Του Θεόδωρου Γρηγοριάδη.
Ο συγγραφέας και εκπαιδευτικός Θεόδωρος Γρηγοριάδης είχε αποσπαστεί για ορισμένα χρόνια στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Σερρών όπου διοργανώθηκαν σεμινάρια λογοτεχνίας και ομάδες ανάγνωσης. Από την εμπειρία του αντλούμε μέσω ερωτήσεων κάποια βασικά συμπεράσματα.
1. Μια δημοτική/δημόσια βιβλιοθήκη πόσο ανεξάρτητη οικονομικά και διοικητικά μπορεί να γίνει;
Μέχρι και πριν δύο χρόνια, που ήμουν αποσπασμένος στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Σερρών, υπαγόμασταν στο Υπουργείο Παιδείας, η χρηματοδότηση και ο διορισμός του προσωπικού γινόταν από εκεί και προφανώς συνεχίζεται αντίστοιχα από τη νέα διεύθυνση. Ωστόσο οι περισσότερες βιβλιοθήκες έχουν υπαχθεί στο πρόγραμμα του Ιδρύματος “Σταύρος Νιάρχος” Future Library που ιδρύθηκε το 2011, με αποστολή να καταγράψει την τρέχουσα κατάσταση των δημόσιων και δημοτικών βιβλιοθηκών της Ελλάδας και να προτείνει συγκεκριμένες δράσεις για την αναβάθμιση των υπηρεσιών τους και του ρόλου τους στην κοινότητα. Τρέχει αυτό το πρόγραμμα πολύ καλά και χάρις σε έναν ευεργέτη ιδιώτη έχουν αρχίσει να ανασαίνουν οι δύσμοιρες βιβλιοθήκες που είχαν εγκλωβιστεί στην κρατική γραφειοκρατία.
2. Ποιο είναι το βασικό οικονομικό της έξοδο (εννοώ εκτός από την πρόσληψη υπαλλήλου);
Τα βασικά λειτουργικά έξοδα που έχει κάθε οργανισμός ή κάθε ίδρυμα. Πολλές φορές η κρατική χρηματοδότηση δεν φτάνει ούτε στο μισό των αναγκών και έτσι αρχίζουν οι περικοπές δράσεων και αγορών βιβλίων.
3. Πώς προμηθεύεται βιβλία και κάθε πότε;
Η προμήθεια βιβλίων θα έπρεπε λογικά να είναι ανεξάντλητη όμως γίνεται με δυσκολία. Υπάρχουν βιβλιοθήκες που δεν έχουν αγοράσει για χρόνια βιβλία με δικά τους κονδύλια. Στηρίζονται σε δωρεές πολιτών και τώρα στην επιχορήγηση του ιδρύματος “Νιάρχου”.
4. Ποια η διαφορά δημοτικής, δημόσιας και σχολικής βιβλιοθήκης; (στη λειτουργία τους)
Οι σχολικές υπολειτουργούν, ειδικά από την στιγμή που είχαν πλαισιωθεί με διδακτικό προσωπικό που θα έπρεπε να επανέλθει στις αίθουσες. Πάντως σε πολλά σχολεία, με πρωτοβουλία καθηγητών και μαθητών, σχηματίζονται ομάδες ανάγνωσης και συντηρούνται βιβλιοθήκες σε εξωσχολικές ώρες. Πρόσφατα συμμετείχα σε μία δράση του 6ου Γενικού Λυκείου Καλλιθέας και έμεινα άναυδος με όσα γίνονται εκεί πέρα. Οι δημοτικές βιβλιοθήκες -λίγη εμπειρία έχω- συμβαδίζουν με τις φιλοδοξίες και τις ανησυχίες των δημάρχων. Οι δημόσιες, εξαρτώμενες από το δημόσιο, πάσχουν περισσότερο από ποτέ, όμως είναι εκείνες με την μεγαλύτερη εμβέλεια σε κάθε τοπική κοινωνία. Αν τύχουν και ανοιχτόμυαλου διευθυντή κάνουν θαύματα: ο Γιάννης Τροχόπουλος στη Βέροια, ο Γιάννης Σαπουντζής στις Σέρρες, απ’ ότι μαθαίνω και στη Λειβαδιά γίνεται καλή δουλειά και ποιος ξέρει πού αλλού.
