Της Κατερίνας Σχινά.
Συγγραφέας: Ηλίας Κουλουκούντης
Η συνωμοσία της Αμοργού
Εκδόσεις: Πατάκη
Όταν ο Ηλίας Κουλουκουντής αποφάσισε να οργανώσει την απόδραση του Γιώργου Μυλωνά, βουλευτή της Ένωσης Κέντρου, Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων στην κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου και εξόριστου από τη χούντα των συνταγματαρχών στην Αμοργό, δεν ήταν παρά είκοσι πέντε μόλις ετών. Γόνος μιας συντηρητικής, πατριαρχικής οικογένειας παλαιού τύπου, επίλεκτο μέλος της ελληνικής παροικίας της Αμερικής που διατηρούσε στενούς δεσμούς με το δικτατορικό καθεστώς, ασφυκτιά και εξεγείρεται απέναντι στην συμβατικότητα, την αντιδραστικότητα και την εθελοτυφλία των δικών του· φλεγόμενος από τον πόθο να υπερβεί τις αρχές και τις αξίες του μικρόκοσμου όπου βρέθηκε να ζει, αλλά κυρίως από την επείγουσα ανάγκη να αυτοπροσδιοριστεί, να χτίσει τη ζωή του με τα υλικά της δικής του επιλογής και να την κατευθύνει προς τα μονοπάτια που ο ίδιος επιθυμεί, ενορχηστρώνει την περιπέτεια της απόδρασης σαν ένα είδος διαβατήριας τελετής προς την ενηλικιότητα· αναλαμβάνοντας το παράτολμο αντιστασιακό του εγχείρημα σπάει την σκουριασμένη τροχοπέδη που τον δένει με το σύμπαν των εφοπλιστών συγγενών του και μπαίνει σε μια διαδικασία ηθικής και ψυχολογικής εξέλιξης που τον κάνει να προσαράξει, όχι βέβαια χωρίς τραύματα ή οδυνηρές απογοητεύσεις, στην ωριμότητα.
Όμως το βιβλίο του Ηλία Κουλουκουντή δεν είναι απλώς ένα μυθιστόρημα μαθητείας, μια ιστορία εσωτερικής εστίασης. Είναι ταυτόχρονα μια συναρπαστική, σχεδόν κινηματογραφική περιπέτεια, γεμάτη σασπένς, ανατροπές και αγωνία, που κάνει τον αναγνώστη να κρατάει την ανάσα του ως το ευνοϊκό της τέλος. Από τις πολύβουες πόλεις του εξωτερικού, την Νέα Υόρκη, το Λονδίνο και τη Γενεύη, όπου συνωστίζεται η εμιγκράτσια την οποία αποτελούν οι Έλληνες αντιστασιακοί, αριστεροί και μη, ταγμένοι ωστόσο όλοι τους στην υπόθεση της αποκατάστασης της δημοκρατίας στη χώρα, ο Κουλουκουντής μεταβαίνει στην λησμονημένη Αμοργό της άγονης γραμμής και από εκεί επιστρέφει στην Ευρώπη, κάνει επαφές στην Ιταλία, ταξιδεύει στην Κύπρο, επιστρέφει άπρακτος, και τελικά βρίσκει τους πρόθυμους εθελοντές, μια παρέα νεαρών Ιταλών, που δέχονται να υποδυθούν τους τουρίστες και να συμμετάσχουν στην επιχείρηση διάσωσης του Γιώργου Μυλωνά. Στις σελίδες αυτού του πυκνού σε δράση χρονικού, ο αναγνώστης συναντά τα πρόσωπα που καθόρισαν τον σύγχρονο βίο μας, από τη μεταπολίτευση και μετά, και στην λιτή, συνοπτική αλλά άκρως οξυδερκή σκιαγράφησή τους από τον Ηλία Κουλουκουντή, διακρίνει τα χαρακτηριστικά εκείνα που θα σφράγιζαν την πορεία της νεοσύστατης δημοκρατίας μας, είτε προς το καλό, είτε προς το χειρότερο, συχνότερα, δυστυχώς, προς το τελευταίο. Από τον Ανδρέα Παπανδρέου και τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη ως τη Μελίνα Μερκούρη, την Κίττυ και τον Μάκη Αρσένη, τον Μιχάλη Ράπτη, τον διαβόητο Πάμπλο και το ζεύγος Μπέκετ, όλοι όσοι βρέθηκαν εκτός συνόρων και αντιστάθηκαν στη δικτατορία περνούν από τις σελίδες του βιβλίου – άλλοτε ολοζώντανοι κι άλλοτε σαν σκιές – συμπυκνώνοντας σ’ αυτό τους το πέρασμα τις αντιφάσεις, τις παλινωδίες και τα αδιέξοδα που βιώνει ως σήμερα ο τόπος. Από τον βαθύ οπορτουνισμό, αν όχι αμοραλισμό του Ανδρέα Παπανδρέου, του ανθρώπου με τα δύο καπέλα, όπως τον ονομάζει ο Ηλίας Κουλουκουντής στο ομώνυμο κεφάλαιο, («όχι μόνο ζογκλέρ που άλλαζε καπέλα κατά βούληση, αλλά και πολιτικός ταχυδακτυλουργός»), ως τον οξυδερκή ρεαλισμό του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη και από τη φευγαλέα γοητεία του άπιαστου Πάμπλο ως την πειρακτική φιλαρέσκεια της θερμοκέφαλης Μελίνας Μερκούρη, όλες οι αρετές και τα ελαττώματα των φυσιογνωμιών που σημάδεψαν εκείνη τη δύσκολη εποχή αποτυπώνονται στο βιβλίο. Διακρίνουμε εδώ την παρατηρητική ματιά ενός νέου που φλέγεται από την ανάγκη της συμμετοχής στον αντιστασιακό αγώνα, αλλά δεν βρίσκει πάντοτε συνομιλητές άξιους της εμπιστοσύνης και της αφοσίωσής του· και αφουγκραζόμαστε την αδημονία και την αγωνία του καθώς λαχταράει να πιέσει τα πράγματα, να επισπεύσει τις καταστάσεις, να επιταχύνει τη δράση.
Πολύτιμη μαρτυρία ενός εν πολλοίς ξεχασμένου κεφαλαίου της επταετίας, η Συνωμοσία της Αμοργού ζωντανεύει μια εποχή συνεγερμένη από την ελπίδα· τα σπέρματα της καταστροφής υπνώττουν, δεν έχουν ακόμη βλαστήσει. Αν τα ξερίζωνε κανείς έγκαιρα, τα πράγματα σήμερα θα ήταν ασφαλώς διαφορετικά.
