Η Έλενα Χουζούρη και ο Γιάννης Μπασκόζος παρουσιάζουν τους: Κ.Ζηροπούλου, Λε Γκοφ, Κ.Βαγιέχο, Ζ.Αντράς, Κ.Παπαντωνίου, Α.Δημητρούκα, Γ.Κόκκινο κ.ά
Κωνσταντίνα Ζηροπούλου: Γιώργος Σεβαστίκογλου-Αγωνιστής του θεάτρου και της ζωής, Μεταίχμιο
Από την Τασκένδη έως το Παρίσι, με ενδιάμεσους σταθμούς την Μόσχα και την Αθήνα, και από το θέατρο του Βουνού, σ’ εκείνα της Επιδαύρου και του Λυκαβηττού, και ανάμεσά τους το θέατρο Βαχτάνγκοφ της Μόσχας, η ζωή του σκηνοθέτη, θεατρικού συγγραφέα, μεταφραστή και δασκάλου υποκριτικής, Γιώργου Σεβαστίκογλου μοιάζει με μυθιστορηματική αφήγηση. Μια αφήγηση που διασταυρώνεται, βήμα το βήμα, με εκείνη της Ιστορίας της νεώτερης Ελλάδας. Προσφυγιά από την Κωνσταντινούπολη, συμμετοχή στην Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΑΜ, Εμφύλιος, αναγκαστικός πολιτικός εκπατρισμός και διαφυγή στην μακρινή Τασκένδη του τότε σοβιετικού Ουζμπεκιστάν. Ανώτερες θεατρικές σπουδές στη Μόσχα και καταξίωσή του στην τότε σοβιετική πρωτεύουσα, επαναπατρισμός λίγο πριν την απριλιανή δικτατορία, αυτοεξορία αυτή τη φορά στο Παρίσι και τελικός επαναπατρισμός με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, το 1974.
Η Κωνσταντίνα Ζηροπούλου, μετά από έρευνα ετών, ανασυνθέτει την καλλιτεχνική διαδρομή του Γιώργου Σεβαστίκογλου, συνδέοντας την με την Ιστορία και τις άμεσες επιδράσεις που είχε στη ζωή του. Μια ζωή η οποία υπαγορεύτηκε από μια βαθιά και ακέραιη πίστη σε ιδανικά και αξίες, απαλλαγμένη από σκοπιμότητες και συμφέροντα. Η συγγραφέας και μελετήτρια, αξιοποίησε ένα πλούσιο και αδημοσίευτο αρχειακό υλικό, πολλά φωτογραφικά ντοκουμέντα καθώς και καταγραφές που μας πληροφορούν για αδιερεύνητες έως σήμερα, πτυχές του ελληνικού μεταπολεμικού θεάτρου. Επίσης, στο βιβλίο αποτυπώνονται αφηγήσεις συνοδοιπόρων, συνεργατών και φίλων του Γ. Σεβαστίκογλου, καθώς και γλαφυρές μαρτυρίες της συζύγου του, Άλκης Ζέη, έτσι ώστε να αναπαρίσταται η ατμόσφαιρα μιας ολόκληρης εποχής. Έν κατακλείδι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το βιβλίο της Ζηροπούλου δεν αναδεικνύει μόνον την προσωπικότητα, την καλλιτεχνική πορεία και την ζωή του Γιώργου Σεβαστίκογλου αλλά και την ιστορία του ελληνικού μεταπολεμικού θεάτρου καθώς και μιας ιδιαίτερα ταραγμένης και σημαδιακής εποχής, όπως την βίωσε η γενιά του σπουδαίου αυτού θεατράνθρωπου.
Έλ,. Χουζ.
