του Σπύρου Κακουριώτη
Με ένα πλούσιο αφιέρωμα στην ιστορία του ελληνικού εβραϊσμού κυκλοφόρησε το 19ο τεύχος της ετήσιας περιοδικής έκδοσης των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας Αρχειοτάξιο.
Με τίτλο «Εβραίοι και Έλληνες, Έλληνες Εβραίοι», που προκαλεί απορία σε πρώτη ανάγνωση (αλλά αποδεικνύεται εξαιρετικά εύστοχος καθώς αυτή προχωρεί), οι συνεργάτες του τεύχους εστιάζουν τις μελέτες τους στη νεότερη ελληνική εβραϊκή ιστορία, αυτή της μετάβασης από την αυτοκρατορία στο έθνος κράτος και της σταδιακής ενσωμάτωσης των εβραϊκών κοινοτήτων που βρίσκονταν διάσπαρτες στις διάφορες περιοχές στο ελληνικό βασίλειο, από τα μέσα του 19ου έως τις αρχές του 20ού αιώνα.
Οι συμβολές των αρθρογράφων εστιάζουν σε δύο βασικούς άξονες: Αφενός, τον τρόπο που οι ίδιοι οι εβραϊκοί πληθυσμοί αντιμετώπισαν τις απαιτήσεις του νεωτερικού ελληνικού κράτους, τις επιλογές τους, που κυμαίνονταν από την ενσωμάτωση έως τη μετανάστευση, αλλά και τις συγκρούσεις που προκάλεσε αυτή η νέα πραγματικότητα, τόσο με το κράτος όσο και στο εσωτερικό των κοινοτήτων. Αφετέρου τον τρόπο που η χριστιανική πλειονότητα αντιμετώπισε τους εβραίους πολίτες και ποιες πολιτικές προέκρινε το ελληνικό κράτος προκειμένου να διαχειριστεί τους αλλόφωνους και αλλόδοξους πληθυσμούς που ενσωματώνονταν στην επικράτειά του.
Έτσι, στο πολυσέλιδο αφιέρωμα του νέου Αρχειοταξίου εξετάζονται οι εβραϊκές κοινότητες της Κέρκυρας (Eyal Ginio), της Αθήνας (Φίλιππος Κάραμποτ), του Βόλου (Ντίνα Μουστάνη), της Θεσσαλονίκης (Devin E. Naar, Πάρις Παπαμίχος-Χρονάκης), των Χανίων (Δάφνη Λάππα), της Ρόδου (Valerie McGuire) και των Ιωαννίνων (Μάκης Μάτσας), ενώ η Katherine Fleming κλείνει το αφιέρωμα με ένα άρθρο όπου εξετάζει τις αντιφάσεις της ιστορίας του ελληνικού εβραϊσμού: ενώ οι έλληνες εβραίοι ήταν σε θέση να ενσαρκώνουν περισσότερο από τον καθένα το ευρωπαϊκό ιδεολόγημα της σύζευξης ελληνικού και ιουδαϊκού πολιτισμού, στην πραγματικότητα βρέθηκαν περιθωριοποιημένοι τόσο στην Ελλάδα, από την χριστιανική πλειοψηφία, όσο και στην Παλαιστίνη, από την πλειονότητα των ασκενάζι εβραίων.
Ακόμη, στο 19ο Αρχειοτάξιο, που κυκλοφορεί με την φροντίδα των εκδόσεων Θεμέλιο, δημοσιεύονται δύο ημερολόγια, από το αλβανικό μέτωπο (Θανάσης Γάλλος) και το Αναρρωτήριο «Τίμιος Σταυρός» το 1943 (Κατερίνα Δέδε), ένα ντοκουμέντο για τη λεηλασία της Εθνικής τράπεζας Μεσσήνης από τα Τάγματα Ασφαλείας και τους Γερμανούς (Βασίλης Γ. Μανουσάκης), καθώς και κείμενα των Μαρίας Ηλιού, Κωστή Καρπόζηλου, Χρήστου Λούκου, Πόπης Πολέμη, Μιλτιάδη Πολυβίου, Νίκου Τζαφλέρη.
- Το νέο τεύχος του περιοδικού Αρχειοτάξιο θα παρουσιάσουν την Τρίτη 9 Ιανουαρίου, στις 7.30 μ.μ., στο αναγνωστήριο των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (πλατεία Ελευθερίας 1, 4ος όροφος), οι ιστορικοί Έφη Γαζή και Δάφνη Λάππα, σε μια μικρή γιορτή που θα συνοδευτεί από ένα ποτήρι κρασί.
