Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου.
Προτείνουμε μια σειρά βιβλίων που αφορούν διάφορους τομείς και εκδόθηκαν σχετικά πρόσφατα. Μελέτες για τη σημερινή κρίση στη χώρα μας, κλασικά εγχειρίδια σκέψης που εκδίδονται για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα, έρευνες με ιστορική σημασία.
Jurgen Osterhammel, Niels P. Peterson
Ιστορία της παγκοσμιοποίησης, (μτφρ: Θάλεια Σπανού), Αιώρα
Μια ιστορία για την παγκοσμιοποίηση που δεν παίρνει το μέρος των υπερασπιστών της αλλά ούτε και των ενάντιων. Οι συγγραφείς αποδεικνύουν ότι η παγκοσμιοποίηση είναι πολύπλοκο φαινόμενο γι αυτό και φροντίζουν να το πλησιάσουν από διάφορες πλευρές ώστε να φωτίσουν τις γκρίζες ζώνες της και από την άλλη να χρωματίσουν πτυχές αθέατες στην πρώτη επιφανειακή ματιά. Οι συγγραφείς μέσα από πολυάριθμα παραδείγματα αναφέρονται σε κάθε πλευρά του επιστητού , την οικονομία, την πολιτική, την κοινωνία , τον πολιτισμό. Δεν τους λείπει η ιστορική διάσταση ούτε οι πολιτικές απόψεις , περισσότερο όμως δίνουν στοιχεία για μια πιο ολιστική προσέγγιση ενός φαινομένου που μας καθορίζει.
Ντανιέλ Κοέν
Homo economicus, Ένας παραστρατημένος προφήτης της νέας εποχής
(μτφρ: Μ. Μητσός), Πόλις
Ο συγγραφέας αναφέρεται στο πώς η κοινωνία αναζητάει την ευτυχία στηριζόμενη στην αύξηση των οικονομικών δεικτών, οι οποίοι όσο μεγαλώνουν τόσο απομακρύνουν το όνειρο μιας ευτυχισμένης ζωής. Κι ενώ οι δείκτες ικανοποίησης και οικονομικής ευημερίας αυξάνουν η ελευθερία , η δημοκρατία, η αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου γίνεται άπιαστο όνειρο. Ο συγγραφέας τονίζει ότι ο ανταγωνισμός απομακρύνει τη συνεργασία και τελικά ο homo economicus γίνεται ένας επικυρίαρχος, ένας δυνάστης. Με πολλά ιστορικά παραδείγματα δείχνει αυτή την πορεία προς το σήμερα καταλήγοντας ότι μόνον μια αντιστροφή του κυρίαρχου κανόνα μπορεί να εξασφαλίσει τη συνέχεια της ανθρώπινης κοινωνίας με πραγματική ευημερία.
Νίκος Χριστοδουλάκης, Άγος απλήρωτον, Τα οφειλόμενα για το κατοχικό δάνειο και μια ευκαιρία επίλυσης
Σοφία Λαζαρέτου, Από την πτώχευση σστην ύφεση, Ο διεθνής οικονομικός έλεγχος του 1898 στην Ελλάδα
Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου, Το προπατορικό χρέος, Τα δάνεια της Εθνικής Ανεξαρτησίας της Ελλάδας
(Όλα από τις εκδόσεις Gutenberg)
Ιστορίες δανείων, κάπως έτσι θα μπορούσαν να τιτλοφορηθούν και τα τρία βιβλία. Ο Νίκος Χριστοδουλάκης αναφέρεται στο Δάνειο που απέσπασαν οι Γερμανικές Δυνάμεις Κατοχής την περίοδο 1942-44 από την Ελλάδα και παραμένει ακόμα απλήρωτο. Κάνοντας τους λογαριασμούς του βρίσκει με σημερινές τιμές φτάνει να ξεχρεώσει τη δανειακή βοήθεια της Γερμανίας που λάβαμε στο πλαίσιο του μνημονίου.
