Του Γιώργου Παναγιωτάκη.

Άραγε πόσο καθοριστική είναι η κάθε επιλογή μας; Είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθήσουμε μέχρι τέλους το μονοπάτι, ή μήπως μπορούμε να επιστρέφουμε διαρκώς στα σταυροδρόμια και να παίρνουμε διαφορετικές πορείες; Τα παραπάνω ερωτήματα αρχίζουν να βασανίζουν τον μεσήλικα καθηγητή Ρέιμουντ Γκρεγκόριους, έπειτα από την μοιραία συνάντησή του με μια επίδοξη αυτόχειρα, σε μια γέφυρα της Βέρνης. Θα την αποτρέψει από το απονενοημένο διάβημα και στη συνέχεια θα χάσει τα ίχνη της. Θα μείνουν όμως στα χέρια του τρία αντικείμενα που της ανήκουν: ένα κόκκινο παλτό, ένα εισιτήριο για τη Λισαβόνα και το σπάνιο βιβλίο κάποιου άγνωστου Πορτογάλου γιατρού. Συνεπαρμένος από την παράξενη γοητεία του βιβλίου –το ύφος του οποίου θυμίζει Πεσσόα- και σε μια σπανιότατη για αυτόν παρόρμηση, θα πάρει το νυχτερινό τρένο για την πρωτεύουσα της  Πορτογαλίας. Εκεί θα αναζητήσει την άκρη του νήματος μιας ιστορίας που έχει τις ρίζες της στην σκοτεινή περίοδο της δικτατορίας του Σαλαζάρ. Τι σχέση έχουν όλοι αυτοί οι άγνωστοι άνθρωποι με τη δική του ζωή και τις επιλογές του;

Ο Δανός Μπίλε Όγκουστ, έχει δοκιμαστεί αρκετές φορές στο παρελθόν, σε κινηματογραφικές διασκευές επιτυχημένων μυθιστορημάτων. Τον πρωτογνωρίσαμε το μακρινό 1987 με την ταινία «Πέλε ο κατακτητής», αλλά έγινε περισσότερο γνωστός από τη μεταφορά στην οθόνη του μπεστ σέλερ της Ιζαμπέλ Αλιέντε «Το σπίτι των πνευμάτων». Ανάμεσα στις επιτυχίες του ξεχωρίζουν ακόμη η ταινία «Η αίσθηση της Σμίλα στο χιόνι», καθώς και μια αξιοπρεπέστατη βερσιόν των Αθλίων. Γενικά, οι ταινίες του έχουν μια «ακαδημαϊκή» ποιότητα, αλλά συχνά παρουσιάζουν και μια έλλειψη πρωτοτυπίας και φαντασίας. Αυτή η έλλειψη γίνεται ιδιαιτέρως αισθητή στο «Νυχτερινό τρένο για τη Λισαβόνα».

Οι πρώτες σκηνές ξετυλίγονται δυναμικά, με τον ήρωα να σκιαγραφείται με λιτό και πειστικό τρόπο. Η συνέχεια όμως είναι απογοητευτική. Από τη στιγμή που ο καθηγητής Γκρεγκόριους φτάνει στην πρωτεύουσα της Πορτογαλίας, η δράση δίνει τη θέση της σε μια τουριστικού τύπου -και πασπαλισμένη με φιλοσοφικές ατάκες- περιήγηση σε διάφορα γραφικά σοκάκια. Παράλληλα, μεταφερόμαστε στην δεκαετία του ’70 και παρακολουθούμε την ιστορία του συγγραφέα-γιατρού, η οποία, παρότι σαφώς πιο ενδιαφέρουσα, είναι κινηματογραφημένη δίχως νεύρο και φαντασία. Σε γενικές γραμμές, η ταινία θυμίζει τα προϊόντα του προ εικοσαετίας «ποιοτικού» ευρωπαϊκού κινηματογράφου που χαρακτηρίζονταν από έναν κακώς νοούμενο ακαδημαϊσμό και έναν δίχως ουσία καθωσπρεπισμό. Έτσι, το μόνο που μένει στον θεατή, είναι η αξιοπρεπέστατη ερμηνεία του Τζέρεμι Άιρονς και η παρουσία κάποιων ακόμη σπουδαίων ηθοποιών της γενιάς του (Μπρούνο Γκανζ, Σάρλοτ Ράμπλινγκ, Λένα Όλιν) ή και γηραιότερων (Κρίστοφερ Λι) οι οποίοι διεκπεραιώνουν με άνεση τους δευτερεύοντες ρόλους που ανέλαβαν.

Η ταινία βασίζεται  σε ένα πολύ επιτυχημένο γερμανόφωνο μυθιστόρημα του Ελβετού Πασκάλ Μερσιέ. Το βιβλίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2006 από τις εκδόσεις Ψυχογιός, σε μετάφραση της Μαρίας Αγγελίδου. Πρόσφατα τυπώθηκε ξανά με «κινηματογραφικό» εξώφυλλο.  

Η ταινία

Νυχτερινό τρένο για τη Λισαβόνα (Night Train to Lisbon), 2013, 111 λεπτά

Σκηνοθεσία: Μπίλε Όγκουστ

Παίζουν: Τζέρεμι Άιρονς, Μελανί Λοράν, Τζακ Ίστον, Μαρτίνα Γέντεκ, Όγκουστ Ντίελ, Μπρούνο Γκανζ, Κρίστοφερ Λη, Σαρλότ Ράμπλινγκ

Έξοδος στις ελληνικές αίθουσες: 3 Οκτωβρίου 2013

Δείτε το τρέιλερ: http://www.youtube.com/watch?v=Wvjkw9jg0g8

Το βιβλίο

Πασκάλ Μερσιέ, Νυχτερινό τρένο για τη Λισαβόνα

Ψυχογιός, 2006, 558 σελίδες

Μετάφραση από τα γερμανικά: Μαρία Αγγελίδου