5. Ποιες είναι οι βασικές δυσκολίες να πείσεις κάποιον να μπει στη βιβλιοθήκη; τι κάνεις γι αυτό;
Μπαίνει πολύς κόσμος στη βιβλιοθήκες ειδικά τις μέρες της κρίσης. Όσο πιο κέντρο στην πόλη, τόσο καλύτερα. Πολλοί νέοι έρχονται για το ελεύθερο διαδίκτυο. Δεκάδες μητέρες για παιδικά βιβλία που πρέπει να ανανεώνονται. Τα καινούργια βιβλία, οι λέσχες ανάγνωσης και κινηματογράφου και οι δράσεις φέρνουν κόσμο. Ειδικά στις επαρχίες οι δημόσιες βιβλιοθήκες έχουν μεγάλη κίνηση αν και με τόση ανέχεια στα λειτουργικά τους έξοδα.
6. Πρέπει ο πρωτάρης αναγνώστης να αρχίσει από κάτι απλό; ας πούμε ένα αισθηματικό μυθιστόρημα;
Πρωτάρης αναγνώστης είναι ο νέος σε ηλικία. Αν έχει σωστή βιβλιοφιλική καθοδήγηση θα τη διατηρήσει. Τα αισθηματικά γυναικεία, που πρωτεύουν στους δανεισμούς, έχουν σταθερό δανειστικό κοινό. Αν ωφελούνται οι αναγνώστριες χαλάλι τους. Καμία τους όμως δεν επιστρέφει στη σοβαρή λογοτεχνία, αντιθέτως παρασύρονται σε υποδεέστερες αποχρώσεις του ροζ.
7. Πώς συμπεριφέρονται οι διαφορετικές ηλικίες σε μια βιβλιοθήκη;
Τα πιο ζωντανά άτομα στις βιβλιοθήκες είναι τα παιδιά. Διεκδικούν, ψάχνουν, χαίρονται. Οι μεγαλύτεροι έχουν πάντοτε στο νου ένα συγκεκριμένο βιβλίο και αυτό αναζητούν ή κάτι παρόμοιο. Γι αυτό και χρειάζονται οι ομάδες ανάγνωσης στις βιβλιοθήκες για να στηρίζουν τη βιβλιοφιλία και την σωστή ανάγνωση.
8. Βιβλιοθήκη στο διαδίκτυο , τι σημαίνει αυτό; Πώς λειτουργεί;
Ακόμη είναι στα σπάργανα. Ορισμένες βιβλιοθήκες ανεβάζουν στο διαδίκτυο τους καταλόγους τους ή κάποιες δικές τους ψηφιακές εκδόσεις. Έτσι η μόνη ψηφιακή τους παρουσία είναι να διατηρούν ένα πολιτισμικό/βιβλιοφιλικό site κι αυτό χάρις στις εμμονές κάποιων, παράδειγμα η Βιβλιοθήκη Σερρών με τον ενημερωμένο βιβλιότοπο που διαχειρίζεται ο καθηγητής πληροφορικής Θανάσης Αθανασιάδης και συνεργάζομαι ακόμη μαζί του. Θα αργήσει πολύ η ελληνική βιβλιοθήκη να έχει αυτόνομη παρουσία στο διαδίκτυο γιατί χρειάζεται ειδικευμένο προσωπικό και κονδύλια. Όμως περνάει ο καιρός οι δημόσιες βιβλιοθήκες για τους κρατικούς λειτουργούς είναι ένα άχθος που κατά βάθος θα ήθελαν να το ξεφορτωθούν. Αυτή είναι η εικόνα δυστυχώς σήμερα.
Θεόδωρος Γρηγοριάδης
Συγγραφέας