Η Σοφία Λαζαρέτου αναφέρεται στην πτώχευση της χώρας μας το 1898, τον συμβιβασμό που επετεύχθη και τον τότε διεθνή έλεγχο. Καταγράφει τα λάθη της πολιτικής μας ηγεσία αλλά και τα «λάθη» των δανειστριών χωρών που οδήγησαν την χώρα μας για μια δεκαετία στην ύφεση και την φτώχεια. Ζούμε για να μαθαίνουμε.
Τέλος η Μαρία Χριστίνα Χατζηιωάννου αναφέρεται στα δύο δάνεια που έλαβαν οι έλληνες κατά τη διάρκεια του πολέμου της Ελληνικής Ανεξαρτησίας , το 1824 και 1825, που αφενός μεν λειτούργησαν βοηθητικά στο νέο κράτος αλλά από την άλλη αποτέλεσαν το προπατορικό αμάρτημα που βάρυνε συμβολικά τη χώρα.
Φρίντριχ Χάγεκ
«Ο δρόμος προς τη δουλεία»
(μτφρ: Γιώργος Καράμπελας), εκδόσεις Παπαδόπουλος
O Χάγιεκ «γκουρού» των νεοφιλελευθέρων όπου γης έχει γράψει βιβλία που έχουν επηρεάσει τη φιλοσοφική και οικονομική σκέψη του 20ου αιώνα. Στο βιβλίο του αυτό, πενήντα χρόνια, μετά ασχολείται και πάλι με το ασύμβατο της σχέσης κεντρικού σχεδιασμού και ατομικής ελευθερίας. Και όταν μιλαέι για τον κεντρικό σχεδιασμό αναφέρεται τόσο στις σοσιαλιστικές πρακτικές όσο και στις κρατικίστικες πρακτικές των δεξιών συνασπισμών στον δυτικό κόσμο. Ο μαθητής του Χάγεκ ,Μίλτον Φρίντμαν ,που ευθύνεται για τις καταστροφικές οικονομικές πρακτικές στον τρίτο κόσμο που εφάρμοσαν οι οπαδοί της σκέψης και των δύο προλογίζει το βιβλίο. Παρόλα αυτά το βιβλίο παραμένει ένα ντοκουμέντο γιατί ανάμεσα στα άλλα σημειώνει πολλά ζητήματα που και σήμερα προβληματίζουν.
Niall Fercuson
O μεγάλος εκφυλισμός
(μτφρ: Νίκος Ρούσσος), Εκδόσεις Παπαδόπουλος
Ο βρετανός ιστορικός ασχολείται με το θέμα των θεσμών. Πιστεύει ότι αν ο δυτικός κόσμος σήμερα γνωρίζει μια τεράστια κρίση αυτή σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην παρακμή και των εκφυλισμό των θεσμών. Οι κοινωνίες της δύσης υποστηρίζει αφήνονται να ναρκοθετούν τα θεμέλια του πολιτισμού τους ενώ άλλες χώρες όπως η Κίνα ή ο αραβικός κόσμος προσπαθούν να τις κατακτήσουν με το δικό τους τρόπο. Οπαδός του οικονομικού φιλελευθερισμού έχει μελετήσει την ιστορία του χρήματος, του δυτικού πολιτισμού και τις δυνατότητες της αγοράς. Στο βιβλίο του στέκεται ιδιαίτερα στα «τέσσερα μαύρα κουτιά»- όπως τα αποκαλεί- που είναι : η δημοκρατία, ο καπιταλισμός, το κράτος δικαίου και η κοινωνία των πολιτών.
Τάσος Γιαννίτσης
Η Ελλάδα στην κρίση, Πόλις
Ο πρώην υπουργός καταθέτει τη δική του (σκληρή μερικές φορές ) άποψη για την κρίση και το πώς φτάσαμε ως εδώ. )Ο συγγραφέας του καλεί τον πολίτη να αναλάβει τη δική του ευθύνη για την κρίση, ώστε να μη συμπράξει στη «μεταφορά του λογαριασμού στο μέλλον». Στο βιβλίο αυτό ιστορείται και εξηγείται βήμα-βήμα πώς ένας κόσμος έπεσε στο βάραθρο από ένα βάθρο στο οποίο δεν εδικαιούτο να έχει ανεβεί. Στο τέλος ο συγγραφέας καταθέτει σειρά προτάσεων για έξοδο προς μια άλλη οικονομικο-κοινωνική κατάσταση.
