του Γιώργου Λίλλη
Γνώρισα τον Νίκο Κοτσαμπουγιούκη (Κιχέμ) το 2014, όπου μου εκμυστηρεύτηκε πως γράφει κι αυτός αλλά σε προσωπικό επίπεδο, δεν επιδίωκε την δημοσίευση τους. Του ζήτησα από περιέργεια να διαβάσω κάτι και θυμάμαι μου έδωσε το κινητό του όπου είχε καταγράψει μερικά μικρά ποιήματα. Ενθουσιάστηκα από αυτά που διάβασα και τον προέτρεψα αν επιθυμεί να μου στείλει κι άλλα για να διαβάσω.
Τα ποιήματα που βρίσκονται στον παρόντα τόμο, είναι μερικά από εκείνα τα ποιήματα που είχα διαβάσει τότε. Βέβαια ο Νίκος, άργησε να τα εκδώσει. Κι αυτό γιατί από την φύση του συνεσταλμένος, με ένα αίσθημα σοβαρότητας σπάνιο στις μέρες μας, κράτησε αυτά τα ποιήματα για καιρό δουλεύοντας και ξανά δουλεύοντάς τα, σεβόμενος την ποιητική τέχνη, την οποία ούτως ή άλλως θεωρούσε έναν χώρο ιερό, όπου αυτός που θα ασχοληθεί μαζί της πρέπει πρώτα να έχει διδαχθεί και αποδεχθεί τα όρια του.
Αυτή η ταπεινή στάση μπορεί εύκολα να φανεί στα ποιήματα που απαρτίζουν τον τόμο Οι στροφές και ο δρόμος. Ένα βιβλίο που συνδέει την ποίηση με την φωτογραφία, την δεύτερη ιδιότητα του Κιχέμ, και που ενώνει τις δυο αυτές τέχνες, στο να αποτελέσουν ένα ενιαίο σχήμα εκφραστικότητας.
Αυτό που καταφέρνει ο Κιχέμ στα ποιήματα του τόμου είναι να εστιάσει στην λεπτομέρεια και να την αναδείξει ως σημαντικό γεγονός. Ένας πιστός οπαδός του μινιμαλισμού, γιατί γνωρίζει πως μπορείς εύκολα να χαθείς στις μεγάλες επιφάνειες και να χάσεις την ουσία.
Σε αυτό το βιβλίο ο Κιχέμ έχει πειραματιστεί, εκτός των χαϊκού, με αφηγηματικά ποιήματα, με αποφθέγματα και με διαλόγους. Αυτό φανερώνει πως τον ενδιαφέρει να πειραματιστεί, να ανακαλύψει νέους τρόπους έκφρασης. Αυτομάτως αυτό το πρώτο του βιβλίο γίνεται και μια προσωπική σπουδή της ποιητικής του φωνής.
Κύριο χαρακτηριστικό των ποιημάτων αυτών είναι η αθώα ματιά ακόμα και σε φαινομενικά σκοτεινά θέματα, όπως ο θάνατος, η μοναξιά, ο φόβος. Ο Κιχέμ είναι ένα παιδί που ψαύει τον κόσμο με τις λέξεις.
Αποσπασματικά αναφέρω μερικά παραδείγματα:
Τόση βιασύνη στην βαρύτητα του κόσμου.
Και η αγάπη αργόσυρτη, κουτσή, ίπταται
ή αλλού
Δεν κρύβονται τα τέρατα στα βάθη της αβύσσου.
Στη ρηχότητα πλατσουρίζουν ανέμελα
ή αυτό
Ποιο Σύμπαν;
Μέσα σου κοίταξες;
Τα παραπάνω αποσπάσματα φανερώνουν πως ο Κιχέμ με τα πιο απέριττα γλωσσικά υλικά προσεγγίζει μεγάλα θέματα. Ο αποφθεγματικός του λόγος είναι επιβλητικός γιατί καταφέρνει να μας μεταφέρει ένα ουσιαστικό μήνυμα χωρίς καμία επιτήδευση, χωρίς έναν δασκαλίστικο τόνο, αλλά με την αλήθεια που κουβαλά μέσα του ένας άνθρωπος που βίωσε έντονα αυτό που κατέγραψε στο χαρτί.
Ο Κιχέμ δεν θέλει να εντυπωσιάσει. Να μιλήσει απλά μόνο γι΄ αυτά που και τον ίδιο τον έχουν στριμώξει στο σκοτάδι:
Ας μην θολώσει ποτέ
μες στο καθρέφτισμα ο κόσμος.
Μες το πολύ το φως, μες το πολύ σκοτάδι
το πρώτο βήμα
είναι ο δικός σου εαυτός.
Στην αντανάκλαση τσακίζουν τα φτερά.
Το δειλινό οι άνθρωποι το βλέπουν μονιασμένοι.
Υπάρχουν σε αυτά τα ποιήματα μια ισχυρή δόση ελπίδας ότι οι προσπάθειες μας δεν πήγαν χαμένες. Η προσαρμογή μας σε έναν κόσμο που μερικές φορές δεν κατανοούμε να φαίνεται δύσκολη, παρ΄ όλα αυτά είμαστε αναγκασμένοι να παραδεχτούμε πως κι εμείς αποτελούμε μέρος του. Η ζωή είναι ένα ταξίδι που έχει ως στόχο να ανακαλύψουμε την ταυτότητά μας, να εκτιμήσουμε τον αφανή θρίαμβο του να υπάρχουμε σ΄ ένα αχανές περιβάλλον, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην κατανόηση του κόσμου που μας περιβάλλει. Η πίστη στην λεπτομέρεια είναι μια διδαχή η οποία είναι σε θέση να μας βοηθήσει να μην αγνοούμε τα μικρά αλλά ουσιώδη ζητήματα που προκύπτουν μόνο όταν κάποιος αναζητά με ταπεινότητα τις αιτίες που τον δημιούργησαν. Ο Κιχέμ μας προτρέπει να συνεχίσουμε κι ας έχει πολλές στροφές ο δρόμος.
info: Νίκος Κιχέμ, Οι στροφές και ο δρόμος, εκδ.Κουκούτσι