Καίσαρας Βαγιέχο: Άγριο παραμύθι, ΡΟΕΣ
To ελληνικό αναγνωστικό κοινό γνωρίζει τον Καίσαρα Βαγιέχο [Περού 1892-Παρίσι 1938] από την σπουδαία ποίησή του. Τα Άπαντά του έχουν μεταφραστεί από τον Ρήγα Καπάτο και έχουν κυκλοφορήσει ήδη από το 2001. Άγνωστη, ωστόσο, παρέμενε, ως σήμερα, η επίσης αξιοσημείωτη πεζογραφική του κατάθεση. Το αφήγημα «Άγριο παραμύθι» που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΡΟΕΣ σε εξαιρετική μετάφραση της Δήμητρας Παπαβασιλείου, τοποθετεί τον πεζογράφο Βαγιέχο στην μακρά και πλούσια παράδοση των μεγάλων νοτιοαμερικανών συγγραφέων. Ψυχολογικό αφήγημα, με απροσμέτρητο υπαρξιακό και σκοτεινό βάθος, όπου συγκρούονται τα δύο πρόσωπα του ανθρώπου, οι δύο εαυτοί του, και αναμετρώνται με το καλό και το κακό. Όλα ξεκινούν από τη στιγμή που ο μιγάς Μπάλτας, καθώς κοιτάζεται στον καθρέφτη, σε μια φευγαλέα στιγμή, βλέπει σ’ αυτόν ένα άγνωστό του πρόσωπο. Η κατάπληξη τον κεραυνοβολεί τόσο που ρίχνει τον καθρέφτη στο πάτωμα. Από εκείνη τη στιγμή η εμμονή ότι κάποιος τον κυνηγάει δεν τον αφήνει πια ήσυχο, δηλητηριάζει την, έως τότε, γαλήνια ζωή του και στο τέλος τον καταστρέφει. Σύμφωνα με την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση της μεταφράστριας του αφηγήματος, το «Άγριο παραμύθι» παρουσιάζει δυσκολίες ως προς την ειδολογική κατάταξή του «καθώς από την πρώτη ως την τελευταία αράδα, ταλαντεύεται ανάμεσα στο ψυχολογικό αφήγημα και την φανταστική λογοτεχνία». Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης «οι συναντήσεις» του Βαγιέχο με τον Πόε και τον Μωπασάν ως προς το υπερφυσικό στοιχείο και τον τρόμο που μπορεί να προκαλέσει σ’ έναν απλοικό άνθρωπο, όπως είναι ο ήρωας του Βαγιέχο, ο οποίος, επιπροσθέτως, ζει σ’ ένα περιβάλλον όπου οι μύθοι, οι θρύλοι και οι δεισιδαιμονίες αποτελούν την κουλτούρα των ιθαγενών του τόπου του. Το αφήγημα εντάσσεται στον μοντερνισμό, τον οποίο είχε ενστερνιστεί για κάποια χρόνια ο Βαγιέχο, για να προσχωρήσει αργότερα στον ρεαλισμό, χωρίς ωστόσο –και ευτυχώς- να τον αποποιηθεί εντελώς. Εξού, τόσο η ποίησή του όσο και η πεζογραφία του εμφορούνται από κρυπτικότητα και συμβολισμό. Η άξια μεταφράστρια, εκτός από το Επίμετρο, παρέχει στον Έλληνα αναγνώστη ένα λεπτομερειακό εργοβιογραφικό του περουβιανού ποιητή και συγγραφέα. Να προσθέσω ακόμα, ότι το μικρόσχημο –άρα εύχρηστο- κομψό και καλαίσθητο βιβλίο, εντάσσεται στην εξίσου προσεγμένη σειρά micromega των εκδόσεων ΡΟΕΣ.
Έλ. Χουζ.
Ζοζέφ Αντράς, Για τα πληγωμένα αδέλφια μας, μετ: Γιώργος Καράμπελας, Εκδόσεις 21ου
Ένα στρατευμένο βιβλίο από έναν στρατευόμενο συγγραφέα. Τον Μάιο του 2016 το μυθιστόρημα αυτό μπήκε την τελευταία στιγμή στη λίστα των υποψηφιοτήτων και κέρδισε το βραβείο του πρωτοεμφανιζόμενου.0 Αντράς αρνήθηκε το βραβείο: «Ευχαριστώ ειλικρινά όσους βρήκαν κάποιο ενδιαφέρον σε αυτό το βιβλίο. Το βραβείο ωστόσο δεν μπορώ να το δεχτώ. Ο ανταγωνισμός και η αντιπαλότητα φαντάζουν στα μάτια μου έννοιες ξένες προς τη γραφή και τη δημιουργία. Η λογοτεχνία, όπως την αντιλαμβάνομαι, νοιάζεται κυρίως για την ανεξαρτησία της και μένει μακριά από βάθρα, τιμές και προβολείς. Ας μη θεωρηθούν αλαζονικές ή αυθάδεις οι φράσεις αυτές, θέλουν να δηλώσουν απλώς τη βαθιά μου επιθυμία να μείνω στο κείμενο, στις λέξεις, στα ιδεώδη. Στην καταπνιγμένη φωνή ενός εργάτη και αγωνιστή της κοινωνικής και πολιτικής ισότητας».
