Γιάννης Ν. Μπασκόζος.
Το να μεταφράσεις τον Χέγκελ δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα, και ο Σταμάτης Γιακουμής έχει υπερβεί εαυτόν μεταφράζοντας την Ιστορία της Φιλοσοφίας, το Η Επιστήμη της Λογικής, την Αισθητική, τη Φιλοσοφία του Δικαίου, τη Φιλοσοφία της Θρησκείας, τη Φιλοσοφία της Φύσης (όλα από τις εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη). Ο Στ. Γιακουμής είναι κάτοχος διδακτορικού φιλοσοφίας και υπηρετεί ως Πρόεδρος Πρωτοδικών. Πρόκειται για ένα τιτάνιο έργο αν σκεφτούμε ότι ο Χέγκελ στην ελληνική γλώσσα έχει μεταφραστεί από πολλούς – συνήθως αποσπασματικά – και υπάρχουν έργα του σε πολλές εκδόσεις (Από τις εκδόσεις Δωδώνη, Σαββάλα, Νόηση, Εστία, Gutenberg, Πόλις, Ηριδανός και πιο παλιά από τις εκδόσεις Γ.Αναγνωστίδη) , ενώ έχουν εκδοθεί και πολλά μελετήματα για την φιλοσοφία του (Κ.Ψυχοπαίδης, Π. Νούτσος, Α. Μπαγιόνας, Μ.Τσέτσος, Κ.Παπαγιώργης κ.ά). Ο Σταμάτης Γιακουμής επιχειρεί να μεταφράσει σχεδόν το σύνολο του βασικού έργου του.
Ο Έγελος, όπως έχει μεταφραστεί παλιότερα το όνομά του στην ελληνική γλώσσα, επηρέασε πολύ την δυτική φιλοσοφία απευθυνόμενος σε ένα απαιτητικό κοινό, που ήδη είχε διαβάσει Καντ. Ο ίδιος αντιπαθούσε του ψευτοδιανοούμενους. Έγραφε γι αυτούς στην Ιστορία της Φιλοσοφίας του: «Είναι σαν ζώα που έχουν ακούσει με ευκρίνεια όλους τους ήχους μίας μουσικής, αλλά δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν την ενότητα και την αρμονία του μουσικού έργου». Γι αυτό ακριβώς στην διδασκαλία του προσπάθησε να δείξει την ενότητα μέσα από τις αντιθέσεις χρησιμοποιώντας την διαλεκτική και δίνοντας με τον ορισμό των βασικών φιλοσοφικών εννοιών ένα ολοκληρωμένο σύστημα αντίληψης του κόσμου.
Κρατώ στα χέρια μου τα δύο τελευταία έργα του, την Ιστορία της Φιλοσοφίας και το Η Επιστήμη της Λογικής.
Όσον αφορά το πρώτο, ένα έργο όπου ο Χέγκελ ήθελε να δείξει ότι η εξέταση της ιστορίας που πραγματοποιεί η νόηση είναι ένας φιλοσοφικός στοχασμός. Επιπλέον θέλει να δείξει ότι φιλοσοφία και ιστορία δεν είναι αντίθετες έννοιες όπως πιθανόν να πιστεύει ο κοινός νους (αφού η μία ασχολείται με την πραγματικότητα και η άλλη με τον στοχασμό, το πνεύμα) αλλά αντίθετα διέπονται από ένα κοινό στοιχείο: τη νόηση, το σκέπτεσθαι, τον στοχασμό. Ο μεταφραστής στην εισαγωγή του στέκεται ιδιαίτερα στην προσπάθεια του Χέγκελ να συνδέσει τα ρεύματα του ιδεαλισμού και του υλισμού.
Η Επιστήμη της Λογικής, με υπότιτλο Είναι – Ουσία – Έννοια , ένα από τα δύσκολα έργα του Χέγκελ αλλά ταυτόχρονα βασικό για την κατανόηση της σκέψης του. Ο επιμελητής και μεταφραστής στην εισαγωγή του αναφέρεται συνοπτικά στη Διδασκαλία του Είναι που έχει στόχο να βρεθούν μαθηματικά για ποιοτικές διαφοροποιήσεις. Στη Διδασκαλία της Ουσίας ο φιλόσοφος μελετά το πώς τα δεδομένα της ουσίας, μέσω των αισθήσεων, γίνονται παρατήρηση και μετά στοχασμός. Τέλος ο επιμελητής αναφέρεται στην προσπάθεια του Χέγκελ να ορίσει την Έννοια , δηλαδή την διαλεκτική ως μέθοδο και ως επιστήμη (Αυτήν που ο Μαρξ θα θελήσει να την αναποδογυρίσει).
Στην ίδια σειρά θα ξεχώριζα και την Αισθητική του Χέγκελ, επειδή πρόκειται για μια ολοκληρωμένη προσπάθεια να μιλήσει για το ωραίο στην τέχνη και τη φύση. Ο φιλόσοφος είχε διακηρύξει ότι το καλλιτεχνικά ωραίο είναι ανώτερο από το ωραίο στη φύση και η αριστοτελική μίμηση δεν θα μπορούσε να καλύψει την ανθρώπινη ανάγκη. Για τον Χέγκελ η τέχνη είναι το πνεύμα που παίρνεται σαν αντικείμενο, και άρα η τέχνη είναι μια ανάγκη του πνεύματος.
Σίγουρα τα βιβλία του Χέγκελ με την φροντισμένη αισθητική (χαρτόδετα με κουβερτούρα, εισαγωγή, επιμέλεια, σημειώσεις, ευρετήριο, γλωσσάρι) συνιστούν έργο πνοής. Τα έργα του Χέγκελ απευθύνονται σε αναγνώστες που θέλουν να διαβάσουν το έργο του ολοκληρωμένο σε μετάφραση στη γλώσσα μας.
INFO: Γκέοργκ Χέγκελ
Ιστορία της Φιλοσοφίας, Η Επιστήμη της Λογικής, Αισθητική, Φιλοσοφία του Δικαίου, Φιλοσοφία της Θρησκείας, Φιλοσοφία της Φύσης
Εισαγωγή- μετάφραση – επίμετρο: Σταμάτης Γιακουμής.
Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη/ Ανοικτή Βιβλιοθήκη
