Της Ελένης Σβορώνου.
Διαβάζουν σήμερα οι νέοι και αν ναι τι είδους βιβλία; Να τι θα θέλαμε να ξέρουμε γονείς, εκπαιδευτικοί και συγγραφείς νεανικής λογοτεχνίας. Στα φανερά επειδή νοιαζόμαστε για την παιδεία της νέας γενιάς. Στα κρυφά επειδή θα θέλαμε να έχουμε τον έλεγχο αυτής της ατίθασης ηλικίας που δεν έχει όνομα. Είναι οι πάλαι ποτέ teenagers ή έφηβοι που άλλαξαν πια και δε χωράνε σε αυτές τις λέξεις. Ψάχνουμε νέους όρους για τους περιγράψουν, όπως «young adults». Είναι το αναγνωστικό κοινό και τμήμα αυτό της κοινωνίας που πάντα προκαλούσε αμηχανία στους ενήλικες. Αγαπά να κρύβεται. Φτιάχνει τους μυστικούς της κώδικες, τα ντυσίματα, τα φερσίματα, τις συνήθειες, τις αξίες της μακριά από τον κόσμο των μεγάλων. Γιατί αναζητά την ταυτότητά της, αυτή είναι η φύση της. Και οι μεγάλοι πασχίζουμε να σπάσουμε τους κώδικες για να μη νιώθουμε εκτός. Για να διασκεδάσουμε την ανασφάλεια που μας προκαλούν. Οργανώνουμε χίλιες δυο εκδηλώσεις, προγράμματα, συζητήσεις, συναντήσεις για τους νέους. Κι εκείνοι, αν δεν τους σπρώξουν οι δάσκαλοί τους, δεν ανταποκρίνονται. Οσμίζονται το «δήθεν»; Μυρίζουν μάθημα μασκαρεμένο; Πάντως περιφρουρούν τον χώρο τους και καλά κάνουν. Με το ένα πόδι στην παιδική ηλικία και με το άλλο στην ενήλικη ζωή τίποτα δεν τους βοηθά να κάνουν το πέρασμα ομαλά. Όπως έδειχνε ωραία και η ταινία Francis Ha, θα πρέπει να στριμώξουν το όνομά τους σε ένα υπερβολικά μικρό πλαίσιο στο κουδούνι της εξώπορτας του δικού τους πια σπιτιού. Ενός σπιτιού που με δυσκολία θα συντηρήσουν με συγκάτοικο ή μόνοι.
Αλλά πιο πριν, όσο έχουν ακόμη τη μαθητική τους ταυτότητα, παίζουν παιχνίδια προσομοίωσης της ενηλικίωσης. Πάντα το έκαναν. Τώρα η τεχνολογία παρέχει τα μέσα να το κάνουν πιο ζωντανά, πιο συναρπαστικά. Βιντεοπαιχνίδια, παιχνίδια second life, μια κατασκευασμένη ταυτότητα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνουν τη δυνατότητα για δοκιμές. Δοκιμές για άλλες ζωές. Δεν είναι εξ ορισμού καλό ή κακό αυτό. Το μέσο δεν είναι ικανό να παράγει νόημα. Το νόημα το δίνει ο χρήστης. Ένας χρήστης όμως που πια μπορεί να βιώσει πρωτόγνωρες εμπειρίες μπροστά στην οθόνη, μπορεί να αλλάξει τόπο, χρόνο, φύλο, χαρακτήρα, να ζήσει ως κάποιος άλλος.
Ίσως λοιπόν εξαιρετικά επιτυχημένες σειρές μυθιστορημάτων του φανταστικού, όπως Οι φύλακες του χρόνου του Άλεξ Σκάροου να είναι λογοτεχνικοί γόνοι αυτής ακριβώς της εποχής. Αυτού του κόσμου των young adults. Δεν είναι τυχαίο που ο συγγραφέας, νέος, όπως φαίνεται στη φωτογραφία στο «αυτί» του εξωφύλλου, με μαύρο κοντομάνικο Τ shirt, μυώδη μπράτσα, έτοιμος για περιπέτεια, γράφει περιγράφει τον βίο του ως εξής: «Ο Άλεξ Σκάροου έπαιζε κιθάρα σε ροκ συγκρότημα. Κατόπιν το γύρισε στη γραφιστική και ύστερα καταπιάστηκε με τη δημιουργία ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Τελικά μεγάλωσε κι έγινε συγγραφέας. Έτσι έγραψε πολλά πετυχημένα θρίλερ για ενηλίκους, καθώς και σενάρια, αλλά μόνο με τη λογοτεχνία για νέους ένιωσε να διασκεδάζει με την ψυχή του με πολλές από τις κουλ ιδέες που δούλευε όταν σχεδίαζε παιχνίδια. Ζει με την οικογένειά τους στο Νόργουιτς»
Αυτός είναι ο συγγραφέας που κάνει τους νέους να καταβροχθίζουν τόμους 500 σελίδων και να αποστομώνουν όσους ισχυρίζονται ότι «οι νέοι δε διαβάζουν». Η σειρά αυτή –9 τόμοι έχουν προβλεφθεί, στα ελληνικά κυκλοφόρησαν οι δυο πρώτοι: Οι φύλακες του χρόνου και Οι φύλακες του χρόνου: Η μέρα του αρπακτικού και ετοιμάζεται και ο τρίτος: Οι φύλακες του χρόνου: Ο κώδικας της αποκάλυψης—έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 40 χώρες. Στην Αγγλία κάθε νέος τόμος σκαρφαλώνει αμέσως στα ευπώλητα.
