Καλοκαίρι και ανάγνωση

0
387

Της Βενετίας Αποστολίδου.
Το καλοκαίρι είναι αναμφισβήτητα η εποχή που η ανάγνωση έχει την τιμητική της. Περισσότερα βιβλία αγοράζονται, δανείζονται, κυκλοφορούν στα πλοία, στα τρένα, στις παραλίες. Οι εφημερίδες προτείνουν τίτλους, τα διαφημιστικά τμήματα των εκδοτικών οίκων και των βιβλιοπωλείων τυπώνουν σχετικά φυλλάδια. Οι άνθρωποι συζητούν περισσότερο για τις αναγνώσεις τους. Στα τουριστικά μέρη εμφανίζονται πάγκοι που πουλούν βιβλία και κάνουν χρυσές δουλειές. Όλοι μας έχουμε συνδέσει συγκεκριμένα βιβλία με συγκεκριμένα καλοκαίρια, όλοι μας έχουμε βιβλία σημαδεμένα με λεκέδες αντιηλιακού και κόκκους άμμου που ανακαλούν αναμνήσεις και συναισθήματα.
Αναμφίβολα έχει δημιουργηθεί μια μυθολογία γύρω από την καλοκαιρινή ανάγνωση η οποία, στο βαθμό που αποτελεί κινητήριο μοχλό για περισσότερη ανάγνωση και κυκλοφορία των βιβλίων, είναι καλοδεχούμενη και καλώς συντηρείται. Κι όμως, κάτι μου προκαλεί θλίψη σ΄ αυτή την καλοκαιρινή γιορτή του βιβλίου. Είναι, πρώτα απ’ όλα, η παραδοχή που υποβόσκει ότι η ανάγνωση είναι υπόθεση του ελεύθερου χρόνου· το καλοκαίρι δηλαδή διαβάζουμε γιατί δεν έχουμε τι να κάνουμε, ενώ το χειμώνα έχουμε δουλειές, υποχρεώσεις, δε βρίσκεται χρόνος για ανάγνωση. Η παραδοχή αυτή είναι η σπουδαιότερη απόδειξη για το ότι δεν είμαστε συστηματικοί αναγνώστες. Διότι, ο ορισμός του συστηματικού αναγνώστη απαιτεί ακριβώς το αντίθετο: να έχει ενσωματώσει την ανάγνωση στην καθημερινότητά του ασχέτως των άλλων ασχολιών, ως βασική του ανάγκη. Για τον συστηματικό αναγνώστη η φράση «δεν διαβάζω γιατί δεν έχω χρόνο» απλώς δεν υφίσταται. Γι αυτόν η ανάγνωση το καλοκαίρι δεν διαφέρει σε τίποτε από την ανάγνωση όλο τον υπόλοιπο χρόνο, εκτός ίσως από το ότι διαβάζει, λόγω διακοπών, περισσότερο. Δεν αλλάζει κριτήρια επειδή είναι καλοκαίρι, απλώς φυλάει κάποια βιβλία ειδικά για το καλοκαίρι γιατί νομίζει ότι θα τα απολαύσει καλύτερα στις δεδομένες συνθήκες.
Υπάρχει όμως και μια δεύτερη μελαγχολική διαπίστωση που σχετίζεται οργανικά με την προηγούμενη. Οι καλοκαιρινές αναγνώσεις είθισται να είναι ελαφρές, διασκεδαστικές. Πώς αλλιώς αφού πρέπει να περάσουμε ευχάριστα τον ελεύθερο χρόνο μας; Μα, θα πει κάποιος, η ανάγνωση δεν έχει και αυτή τη λειτουργία, να μας ξεκουράζει, να μας βοηθά να χαλαρώνουμε; Ασφαλώς, αν έχουμε προηγουμένως κουραστεί από ζόρικες αναγνώσεις, αν εναλλάσσουμε τις διάφορες μορφές ανάγνωσης. Όταν όμως η μοναδική εποχή του χρόνου που διαβάζουμε είναι το καλοκαίρι και η μοναδική λειτουργία της ανάγνωσης που αξιοποιούμε είναι η διασκέδαση, τότε η καλοκαιρινή ανάγνωση δεν είναι παρά ένα καλοκαιρινό αξεσουάρ, κάτι σαν τη ξαπλώστρα και τις ρακέτες. Με την πρώτη ψύχρα αποσύρεται για να επανέλθει το επόμενο καλοκαίρι, χωρίς να προκαλέσει καμιά αλλαγή αναγνωστικών συνηθειών, χωρίς να δημιουργήσει αναγνώστες παντός καιρού.
Ας μην είμαστε όμως τόσο απαισιόδοξοι. Υπάρχουν περιπτώσεις αναγνωστών που μέσα στο καλοκαίρι και στην πληθωρική κυκλοφορία των βιβλίων βρήκαν εκείνο το βιβλίο που τους σφράγισε και τους αγκίστρωσε στην ανάγνωση και το οποίο μπορεί να ήταν ένα δύσκολο φιλοσοφικό, πολιτικό ή λογοτεχνικό βιβλίο, ενώ σε άλλους οι καλοκαιρινές αναγνώσεις υπήρξαν αφορμή για νέες γνωριμίες, για σύσφιξη ανθρωπίνων σχέσεων, εμπειρία που αποτελεί πάντοτε ισχυρό κίνητρο για ανάγνωση. Ας έχουμε εμπιστοσύνη στο καλοκαίρι που έχει έναν μαγικό τρόπο να επηρεάζει τα πάντα, άρα και την ανάγνωση!

Προηγούμενο άρθροΟικο- μνήμη και λήθη
Επόμενο άρθροΤο ταξίδι αυτογνωσίας μιας στρογγυλής θεάς

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