της Μαρίζας Ντεκάστρο.
Αρχή του σχολικού έτους…
και δίπλα στα σχολικά θα βρούμε πολλά βιβλία με θέμα την ‘πρώτη μέρα στο σχολείο’. Είναι κυρίως άλμπουμ για την προσχολική και την πρώτη σχολική ηλικία και φιλοδοξούν να απαλύνουν το άγχος που δημιουργείται μπροστά σε μια νέα κατάσταση και να δίνουν τις καλές προοπτικές, τους νέους φίλους, τη χαρά της γνώσης, με δυο λόγια παρουσιάζουν το σχολείο σαν την αγκαλιά που θα δεχτεί οποιοδήποτε παιδί ή ζωάκι στον υπέροχο κόσμο του.
Όταν όμως παρεμβαίνει η φαντασία, το σχολείο άλλοτε μετατρέπεται σε κάτι απόκοσμο και τρομαχτικό κι άλλοτε σε κάτι απίστευτα αστείο και εξωφρενικό.
Έλξη προς τον τρόμο
Πρώτη μέρα στο νέο σχολείο… για πάντα, του Ρ.Λ. Στάιν (R. L.Stine), του ‘Στήβεν Κινγκ των παιδιών’ γιατί η ειδικότητά του είναι τα παιδικά βιβλία τρόμου. Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε από τη σειρά Ανατριχίλες (εκδ. Κέδρος) που πρωτοκυκλοφόρησε στη δεκαετία του ’90.
Το ξυπνητήρι χτυπάει την ώρα που πρέπει, ο Άρτι βρίσκεται στο πεσμένος στο πάτωμα και η μητέρα εκνευρισμένη επαναλαμβάνει για χιλιοστή φορά στο γιο της ότι έφτασε η D day, η πρώτη μέρα στο καινούριο σχολείο. Η φρίκη ξεκινάει από το σπίτι κιόλας με σιρόπια να κολλάνε στα μαλλιά του- μια πλάκα που του έκανε ο μικρός αδελφός- τέρας. Στο δρόμο ένα φορτηγό τον κάνει μούσκεμα, στο προαύλιο τον μαλώνει ο διευθυντής, μπλέκεται κατά λάθος σε καυγάδες, χάνει την τάξη του, μετά τη βρίσκει αλλά διαλύει τα νεύρα μαθητών και δασκάλων και καταλήγει στο υπόγειο ψάχνοντας τον επιστάτη για να πάρει τα βιβλία της Φυσικής που λείπουν. Στο υπόγειο… λαβύρινθος, νεκροκρέβατα, κάσες, αράχνες… ό, τι πιο τρομαχτικό. Κάθε γραμμή και νέος τρόμος και αστείος παραλογισμός! Όμως ήταν όνειρο.
Την επόμενη μέρα όμως, ο Άρτι ξαναζεί την πρώτη πάλι από την αρχή… την τρίτη μέρα και πάλι το ίδιο και καταλαβαίνει πλέον ότι μπορεί να προβλέψει τα τρομερά γεγονότα, αφού ξέρει τι θα συμβεί. Όμως κάθε μέρα και στιγμή ξεφυτρώνει και κάτι ακόμα πιο εφιαλτικό, παρ’ όλες τις προφυλάξεις που παίρνει.
Θα ‘λεγε κανείς ότι το μυθιστόρημα του Στάιν είναι απλοϊκό: τα αστεία είναι συνηθισμένα και τα θέματα που δανείζεται από τη λογοτεχνία του τρόμου μοιάζουν με τα κωμικά και μακάβρια gangs των κινηματογραφικών ταινιών που όσες φορές κι αν τα δούμε θα τρομάξουμε λιγάκι αλλά θα γελάσουμε κιόλας.
Το συγγραφικό τέχνασμα της επανάληψης της πρώτης μέρας με μικρές διαφορές από την προηγούμενη πρώτη μέρα, δημιουργεί περιέργεια στον αναγνώστη για το πώς θα τελειώσει επιτέλους ο εφιάλτης του Άρτι. Ο Στάιν, διακωμωδώντας τους πραγματικούς εφιάλτες (υπερμεγέθη έντομα, κακούς ενηλίκους που δεν βοηθούν τα παιδιά, στοιχειωμένα νεκροταφεία και αναστημένους, το αίσθημα της παράλυσης όταν χάνεσαι), εικονογραφεί τις φυσιολογικές αγωνίες που ζουν πολλά παιδιά όταν ετοιμάζονται για ένα νέο ξεκίνημα και τις ακυρώνει.
Πολλά νεανικά μυθιστορήματα τρόμου με θέμα το σχολείο, δημιουργούν ένα περιβάλλον μυθοπλασίας εξωπραγματικό, ά-λογο σε όλο του το μεγαλείο με ήρωες που προέρχονται από διαφορετικούς κόσμους, τον κόσμο του σκότους και τον δικό μας, τον φωτεινό (όπως τα: Vampire Diaries , Άγγελοι, εκδ. Ψυχογιός, Ο Οίκος της Νύχτα εκδ. Μεταίχμιο).
Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στο Νυχτερινό σχολείο, το ρομαντικό θρίλερ της Κ. Τζ. Ντόχερτι, όπου πλέκονται σφιχτά οι ρεαλιστικές καταστάσεις με το ανοίκειο. Όταν έκλεισαν οι πόρτες της Κιμμέριας Ακαδημίας, ενός οικοτροφείου κάπου στην βρετανική επαρχία, η Άλι άφησε πίσω τη ζωή που ήξερε και μπήκε σ’ ένα καινούριο σχολείο όπου ο τρόμος και η αγωνία κυριαρχούν κάθε στιγμή. Σκληροί κανόνες, μυστικές συναντήσεις, διπλοπροσωπίες, απρόσμενες επιθέσεις αλλά και έρωτες, και τέλος μια δολοφονία, συνθέτουν ένα περιβάλλον που φοβίζει αλλά από το οποίο δεν θέλεις να βγεις. Μαζί με την Άλι προσπαθείς να βρεις την άκρη που θα διαλευκάνει το μεγάλο μυστήριο που κρύβει το σχολείο της: τη δράση της ομάδας των εκλεκτών που καταλήγει στο Καίμπριτζ και στην Οξφόρδη και που σε βάθος χρόνου καταλαμβάνει όλα τα υψηλά πολιτικά και κοινωνικά πόστα- σύμφωνα με τις δηλώσεις της Χάρισον αυτό το ζήτημα ήταν η αφετηρία για τη συγγραφή του μυθιστορήματος δίνοντάς της την ευκαιρία να κάνει μια έμμεση κριτική των ιδιαιτεροτήτων της αγγλικής πραγματικότητας.
Ειρηνική συνύπαρξη
Το Monster High της Λίζι Χάρισον επεξεργάζεται μια ιδέα της εταιρείας Mattel που κατασκεύασε κούκλες παίρνοντας χαρακτηριστικά από λογοτεχνικές φιγούρες- τον Δράκουλα, τις σειρήνες, τον λυκάνθρωπο, τον Φρανκεστάιν, τη μούμια, τα ζόμπι. Όλοι αυτοί έγιναν school novel και φοιτούν στο λύκειο Monster High όπου οι ‘νορμάλ’ συνυπάρχουν με τα τέρατα. Κανένα πρόβλημα αφού στο σχολείο υπάρχει το Συμβούλιο Ισορροπίας και καθηγήτρια Ειδικός της Ενσωμάτωσης που φροντίζουν για την αρμονική συνύπαρξη των μαθητών. Η συγγραφέας δεν αστειεύεται. Απλά επιλέγει έναν πρωτότυπο τρόπο για να μιλήσει για την αποδοχή της διαφορετικότητας: όσα συμβαίνουν στο πραγματικό σχολείο ντύνονται με τον μανδύα αυτής της εξωπραγματικής συνθήκης και όλα δουλεύουν ρολόι.
Η άγρια πραγματικότητα
Οι παραπάνω συγγραφείς αφήνουν σε άλλους ελεύθερο πεδίο για να ασχοληθούν με τα πολύ βαριά, επίκαιρα ζητήματα όπως ο σχολικός εκφοβισμός, η αποδοχή του διαφορετικού, η δυσκολία των σχέσεων ανάμεσα στις διάφορες ομάδες που κινούνται στο σχολικό χώρο (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς).
Ο Όγγι είναι ένα Θαύμα (Ρ. Τζ. Παλάσιο, εκδ. Παπαδόπουλος). Εξαιτίας μιας λαθεμένης γονιδιακής επιπλοκής γεννήθηκε με πρόσωπο παραμορφωμένο – για χρόνια κυκλοφορούσε με μια κάσκα αστροναύτη. Οι γονείς του για να τον προστατέψουν τον είχαν κρατήσει στο σπίτι μέχρι την Α’ γυμνασίου. Όταν κατάλαβαν ότι η προστασία τους δεν ‘προστάτευε’ ουσιαστικά το γιο τους, που έπρεπε να σταθεί στα πόδια του και να αντιμετωπίσει τα θέματά του, και τον έστειλαν στο σχολείο, το παιδί ένιωσε να οδηγείται ως πρόβατο επί σφαγή στη ζούγκλα.
Το μυθιστόρημα είναι χωρισμένο σε κεφάλαια γραμμένα από διαφορετική οπτική γωνία το καθένα – του Όγγι, της αδελφής του, φίλων συμμαθητών, εχθρών. Με αφορμή λοιπόν τα καθημερινά της οικογενειακής και της σχολικής ζωής κάθε οπτική αναπτύσσει προβληματισμούς και εξερευνά συναισθήματα κάθε είδους, από την κακία, την κοροϊδία, την επιθετικότητα και την απόρριψη μέχρι τον πόνο και την αγωνία. Όλα είναι δοσμένα με πικρόχολο χιούμορ κι ελαφράδα. Γιατί δεν γίνεται διαφορετικά εάν θέλεις να μιλήσεις για ένα τόσο δύσκολο θέμα χωρίς διδακτισμό και να κρατήσεις τον αναγνώστη.
Το Θαύμα είναι ένα αισιόδοξο μυθιστόρημα που αξίζει να διαβαστεί γιατί δείχνει ότι το παιχνίδι είναι οριστικά χαμένο για εκείνους που ξεκινούν τη ζωή τους μέσα στη μαυρίλα.
Τελικά το σχολείο μπορεί να γίνει τρομαχτικό και αγχογόνο. Παρόλα αυτά υπάρχουν και καλές στιγμές. Σχεδόν πάντοτε.
INFO: Ρ. Λ. Στάιν, Πρώτη μέρα στο νέο σχολείο… για πάντα, Μετ. Μαλβίνα Αβαγιανού, Εκδ. Ψυχογιός, 2013
Κ. Τζ. Ντόχερτι, Νυχτερινό σχολείο, Μετ. Ράνια Μπουμπουρή, Εκδ. Μεταίχμιο, 2012
Λίζι Χάρισον, Monster High, Μετ. Βίκη Λιανού, Εκδ. Ψυχογιός, 2013
Ρ. Τζ. Παλάσιο, Θαύμα, Μετ. Μαρίζα Ντεκάστρο, εκδ. Παπαδόπουλος, 2013