Τριανταφυλλίδου Άννα, Γρώπα Ρουμπίνη, Κούκη Χαρά,
Ελληνική κρίση και ευρωπαϊκή νεωτερικότητα
εκδόσεις Κριτική.
Πώς εξηγείται η παρούσα κρίση; Φταίνε οι εθνικές μας παθογένειες, η ιστορία της χώρας και ο ανεπαρκής εκσυγχρονισμός της; Ή μήπως είναι προϊόν μιας ευρύτερης κρίσης που περνάει η ευρωπαϊκή νεωτερικότητα; Σκοπός του βιβλίου δεν είναι να δώσει απόλυτες απαντήσεις, αλλά να προκαλέσει μια συζήτηση πάνω σε τέσσερις κεντρικές διαστάσεις της κρίσης, παρουσιάζοντας αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με την οικονομία, τη νομική και πολιτική κουλτούρα, το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και τη θέση της θρησκείας στη σύγχρονη κοινωνία. Κείμενα:
Γιάνης Βαρουφάκης, Ρουμπίνη Γρώπα, Νικηφόρος Διαμαντούρος, Θάλεια Δραγώνα, Σταύρος Ζουμπουλάκης, Γιώργος Κατρούγκαλος, Χαρά Κούκη, Μάνος Ματσαγγάνης, Μαρία Πετμεζίδου, Ιωάννης Α. Τασόπουλος, Άννα Τριανταφυλλίδου, Λουκάς Τσούκαλης
Βασίλης Κρεμμυδάς
Εταιρεία Τοκογλυφίας Ν. Ταμπακόπουλος & Σια, 1816-1820
Gutenberg
Να και κάτι που μάλλον αγνοούσαμε. Η ιστορία της τοκογλυφίας στην Πελοπόννησο στο τέλος της τουρκοκρατίας. Ο ιστορικός Βασίλης Κρεμμυδάς ανακάλυψε ένα κατάστιχο κάποιου προύχοντα της Αρκαδίας ονόματι Νίκος Ταμπακόπουλος, στο οποίο καταγραφόταν αναλυτικά το δούναι και λαβείν από το 1816-1820. Υπήρχε κι ένα πρώτο κατάστιχο, το οποίο όμως δεν έχει ευρεθεί μέχρι τώρα και η ύπαρξή του θα έδινε μια πιο πλήρη εικόνα της εμπορικής και χρηματιστηριακής δραστηριότητας του Ν. Ταμπακόπουλου. Το βιογραφικό του Ν. Ταμπακόπουλο είναι ελλιπές. Γνωρίζουμε ότι γεννήθηκε στη Βυτίνα και ανήκε στους πλούσιους της εποχής. Ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας και είχε συμμετάσχει στις επιχειρήσεις κατά των Τούρκων επικεφαλής ομάδας πολεμιστών. Σκοτώθηκε στη μάχη των Τρικόρφων εναντίον των στρατευμάτων του Ιμπραήμ, το 1825.
Η περίπτωσή του, όπως σημειώνει ο συγγραφέας, δείχνει ότι στη στεριανή Πελοπόννησο υπήρχε στα χέρια αρκετών υπόδουλων Ελλήνων μεγάλος εμπορικός και κτηματικός πλούτος. Τραπεζικός όμως πλούτος καταγράφεται μόνον στην επιχείρηση του Τμπακόπουλου. Ο Βασίλης Κρεμμυδάς μελετώντας το κατάστιχο συμπεραίνει ότι η είσοδος στην Επανάσταση του 1821 έγινε σε καθεστώς οικονομικής και πιθανότητα κοινωνικής κρίσης. Μια πτυχή της Επανάστασης που ελάχιστα έχει μελετηθεί και φωτίζει αυτή η μικρή μελέτη του Β. Κρεμμυδά.