Το μικρό αυτό μυθιστόρημα πραγματεύεται την καταδίκη και την εκτέλεση του Φερνάν Ιβτόν στις 11 Φεβρουαρίου του 1957, τη μοναδική εκτέλεση Ευρωπαίου από το Γαλλικό Κράτος κατά τον πόλεμο της Αλγερίας. Ο Ιβτόν τοποθετεί μια βόμβα στο εργοστάσιο που δουλεύει. Συλλαμβάνεται πριν εκραγεί ο μηχανισμός, περνάει από δίκη και καταδικάζεται σε θάνατο. Ο συγγραφέας ρίχνει φως στην αγάπη για τη ζωή που είχε ο ήρωας του, στις σκέψεις και το πάθος του για μια άλλη κοινωνία. Η ιδεολογία του είναι η αξιοπρέπεια και η ανεξαρτησία της χώρας του. Ταυτόχρονα φωτίζεται η εποχή: η μισαλλόδοξη κοινή γνώμη της Γαλλίας, το αστυνομικό κράτος, η αποικιοκρατική ενοχή.
Γ.Μ.
Κατερίνα Παπαντωνίου, Σκοτεινό ασανσέρ, Τόπος
Ο Αστρίτ καταζητείται από την αστυνομία. Ζει στο υποβαθμισμένο κέντρο της Αθήνας, Σωκράτους. Μια πολυκατοικία ανάμεσα σε υφασματάδικα, μικροεμπόρους, πλανόδιους, μετανάστες και πόρνες. Πρωταγωνιστούν τρεις γυναίκες. Η Άννα ανακρίνεται από την αστυνομία για τον Αστρίτ. Η Φανή, δύσκολη στον έρωτα, περιθάλπει τον Αστρίτ. Τέλος η Ελένη έχει μόλις αποφυλακιστεί σέρνοντας μαζί της αμαρτίες του παρελθόντος. Πρωταγωνιστεί το εμπορικό κέντρο της Αθήνας και οι υποβαθμισμένες περιοχές Μεταξουργείο, Γκύζη, Πατησίων, Γ΄Σεπτεμβρίου, Πλατεία Βάθη κ.α. Η συγγραφέας καταγράφει τον μη – ορίζοντα όλων αυτών που οι περισσότεροι μένουν στην πολυκατοικία και ανεβοκατεβαίνουν με το σκοτεινό ασανσέρ. Πρωταγωνιστεί ο υποβαθμισμένος αστικός χώρος, ο οποίος γίνεται χώρος κοινωνικής φθοράς και προσωπικής απελπισίας. Χωρίς συγκεκριμένο ιστό η ιστορία εκτυλίσσεται ως ιστορία συναισθημάτων χαμένων ζωών.
Γ.Μ.
Χίλιες ερωτικές στιγμές στο έργο του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, μτφρ- επιλογή – σημειώσεις: Αγαθή Δημητρούκα, Πατάκη.
Ο Λόρκα ευτύχησε μεταφραστικά στην Ελλάδα, ξεκινώντας από τον Καζαντζάκη το 1933, προχωρώντας στον Γκάτσο το 1945, έως τον Γιάννη Ρίτσο το 1948 και τους μετέπειτα μεταφραστές τόσο των ποιημάτων του όσο και των θεατρικών του έργων. Η σχέση της Αγαθής Δημητρούκα με τον Λόρκα ανάγεται στην εφηβική της ακόμα ηλικία και σφιχτοδένεται καθώς περνούν τα χρόνια. Η μεταφράστρια και ανθολόγος της ιδιότυπης αυτής ανθολογίας με ερωτικά ποιήματα του Λόρκα, διάβασε πάνω από πέντε χιλιάδες σελίδες με ποιήματα, θεατρικά έργα, ποιητικές πρόζες, επιστολές, σημειώσεις του μεγάλου Ισπανού ποιητή για να μπορέσει να προχωρήσει στη σύνθεση αυτής της ιδιότυπης ανθολογίας. Μιας ανθολογίας, στην οποία χωρούν χίλιες ερωτικές στιγμές, έμπλεες λυρισμού και αισθησιασμού, δοσμένες με την μοναδική πένα και ευαισθησία του μεγάλου ποιητή της Γρανάδας, μοιρασμένες σε τριάντα ενότητες, με μότο μικρά ισοδύναμα από την ελληνική γραμματεία. Κάθε ενότητα μπορεί, είτε να διαβαστεί σαν μια ποιητική σουίτα ή σαν ένας αντιστικτικός διάλογος, είτε να παρασταθεί σαν θεατρικός μονόλογος ή σαν δρώμενο διονυσιακού χορού. Άλλωστε, όπως λέει και η ανθολόγος, στον Λόρκα είναι κυρίαρχος ο αισθησιασμός και καθαρός από οποιαδήποτε χυδαιότητα ή ποταπή λαγνεία, περιφρουρεί το δικαίωμα της σάρκας να ποθεί και να ποθείται, παράλληλα με το δικαίωμα της ψυχής να αγαπά και να αγαπιέται, αλλά και να παρηγορεί τον ανέφικτο έρωτα.
