Της Κατερίνας Σχινά.
Η συγγένεια μπορεί να είναι καταδίκη, μπορεί και ευλογία· πηγή αστείρευτης έντασης και πρόξενος τραυμάτων και ψυχικών αναπηριών, αλλά και εύφορος τόπος, αν βέβαια λιπαίνεται από την αγάπη. Η Καρολίνα Μέρμηγκα στο μυθιστόρημά της “Συγγενής” αυτήν ακριβώς την σχέση ανατέμνει: “τις συγγένειες των κυττάρων, των συμβάσεων και των επιλογών, της φύσης και της τεχνολογίας”. Το θέμα της είναι πρόσφορο σε δοκιμιακή επεξεργασία, αφού μάλιστα της συγγραφής έχει εμφανώς προηγηθεί η έρευνα (στο παράρτημα του βιβλίου εκτίθεται ο συναφής προβληματισμός με στοιχεία από την διεθνή ειδησεογραφία και παραθέματα από μελέτες ή και τη σχετική νομολογία) όμως η συγγραφέας καταφέρνει να μεταπλάσει όλο αυτό το ερευνητικό υλικό σε ένα εξαιρετικά σφιχτό και εύρυθμο μυθιστόρημα, μια αφήγηση που επιτυγχάνει τη συγκίνηση χωρίς ίχνος μελοδραματισμού και, φορές, τολμά να ξεστομίσει το ανείπωτο.
Τα πρόσωπα του βιβλίου, αδρά σκιαγραφημένα, είναι απολύτως πειστικά. Μια κόρη την ύπαρξη της οποίας αγνοεί ο μεσήλικος πατέρας της, εμφανίζεται αιφνίδια· μηρυκάζοντας τα τραύματά της και λαχταρώντας να καλύψει τα κενά της ταυτότητάς της, αναμοχλεύει το παρελθόν και αναστατώνει βίαια το παρόν. Ένας αποσβολωμένος πατέρας ταλαντεύεται μεταξύ συγκλονισμού και απώθησης: η έλξη που αισθάνεται για την άγνωστη κόρη του, ώριμη πια γυναίκα γύρω στα τριάντα, στην αρχή θα αποδοθεί στα γονίδια (ως και ομοιότητες χαρακτηριολογικές και σωματικές διακρίνει ο ήρωας) αργότερα θα αποκτήσει ερωτικό πρόσημο, και στο τέλος θα βιωθεί σαν απειλή. Μια δυναμική και ανεξάρτητη σύζυγος που φαινομενικά διάγει τον συμβατικό και εφησυχασμένο βίο ενός γάμου χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις, αλλά στην πραγματικότητα προσπαθεί να αντιμετωπίσει με αξιοπρέπεια και σθένος οικείους και αλλότριους δαίμονες. Η φίλη της, στοιχειωμένη από την απώλεια, πασχίζει να αναπληρώσει πλήγματα και ζημίες φέρνοντας στον κόσμο το κατεψυγμένο έμβρυο του νεκρού παιδιού της. Κι από κοντά, ένας χορός που παρακολουθεί, σχολιάζει αλλά και παρεμβαίνει στην ασθματικά ανελισσόμενη δράση, αποτελούμενος από φίλους, γνωστούς και, βεβαίως, συγγενείς.
Η Καρολίνα Μέρμηγκα διερευνά στον «Συγγενή» το πραγματικό περιεχόμενο της γονεϊκής ιδιότητας, ενσωματώνοντας με εξαιρετική λεπτότητα στην μυθιστορηματική ύλη τα ερωτήματα που προκύπτουν από την δραματική ανατροπή την οποία επέφερε η ανάπτυξη της βιοτεχνολογίας στην αντίληψη περί τεκνογονίας. Ηθικά διλήμματα όπως η ανάμειξη του τρίτου προσώπου στην αναπαραγωγική διαδικασία με τη δωρεά γεννητικού υλικού, η παρένθετη μητρότητα, η αναπαραγωγή σε γυναίκες προχωρημένης ηλικίας, η κρυοσυντήρηση των εμβρύων, η απόκτηση παιδιών εκτός γάμου, γίνονται εδώ οι κινητήριες δυνάμεις μιας ευρηματικής πλοκής. Οχήματα προβληματισμού και οι ταλανισμένοι από τις εσωτερικές αντιφάσεις τους ήρωες: άραγε ο βιολογικός γεννήτορας είναι πιο σημαντικός από τον πατέρα ο οποίος αναλαμβάνει, ή καλύτερα αναδέχεται το παιδί και φυσικά την λειτουργία του (να συνδέσει το σημαίνον και το σημαινόμενο, τον Νόμο και την επιθυμία, τη σκέψη και το σώμα, με δυο λόγια το συμβολικό και το φαντασιακό); Πώς αρμολογείται η σχέση μητέρας-παιδιού; Μπορεί επιτέλους να απαντηθεί εκείνο το παμπάλαιο δίλημμα που στοίχειωσε ψυχολόγους, κοινωνιολόγους , ηθικούς φιλοσόφους , το περίφημο Nature versus nurture ( γονίδια έναντι εξωγενών παραγόντων, φύση έναντι ανατροφής); Υπάρχουν σημεία επαφής μεταξύ φύσης και της τεχνολογίας; Θα μπορούσε ποτέ η ουσιαστική τους απόκλιση να γεφυρωθεί στο πεδίο της ανθρώπινης αναπαραγωγής;
Το συναρπαστικό μυθιστόρημα της Μέρμηγκα θα γείρει την πλάστιγγα προς τη συγγένεια της καρδιάς, και όχι των κυττάρων. Η αγάπη, ύψιστη ηθική δύναμη καθεαυτή, σαρώνει τα διλήμματα, δίνει από μόνη της τις απαντήσεις.
INFO: Καρολίνα Μέρμηγκα Συγγενής. Εκδόσεις Μελάνι
