Κοριολανός από το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας

0
548

 

Της Έλενας Χουζούρη.

 

 

Την τραγωδία του Σαίξπηρ «Κοριολανός» θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει το αθηναϊκό κοινό, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, σε απευθείας μετάδοση από  το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας, την Πέμπτη, 30 Ιανουαρίου, στις 9 το βράδυ, στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη.

Τραγωδία σαιξπηρικών αντιθέσεων, χαρακτηρίζει ο  Πολωνός σαιξπηρολόγος Γιαν Κοτ  [«Σαίξπηρ αυτός ο σύγχρονός μας», εκδ. Ηριδανός] τον «Κοριολανό» επισημαίνοντας ότι από τα μεγάλα σαιξπηρικά έργα είναι αυτό που παίζεται σπάνια. Στον «Κοριολανό» σημειώνει ο Κοτ  « δεν υπάρχει ποιητική μαγεία, ουράνια μουσική, δεν υπάρχουν υπέροχοι εραστές ή παλιάτσοι, δεν υπάρχουν μαινόμενα στοιχεία ή πλάσματα της φαντασίας που να είναι ωστόσο πιο αληθινά και από την πραγματικότητα.» Και τι υπάρχει; Ένα έργο αυστηρό και τραχύ, ένα έργο γεμάτο αντιθέσεις αφού δεν μπορούσε  να ικανοποιήσει ολότελα ούτε τους αριστοκράτες ούτε τους δημοκρατικούς, ούτε τους φίλους του λαού ούτε τους εχθρούς του. Ο Γιαν Κοτ  θεωρεί ότι η μη συμπάθεια που συνάντησε ο «Κοριολανός» οφείλεται σ αυτόν ακριβώς τον διφορούμενο χαρακτήρα του, στην πολλαπλότητα των πολιτικών, ηθικών και φιλοσοφικών του εκδοχών. Μα τι ακριβώς συμβαίνει;   Η ιστορία του Κοριολανού τοποθετείται ιστορικά κάπου στο μεταίχμιο του τέλους της περιόδου της βασιλείας και της αρχής της ρωμαϊκής δημοκρατίας, αναφέρεται σύντομα από τον Τίτιο Λίβιο στο  «Ab urbe conditu”-ο Σαίξπηρ κατείχε εξαιρετικά την λατινική γραμματεία και γλώσσα-    και την αφηγείται λεπτομερώς ο Πλούταρχος στους Παράλληλους Βίους του. Ο Σαίξπηρ βασίστηκε στη μετάφραση του σερ Τόμας Νορθ που είχε δημοσιευτεί το 1579. Ωστόσο  διαφοροποιείται από τον Πλούταρχο αναδεικνύοντας τις πιο τραγικές και σκοτεινές διαστάσεις των γεγονότων μέσα στις οποίες εγκλωβίζεται η έντονη κι εξίσου αλαζονική προσωπικότητα του Στρατηγού Γάιου Μάρκιους, του επονομαζόμενου Κοριολανού μετά την συντριπτική νίκη του κατά των Βόλσκων και της κατάκτησης της πόλης τους  Κοριόλης. Αυτό όμως που κάνει το έργο εξαιρετικά σύγχρονο είναι ότι ο Σαίξπηρ φωτίζει και τις σφοδρές κοινωνικές αντιθέσεις ανάμεσα στους συγκλητικούς και στους πληβείους, ανάμεσα στους πληβείους και τον Γάιο Μάρκιους, ανάμεσα στους συγκλητικούς και τον Κοριολανό καθώς και στην τελική σύμπραξη συγκλητικών και πληβείων με αποτέλεσμα την εξορία του τελευταίου από την Ρώμη και την προσχώρησή του στους εχθρούς της Ρώμης. Στο τέλος όμως ο Σαίξπηρ δικαιώνει τον Κοριολανό ο οποίος θα σώσει –έστω και με το στίγμα του προδότη- δεύτερη φορά τη Ρώμη από τους Βόλσκους, οι οποίοι τελικά τον σκοτώνουν για την προς αυτούς αυτή τη φορά προδοσία. Ο Κοριολανός μπορεί να πει κανείς ότι διαθέτει ένα σκοτεινό μεγαλείο αλλά τον συντρίβει η Ιστορία. Όπως υποστηρίζει ο  Κοτ   «η Ιστορία στα βασιλικά χρονικά και στον Μάκβεθ  ήταν ο Μέγας Μηχανισμός που είχε κάτι το δαιμονικό. Η Ιστορία στον Κοριολανό έπαψε να είναι δαιμονική. Είναι μόνο ειρωνική και τραγική» κι αυτός είναι ακόμη ένας λόγος που ο Γιαν Κοτ θεωρεί τον Σαίξπηρ σύγχρονό μας. Ο  Κοριολανός επηρέασε τον Μπρεχτ που τον διασκεύασε και τον ανέβασε στο Μπερλίνερ Ανσάμπλ το διάστημα 1952-1955 ενώ ο Τ.Σ. Έλιοτ τον θεωρούσε ανώτερο και από τον Αμλετ, έγραψε μάλιστα και ποίημα με τον τίτλο Coriolan ενώ βάζει τον σαιξπηρικό ήρωα να κάνει ένα πέρασμα και στην Έρημη Χώρα. Πάντως τόσο στον Κοριολανό όσο και   στον Ιούλιο Καίσαρα είναι παρούσα η δημοκρατική Ρώμη και αυτό εκφράζεται σκηνικά με το ότι ο Σαίξπηρ  έχει δώσει φωνή κυρίως στον Ρωμαίο Στρατηγό αλλά και στο πλήθος. Στις περισσότερες σκηνές του έργου συμμετέχει το πλήθος, είτε οι πληβείοι, είτε οι συγκλητικοί, είτε οι στρατιώτες. Τουλάχιστον σύμφωνα με την κλασική σαιξπηρική δομή της τραγωδίας και τις σκηνικές της οδηγίες, γιατί από κει και πέρα, οι παραστάσεις και οι σκηνοθετικές απόψεις ποικίλουν.