Ετοιμαστείτε λοιπόν για βιβλίο δράσης, σε ρυθμούς video game, με γοργά εναλλασσόμενες σκηνές, με εντυπωσιακά εφέ, ανατροπές, σασπένς, λίγο αίμα και ανατριχίλα, σε λελογισμένες δόσεις, και υψηλές ταχύτητες. Πρόκειται για μια περιπέτεια σε εξέλιξη, γερά δομημένη, που σέβεται τον αναγνώστη. Όπως όλες οι επιτυχημένες σειρές αυτών των βιβλίων του φανταστικού, έχουν ένα πολύ καλοδουλεμένο σενάριο (η λέξη μοιάζει ταιριαστή), μια πλοκή, ένα σύμπαν που δομείται από τόμο σε τόμο και σε εμπλέκει σε βαθμό εθισμού.
Γιατί ποιος δε θέλει να ταξιδέψει στον χρόνο; Και, καλό είναι να το ξέρετε, αυτή η περίφημη μηχανή του χρόνου είναι γεγονός. Κατασκευάστηκε το 2056 από τον Ρόαλντ Γουολνστάιν και βασίστηκε στην έρευνα ενός νέου επιστήμονα του Εντ Τσαν. Όταν όμως ο ίδιος ο Γουολντστάιν ταξίδεψε στον χρόνο με τη μηχανή του επέστρεψε εντελώς αλλαγμένος. Τι είδε στο ταξίδι του δεν το έμαθε ποτέ κανείς. Ήταν όμως αρκετό για να τον κάνει να εργαστεί για την απαγόρευση της χρήσης αυτής της τεχνολογίας. Και το πέτυχε. Τα ταξίδια στον χρόνο απαγορεύτηκαν δια νόμου. Αλλά φυσικά οι νόμοι είναι για να παραβιάζονται.Και αυτός δεν αποτελεί εξαίρεση. Πολλοί είναι αυτοί που θα υποκλέψουν την τεχνολογία του Γουολντστάιν και θα επιχειρήσουν ταξίδια στον χρόνο για τους δικούς τους σκοπούς. Έτσι λοιπόν συστήνεται μια μυστική υπηρεσία που στόχο έχει την αποτροπή των μολύνσεων του χρόνου από αυτά τα ταξίδια. Γιατί η Ιστορία πρέπει να διαφυλαχθεί. Δεν πρέπει να διαταραχθεί η ροή της, οι μολύνσεις είναι εξαιρετικά επικίνδυνες. Ο ιθύνων νους της μυστικής υπηρεσίας, ο Φόστερ, στρατολογεί νέους από διάφορες εποχές, νέους που διασώζει από βέβαιο θάνατο. Λίγα δευτερόλεπτα πριν συμβεί το μοιραίο εμφανίζεται μπροστά τους και τους διασώζει για να τους στρατολογήσει στην υπηρεσία του. Ο Λίαμ σώθηκε από το ναυάγιο του Τιτανικού το 1012, η Σαλ από μια πυρκαγιά στην Ινδία του 2026 και η Μάντι από ένα αεροπορικό δυστύχημα του 2010.
Οι τρεις τους αναλαμβάνουν στην πρώτη τους αποστολή, στον πρώτο τόμο, να αποκαταστήσουν τον ρου της Ιστορίας από τον δρ. Κρέιμερ που ζει το 2066 στη Νέα Υόρκη. Μια Νέα Υόρκη εγκαταλειμμένη, έρημη, με το Central Park να έχει μετατραπεί σε χωματερή αυτοκινήτων. Ο υπερπληθυσμός, η εξάντληση των ορυκτών καυσίμων, η κλιματική αλλαγή και η έλλειψη τροφής έχουν κάνει τη ζωή στη Γη μαρτύριο. Εικόνες από κλασικές ταινίας δυστοπίας έρχονται στο νου (ο Σκάροου θα έχει δει σίγουρα το Soylent Green, ταινία του 1973, με τον Charlton Heston μονίμως ιδρωμένο από τη ζέστη και τα πλήθη αστέγων να σέρνεται πεινασμένο στους δρόμους της Νέας Υόρκης). Ο Κρέιμερ θέλει να ταξιδέψει πίσω στην εποχή του Χίτλερ και να αλλάξει το ρου της Ιστορίας για να σώσει ο ίδιος τον κόσμο! Καταφέρνει να πάρει ο ίδιος τη θέση του Χίτλερ, κερδίζει τον πόλεμο και η Αμερική και η Ευρώπη του παραδίδονται. Παρακολουθούμε ένα «εάν» της Ιστορίας, μια υποθετική εκδοχή εναλλακτικής έκβασης των γεγονότων, ώσπου οι φύλακες του χρόνου να εκτελέσουν την αποστολή τους.