Η εξαιρετικά προσεγμένη έκδοση φιλοξενεί εκτός από το επίμετρο της μεταφράστριας κι ένα εκτενές βιογραφικό του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα το οποίο παρακολουθεί λεπτομερώς τη ζωή του ποιητή και ταυτόχρονα παρέχει πληροφορίες για την εποχή του και προπαντός για ό,τι συνέβαινε τότε στην Ισπανία.
ΕΛ. ΧΟΥΖ
Jacques Le Goff, Πρέπει, αλήθεια, να κόβουμε την ιστορία σε φέτες; Μφρ: Δέσποινα Λαμπαδά, εκδόσεις angelus novus
O Ζακ Λε Γκοφ , ο ιστορικός που ασχολήθηκε αποκλειστικά σχεδόν με τον Μεσαίωνα, δίνοντας μας μια οπτική που δεν γνωρίζαμεστο βιβλίο αναρωτάται αν πρέπει να περιοδολογούμε την ιστορία. Όμως το ερώτημα αυτό είναι μάλλον το πρόσχημα για να προχωρήσει ο ίδιος σε μια ανα- περιοδολόγηση της ιστορία των τελευταίων 10 περίπου αιώνων. Η άποψη του είναι ότι ο Μεσαίωνας ούτε «σκοτεινός» ήταν, ούτε μια βραχύβια περίοδος που έδωσε τη θέση της στη φωτεινή Αναγέννηση. Για τον Λε Γκοφ ο μακρύς Μεσαίωνας άρχισε στην ύστερη αρχαιότητα όταν ο χριστιανισμός κυριαρχεί στη δύση και τελείωσε με τη βιομηχανική και αστική επανάσταση τον 18ο αιώνα. Κατ΄αυτόν η νεοτερικότητα ανήκει στον Μεσαίωνα και όχι στην Αναγέννηση, την οποία θεωρεί απλώς μια υπο- περίοδο του Μεσαίωνα. Διαβάζεται με πολύ ενδιαφέρον, παρόλο που ανατρέπει στον αναγνώστη τη γνωστή σχέση Μεσαίωνα – Αναγέννησης που γνωρίζει από τα σχολικά βιβλία ήδη. Για τον υποψιασμένο αναγνώστη θέτει ερωτήματα, καθώς τα επιχειρήματά του είναι ισχυρά αλλά μαχητά και δέχονται ισχυρό αντίλογο.
Γ.Μ.
Γιώργος Κόκκινος, Έλλη Λεμονίδου, Παναγιώτης Κιμουρτζής, Σωτήρης Ντάλης, Ιστορικά Τραύματα και Ευρωπαϊκή Ιδέα. Από τη φρίκη των πολέμων και των ολοκληρωτισμών στο όραμα της ενοποίησης, Εκδόσεις Παπαζήση
Το βιβλίο αυτό, γραμμένο σε μέρες κορύφωσης του αδιεξόδου και της αβεβαιότητας γύρω από το μέλλον του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, έρχεται να συνδέσει το παρόν με το παρελθόν. Το συναπαρτίζουν τέσσερα κείμενα που μοιράζονται την ίδια έγνοια για την τύχη ενός από τα σημαντικότερα επιτεύγματα της ανθρώπινης ιστορίας κατά τον 20ό αιώνα.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου γίνεται φανερή η αξεδιάλυτη σχέση του ευρωπαϊκού κεκτημένου με την ιστορική του διάσταση. Σε ένα περιβάλλον πολλαπλών και περίπλοκων προκλήσεων, πολύ διαφορετικό και εξαιρετικά πολυπαραγοντικό –σε όλες του τις διαστάσεις– συγκριτικώς με την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών, η ιστορική αυτογνωσία προβάλλει ως ο μοναδικός ασφαλής δρόμος για την υπέρβαση των τραυμάτων που μένουν ακόμα ανοιχτά, για την καταπολέμηση των στερεοτύπων και, τελικά, για την ουσιαστική προσέγγιση κρατών και λαών. Μέσα από αυτήν την προσέγγιση είναι, ενδεχομένως, εφικτή η επιστροφή στον δρόμο που είχαν χαράξει οι μεγάλοι οραματιστές του ευρωπαϊκού ιδεώδους σε καιρούς που τα ερείπια και το πένθος από τους δύο παγκόσμιους πολέμους ήταν ακόμα παντοιοτρόπως αισθητά σε κάθε γωνιά της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Γ.Μ.
