της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Μπορεί σε όλες τις εξόδους και τις πλατφόρμες των μεγάλων σιδηροδρομικών σταθμών της πόλης να περιπολούν ένοπλοι στρατιώτες για τους λόγους που όλοι φανταζόμαστε, μπορεί να λιώνει η άσφαλτος από τον ήλιο και να ματώνεις από τα κουνούπια (!) που επελαύνουν κατά κύματα σε κάθε εκατοστό ακάλυπτου δέρματος, όμως όλα ξεχνιούνται όταν δέχεσαι άλλου τύπου επιθέσεις, επιθέσεις τέχνης!
La terra inquieta (Η ανήσυχη γη) είναι ο τίτλος της έκθεσης στο μουσείο Triennale, ένας τίτλος που φέρνει στο νου γεωγραφία, πολιτική, κίνηση, αναστάτωση. Στην ουσία πρόκειται για μια πολυφωνική και πολυμεσική αφήγηση εμπειριών ανθρώπων εν κινήσει έτσι όπως τις προσέλαβαν και τις μετουσίωσαν εξήντα καλλιτέχνες από τριάντα εννέα χώρες. Με τα έργα τους παρουσιάζουν την αστάθεια και το ταραγμένο παρόν του πλανήτη και επανατοποθετούν τις έννοιες αλλαγή, ιστορία, οικονομία, πολιτισμός, σύνορα, μεταναστεύσεις, πρόσφυγες, εκμετάλλευση, απελπισία, πρόχειρη εγκατάσταση, κυνηγητό.
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το προσφυγικό είναι θέμα που καίει, που συγκινεί και εξάπτει τα αισθήματα του δυτικού ουμανισμού προκαλώντας ταυτόχρονα δυσφορία, αφού μέσα από τα έργα φαίνεται πως η μοίρα των εκατοντάδων χιλιάδων είναι προδιαγεγραμμένη. Πεταμένα ρούχα, βαλίτσες, προσωπικά αντικείμενα πνιγμένων, μια βάρκα, κολάζ με εικόνες κατεστραμμένων πόλεων και πολιτιστικών θησαυρών, φωτογραφίες, και ένα αυτοκίνητο με γερμανικές πινακίδες φορτωμένο με μια απίστευτη οικοσκευή στο έργο Nowhere is home (Το πουθενά είναι σπίτι), του Σύριου Manaf Halbouni, 2015/17)
εικ.1,
και ο ήχος όπου υπάρχει-κύματα, φωνές, τραγούδια, συνομιλίες- στοχεύουν στο συναίσθημα του θεατή. Περιδιαβάζοντας τις αίθουσες πράγματι νιώθεις σφίξιμο μπροστά στην ανθρώπινη τραγωδία.
Απ’ όλα όσα εκτίθενται, δυο εγκαταστάσεις συγκλονίζουν με την απλότητα της σύλληψης και την πυκνότητα των νοημάτων: χάρτες της ευρύτερης περιοχής μας πάνω στους οποίους μαύρα χέρια σχεδιάζουν τις προσωπικές διαδρομές τους από χώρα σε χώρα, με τον καθένα τους να μιλάει για όσα ήλπιζε, όσα πέρασε, όσα βρήκε.
εικ.2
Ο Αλβανός Adrian Paci έφτιαξε ένα βίντεο χωρίς ήχο με τίτλο Centro di permanenza temporanea (Κέντρο προσωρινής μονιμότητας). Ολοκληρώθηκε το 2007, δεν έχει όμως χάσει ούτε τη δύναμη ούτε την επικαιρότητά του.
εικ. 3-4-5
Τα σχόλια είναι περιττά.
*****
Όταν ο ποιητής Γκαμπριέλε ντ’ Ανούντσιο βάφτιζε το φιλόδοξο εμπορικό κατάστημα πλάι στο Duomo, στο κέντρο της πόλης, δεν φανταζόταν ότι πολύ γρήγορα η Rinascente θα γινόταν το σήμα κατατεθέν του Μιλάνου και σύμβολο της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, του μάρκετινγκ, της διαφήμισης και του design. Εφέτος επ’ ευκαιρία των εκατοστών γενεθλίων της Rinascente οργανώθηκε μια μεγάλη έκθεση με τη συνεργασία του Palazzo Reale, του κυριότερου πολιτιστικού οργανισμού του Μιλάνου, του δήμου και του πολυκαταστήματος που άνοιξε τα αρχεία του για πρώτη φορά μετά από 100 χρόνια.
εικ. 6
Στην έκθεση, αποτέλεσμα πανεπιστημιακών μελετών για το πώς χτίζεται και εξελίσσεται μέσα στο χρόνο μια μεγάλη οικονομική μονάδα, παρουσιάζονται ρομαντικές και χιουμοριστικές σεκάνς από ταινίες που γυρίστηκαν μέσα στο κατάστημα, στα ασανσέρ, στις σκάλες και μπροστά στα σταντς με τα προϊόντα, η επανάσταση που δημιούργησε στις καταναλωτικές συνήθειες το έτοιμο ένδυμα, μια ακόμα από τις καινοτομίες που εισήγαγε η Rinascente, η τέχνη της βιτρίνας, η εσωτερική οργάνωση της ‘οικογένειας’ των εργαζομένων, οι διαφημιστικές αφίσες, η εξέλιξη στα λογότυπα, η μόδα και τα πρώτα βήματα των Armani, Missoni, Courreges κ.ά. αλλά και οι πολλοί γραφίστες, και αρχιτέκτονες που άφησαν το στίγμα τους στην εσωτερική διαρρύθμιση των χώρων.
Μια φινετσάτη, και εντελώς ιταλική, κοινωνιοοικονομική έκθεση η οποία προσεγγίζει την προπολεμική, μεταπολεμική και μέχρι τις σημερινές ημέρες της κρίσης ζωή της Ιταλίας και της Ευρώπης.
εικ. 7
*****
Τι σχέση έχουν ο Ντα Βίντσι, ο Βαν Γκόγκ και ο Ραφαέλλο με τον Louis Vuitton; Δεν είχαν και απέκτησαν μιας και ο μεγιστάνας της μόδας αποφάσισε να προσδώσει μια ακόμα διάσταση στην διασημότητα τους! Στις βιτρίνες του κεντρικού καταστήματος του οίκου στο Μιλάνο, το μάτι τραβούν τα υπερμεγέθη έργα και φυσικά οι τσάντες που αυτή την περίοδο εκτίθενται μπροστά τους. Κιτς; Καθόλου όταν βλέπεις τη σύνθεση στη βιτρίνα! Οι βαθιές πορτοκαλί ανταύγειες της Τζιοκόντα, τα γαλάζια του Βαν Γκόγκ και τα χρυσαφιά του Ραφαέλλο τυπωμένα πάνω τους τις μετατρέπουν -στη βιτρίνα πάντοτε- σε μικρά έργα τέχνης.
εικ. 8
Μαρίζα,
ευχαριστώ για την πολύ ωραία καλλιτεχνική περιήγηση! Θα είμαι στο Μιλάνο σε 2 εβδομάδες περίπου και το κείμενο σου μου προσφέρει ειδικούς προορισμούς. Είχα δεί κάποια από αυτά τα έργα (όπως ο χάρτης με τα σχεδιάζοντα χέρια) των “ανθρώπων εν κινήσει” στο Νέο Μουσείο του Μανχάτταν και, πράγματι, όπως λές, τα σχόλια είναι περιττά.
Ελπίζω να διαβάσουμε κι άλλα ενδιαφέροντα από τις περιηγήσεις σου.
Φιλικά,
Χρήστος