στην ιστορία αποτελεί το ημερολόγιο μιας κοπέλας που εξιστορεί την σεξουαλική κακοποίηση που υφίσταται από την ηλικία των εννέα χρόνων και που προς το τέλος του μυθιστορήματος ο αναγνώστης θα μάθει το όνομά της.
Όμως η πένα του Καροφίλιο εστιάζει ιδιαίτερα στον δικηγόρο Γκουίντο Γκουεριέρι. Οι ανησυχίες του, τα προσωπικά προβλήματά του, οι ενοχές και κάποια τραύματα της παιδικής του ηλικίας – όπως τις φοβίες του με τα ύψη. Πολύ ενδιαφέρον στοιχείο για το όλο κλίμα είναι κάποια ιντερμέδια στην όλη υπόθεση που μοιάζουν άσχετα με την εξέλιξη αλλά φωτίζουν την προσωπικότητα του δικηγόρου. Για παράδειγμα η συνάντησή του με έναν φίλο από τα παλιά, οι διαδρομές του σε παλιά στέκια της πόλης του (Μπάρι στην Ιταλία), σινεμά, καφέ , μπαρ που έχουν πια περάσει στην ανυπαρξία, οι συζητήσεις με την φίλη του για το αν έχει αξία να δοκιμάσει κάποιος να πέσει με αλεξίπτωτο για να καταπολεμήσει την υψοφοβία του, η ανεξαρτησία που διέπει τις σχέσεις με την φίλη του Μαργκερίτα κ.ά. Ακριβώς αυτές οι λεπτομέρειες δίνουν αυτό το αίσθημα για το οποίο μίλησα στην αρχή: Το μυθιστόρημα είναι περισσότερο λογοτεχνία και λιγότερο αστυνομικό, ο συγγραφέας δεν θέλει να μας καταπλήξει με απανωτά πυροτεχνήματα βίας και αίματος, νοιάζεται για τη ζωή των ηρώων του και λιγότερο για τα κατορθώματά τους. Από αυτή την άποψη είναι πιο κοντά στο κλίμα Σιμενόν και Ιζζό παρά στο ύφος Τζο Νέσμπο και Λάκμπεργκ. Πιο κοντά σε μια ήσυχη εξιστόρηση παθών παρά δράσης. Ο Τζανρίκο Καροφίλιο επανέρχεται στις κλασικές αξίες του μυθιστορήματος όπου η ατμόσφαιρα διαμορφώνει το ύφος και τα πρόσωπα μένουν να υπάρχουν ακόμα και μετά το τέλος της ανάγνωσης του μυθιστορήματος.
Info: Gianrico Carofiglio «Με τα μάτια κλειστά», μτφρ: Άννα Παπαστύρου, Gutenberg, Aldina.
