του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη.
Όταν η κοινωνία ζει σε μεταβατικές περιόδους, χωρίς την κατάλληλη ψυχολογική σκευή, αλλά και χωρίς ικανότητα να αναστοχάζεται, να αναθεωρεί και να αφομοιώνει, τότε είναι προφανές ότι θα παραδέρνει διαρκώς ανάμεσα στις πιο εξωφρενικές ιδέες – εμμονές, πράγμα που δεν προμηνύει τίποτα το αισιόδοξο.
Σε αυτές ακριβώς τις περιόδους είναι εξαιρετικά χρήσιμα τα βιβλία – μαρτυρίες ανθρώπων που συμμετείχαν σε γεγονότα ιστορικής σημασίας, και τα οποία με την πάροδο του χρόνου είτε αγιοποιήθηκαν είτε δαιμονοποιήθηκαν από τους μεταγενέστερους.
Η προσωπική μαρτυρία του Στρατή Αναστασιάδη «Από την αντίσταση στη διάψευση» (Εκδόσεις Επίκεντρο, 2013), είναι η διαδρομή ενός ανθρώπου που πίστεψε σε μια από τις ευγενέστερες ιδέες στην ιστορία της ανθρωπότητας, που τη διακόνησε με εντιμότητα και, στο τέλος, βίωσε, μαζί με πολλούς άλλους, τη διάψευση της.
Ο συγγραφέας Στρατής Αναστασιάσης (1919 – 2004) εντάχθηκε από νεαρή ηλικία στο κομμουνιστικό κίνημα της χώρας μας και κατά τη διάρκεια της Κατοχής, έκανε το πατριωτικό του καθήκον, αναλαμβάνοντας σημαντικές θέσεις του εφεδρικού ΕΛΑΣ της Θεσσαλονίκης. Στη συνέχεια, ανέπτυξε έντονη κομματική δράση τόσο στη γενέθλια πόλη του, όσο και σε σημεία που άφησαν ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στην ιστορία του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος, όπως είναι το Μπούλγκες και το Βελιγράδι. Τραυματίστηκε σοβαρά κατά τις τελευταίες μάχες του Εμφυλίου πολέμου στο Βίτσι, νοσηλεύτηκε επί μακρόν στην Πολωνία και μετά την αποκατάσταση της υγείας του εγκαταστάθηκε στη Ρουμανία, αναλαμβάνοντας υψηλές θέσεις στον κομματικό μηχανισμό. Η στάση του απέναντι στην καθοδήγηση του Ν. Ζαχαριάδη τον έφερε σε αντίθεση μαζί του, πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα την καθαίρεσή του. Το 1957, μετά την αλλαγή ηγεσίας στο ΚΚΕ, μετακομίζει στην τότε Ανατολική Γερμανία ως υπεύθυνος για το ραδιοφωνικό σταθμό «Η Φωνή της Αλήθειας», παράλληλα όμως, σπουδάζει, ανακηρύσσεται διδάκτωρ του Πανεπιστημιου του Humboldt, όπου και εργάζεται ως υφηγητής. Μετά τη διάσπαση του ΚΚΕ, το 1968, εντάχθηκε στο ΚΚΕ Εσωτερικού, και στη συνέχεια στην ΕΑΡ και στο Συνασπισμό.
Η κατάθεση της δικής του αλήθειας, γίνεται με όρους εντιμότητας και φιλαληθείας. Δεν αναλώνεται σε προσπάθειες αγιοποίησης των καταστάσεων, ούτε επιδιώκει να σπιλώσει συνειδήσεις και μνήμες. Με την επιστημονική του παιδεία, προσπαθεί να καταγράψει τα γεγονότα όπως αυτός τα έζησε, και, την ίδια στιγμή, να περιγράψει τα αισθήματα που βίωσε σε στιγμές κρίσιμες για τη νεότερη ιστορία του τόπου.
Η μαρτυρία του για τη δράση του εφεδρικού ΕΛΑΣ στη Θεσσαλονίκη, διευκρινίζει πολλά σημεία που είχαν μείνει στο περιθώριο των ερευνών και των μελετών μέχρι σήμερα, ενώ η περιγραφή του Μπούλκες, αυτής της σκοτεινής σελίδας του αριστερού και κομμουνιστικού κινήματος, κάνει επιτακτική την ανάγκη να παραδώσει, επιτέλους, το ΚΚΕ, το αρχείο του γι’ αυτό το «στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης των αντιφρονούντων προς την ηγεσία του Ν. Ζαχαριάδη» στους ιστορικούς, ώστε να γίνουν γνωστά τα πραγματικά περιστατικά. Η αναφορά του συγγραφέα, ότι το 1992 ο Γιώργος Τρικαλινός, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, (σελ. 125) του ζήτησε να γράψει μια «έκθεση των γεγονότων», δείχνει πως υπάρχει συγκεντρωμένο υλικό στο αρχείο του ΚΚΕ, το οποίο όμως παραμένει απροσπέλαστο για τους ερευνητές.
Η περιγραφή των προσωπικών συναντήσεων του συγγραφέα με προσωπικότητες όπως η Χρύσα Χατζηβασιλείου και άλλοι, συμβάλλει στη διαμόρφωση μιας πληρέστερης εικόνας για το ρόλο και τη δράση των πρωταγωνιστών αυτής της ζοφερής για τη χώρα περιόδου, αλλά και ολέθριας για το αριστερό κίνημα της εποχής. Η αντίθεση του απέναντι σε πρακτικές ολοκληρωτικού τύπου, οι ταλαιπωρίες που υπέστη, ακόμη και η αποκατάστασή του, αργότερα, δεν είναι τίποτα άλλο από μια ιστορία πόνου και διαψεύσεων. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το «Αυτοβιογραφικό σημείωμα» του που παραθέτει στο τέλος του βιβλίου, μια πρακτική που εφάρμοζε το ΚΚΕ για να επαναξιολογήσει τα μέλη του ή για να κάνει δεκτά πίσω κάποια που είχαν διαγραφεί. Τα «Σημειώματα» αυτά, δείγμα μια ιδιαίτερης ψυχοσύνθεσης και ενός αδυσώπητου κομματικού μηχανισμού, περιμένουν μέχρι σήμερα τον υπομονετικό ερευνητή που θα τα μελετήσει και θα τα παρουσιάσει στο ευρύ αναγνωστικό κοινό.
«Από την αντίσταση στη διάψευση» ο τίτλος του βιβλίου, από την ανάγνωση του οποίου ο πολίτης σήμερα, διδάσκεται για το πώς η πίστη σε μια ευγενική ουτοπία μπορεί να μετατραπεί σε εφιάλτη. Ωστόσο, εκείνο που μένει στον αναγνώστη κλείνοντας το βιβλίο αυτό, είναι η γλύκα και η ευγένεια των απλών ανθρώπων που έδωσαν τα πάντα για έναν καλύτερο κόσμο, καταβάλλοντας ένα δυσανάλογο τίμημα.
(στη φωτό το Μπούλκες)
Στρατής Αναστασιάδης
Από την αντίσταση στη διάψευση
Εκδόσεις Επίκεντρο
Θεσσαλονίκη 2013
Σελ: 242
ISBN: 978-960-458-454-3