Στον δεύτερο τόμο, τη Μέρα του αρπακτικού, οι φύλακες του χρόνου θα ταξιδέψουν πίσω στην εποχή των δεινοσαύρων για να διορθώσουν μια άλλη μόλυνση του χρόνου. Μια συνωμοσία δολοφονίας του Εντ Τσαν. Ανάμεσα στις άλλες συναρπαστικές σκηνές, η πύλη της χρονομηχανής αποκαλύπτει μια Νέα Υόρκη όπως θα ήταν εάν ένα είδος δεινοσαύρου με ιδιαίτερη ευφυΐα δεν έφτανε σε εξελικτικό αδιέξοδο και επικρατούσε ως κυρίαρχο είδος επί της Γης.
Η Μάντι, ο Λίαμ και η Σαλ έχουν για βοηθό στις αποστολές τους υπερ-ήρωες, κλώνους ανθρώπων που εκκολάπτονται σε ειδικά εκκολαπτήρια και στους οποίους εμφυτεύονται τσιπάκια μνήμης και πληροφορίες. Οι άνθρωποι-υπολογιστές, θαύματα σωματικής ρώμης και ευφυΐας, αρχίζουν να μοιάζουν πάρα πολύ με κανονικούς ανθρώπους καθώς είναι ικανοί να δημιουργούν νέες συνάψεις στον εγκέφαλό τους, να συνδυάζουν πληροφορίες και να μαθαίνουν. Τα υπερφυσικά αυτά όντα, προϊόντα εργαστηρίου, είναι έως και ερωτεύσιμα.
Εξαιρετικό το γλωσσικό σύμπαν που φτιάχνει ο συγγραφέας. Κάθε τι στον φανταστικό αυτό κόσμο έχει όνομα, περιγράφεται με ακρίβεια και αποδίδεται πειστικά και φυσικά: «αποστολή σημάτων με ταχυόνια», «χρονοσφαίρα», «ηλεκτρονικός εγκέφαλος επώασης εμβρύων», «ενέργεια μηδενικού σημείου», «θετικό-αρνητικό» (αντί για Ναι και Όχι οι πράκτορες χρησιμοποιούν αυτές τις λέξεις), «παράθυρα επαναφοράς», «γενετικά κατασκευασμένοι μαχητές», «ερπετοειδής εκδοχή του homo sapiens», «εναλλασσόμενα πακέτα πυκνότητας», «ανοίγματα χρονοπύλης» κ.ο.κ.
Οι χρονοφύλακες δε θα μπορούσαν φυσικά να μη συνεχίζονται επί της οθόνης. Στην ιστοσελίδα: http://www.time-riders.co.uk/ οι θαυμαστές τους μπορούν να αναλάβουν αποστολές, να ακούσουν το soundrack της ιστορίας, τις φωνές των ηρώων, και πολλά άλλα. Κι εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=v-rHISk-EWw
Οι καθηγητές Ιστορίας πάντως θα μπορούσαν να βρούνε ένα θαυμάσιο «παράθυρο επαναφοράς» του ενδιαφέροντος για την Ιστορία μέσα από τη σειρά. Ας το σκεφτούν…
Ελένη Σβορώνου
Τα βιβλία:
Άλεξ Σκάροου, Οι φύλακες του χρόνου, μτφ. Βούλα Αυγουστίνου, Μεταίχμιο, 2012. Μετάφραση Βούλα Αυγουστίνου
Άλεξ Σκάροου, Οι φύλακες του χρόνου: Η μέρα του αρπακτικού, μτφ. Βούλα Αυγουστίνου, 2013.Μεταίχμιο
Προσεχώς:
Άλεξ Σκάροου, Οι φύλακες του χρόνου: Ο κώδικας της αποκάλυψης, Μεταίχμιο.
[…] Της Ελένης Σβορώνου. Διαβάζουν σήμερα οι νέοι και αν ναι τι είδους βιβλία; Να τι θα θέλαμε να ξέρουμε γονείς, εκπαιδευτικοί και συγγραφείς νεανικής λ […]