Για το πότε ακριβώς ο Σαίξπηρ έγραψε τον Κοριολανό οι απόψεις των ειδικών  διίστανται. Επικρατέστερη είναι του R. B. Parker ο οποίος τοποθετεί τη συγγραφή της τραγωδίας στο τέλος του 1608 και στις αρχές του 1609. Η πρώτη πάντως παρουσίαση του έργου γίνεται ή τον Δεκέμβριο του 1609 ή τον Φεβρουάριο του 1610. Η τραγωδία θα εκδοθεί για πρώτη φορά το 1623.

Στη σύγχρονη εποχή ο διασημότερος επί σκηνής «Κοριολανός» θεωρείται ο  Λώρενς Ολίβιε που τον πρωτοέπαιξε στο Old Vic Theatre το 1937 και τον επανέλαβε με ακόμη μεγαλύτερη επιτυχία στο Shakespeare Memorial Theatre το 1959. Άλλοι διάσημοι Κοριολανοί ήταν ο Ρίτσαρντ Μπάρτον, ο Ίαν Μακ Κέλλεν, ο Ρόμπερτ Ράιαν και στις μέρες μας ο Τομ Χίντλεστον –γνωστός και από τον κινηματογράφο-.τον οποίο ο κριτικός της Telegraf  χαρακτηρίζει καθηλωτικό και τον οποίο θα απολαύσουμε στις 30 Ιανουαρίου. Βέβαια η σκηνοθέτις και καλλιτεχνική διευθύντρια του Donmad Warehouse –από όπου και η αναμετάδοση- Τζόσι Ρουρκ έχει περιορίσει το κείμενο και την διάρκεια του έργου για να αναδείξει περισσότερο τους χαρακτήρες. Προσωπικά αυτές τις παρεμβάσεις στα σαιξπηρικά κείμενα με τον ευγενή βέβαια απώτερο στόχο να μην κουραστούν οι θεατές, τις φοβάμαι. Διότι, κουραστικά ή όχι αυτά τα κείμενα είναι από μόνα τους ανεπανάληπτα και δεν δίνεται η δυνατότητα να τα απολαμβάνουμε συχνά. Ίδωμεν όμως…

Τα σκηνικά στην παράσταση υπογράφει η Λούσυ Όσμπορν, οι φωτισμοί είναι του Μαρκ Χέντερσον και η μουσική του Μάικλ Μπρους. Στο ρόλο της καταστροφικής μητέρας του Κοριολανού, Βολύμνιας η Ντέμπορα Φίντλευ και του Μενένιου ο Μαρκ Γκάτις.

Ο Κοριολανός είναι η τρίτη μετάδοση της φετινής σειράς  από το Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας, που το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών προσφέρει στο αθηναϊκό κοινό για τέταρτη συνεχή χρονιά, σε συνεργασία με την Βρετανική Πρεσβεία και το Βρετανικό Συμβούλιο.

Προηγούμενο άρθροΟι συγγραφείς ταυτίζονται με τα βιβλία τους;
Επόμενο άρθροΓια τη νυχτερινή ανάγνωση

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