H Ξένια Καλογεροπούλου συζητά με την Μαρίζα Ντεκάστρο
Φέτος στο θέατρο Πόρτα ανεβαίνει το Σκλαβί βασισμένο στο ομώνυμο συμιακό παραμύθι που περιλαμβάνεται στη συλλογή Παραμύθια του λαού μας (εκδ. Ερμής, 1998), που επιμελήθηκε ο Γιώργος Ιωάννου καθώς και στον τόμο το Το Φιδόδεντρο (εκδ. Οδυσσέας, 1988), που έχει επιμεληθεί ο Κώστας Καφαντάρης.
Το Σκλαβί τοποθετείται σε μια εποχή όπου οι άλλες χώρες ήταν ακόμα μακρινές, που τα βιβλία τα ’γραφαν ακόμα με το χέρι και που οι μέρες δεν περνούσαν τόσο γρήγορα. Δυο παιδιά γεννιούνται από τον ίδιο πατέρα που είναι και ο βασιλιάς της χώρας. Ο ένας είναι ο νόμιμος διάδοχος και ο άλλος το παιδί μιας σκλάβας. Τα αγόρια μεγαλώνουν αγαπημένα , αν και τα χωρίζει έντονη κοινωνική διαφορά. Όταν μεγαλώνουν, αγαπούν την ίδια κοπέλα και γίνονται αντίζηλοι χωρίς, ωστόσο, ποτέ να συγκρουστούν. Και η ιστορία ξεκινά για να κατακτήσει πάλι μετά από 18 χρόνια το κοινό των παιδιών στο θέατρο…
Στο Σκλαβί, όπως στα περισσότερα, αν όχι σε όλα τα θεατρικά έργα και τα παιδικά βιβλία που έχεις γράψει, βασίζεσαι σε γνωστές ιστορίες ή σε παραμύθια από την ελληνική και την παγκόσμια παράδοση. Το Σκλαβί είναι θεατρική διασκευή του παραμυθιού; Μίλησε μας για τη δημιουργική διαδικασία. Τι προσθέτεις και τι αφαιρείς;
Δεν προσθέτω ούτε αφαιρώ. Χρησιμοποιώ απλώς την ιδέα σαν αφετηρία, φαντάζομαι κάποια πρόσωπα, κάποιες σκηνές, κάποιες εικόνες και αρχίζω από την αρχή.
Και τι προσέχεις όταν γράφεις θεατρικά έργα;
Έχω καταλήξει κυρίως στο εξής: Ότι ένα θεατρικό έργο για παιδιά είναι καλό να έχει αρκετά επίπεδα. Ένα πρώτο, άμεσα κατανοητό, για να αποσπάσει από την πρώτη στιγμή το ενδιαφέρον του παιδιού, κάποια άλλα που ίσως να μην είναι τόσο εύκολα κατανοητά, αλλά και κάποια που απλώς θα αισθάνεται ότι υπάρχουν, αλλά που θα παραμένουν μυστικά. Αυτό άλλωστε πιστεύω ότι ισχύει για κάθε έργο τέχνης, είτε απευθύνεται σε παιδιά είτε σε μεγάλους.
Δεν θέλω σίγουρα σε καμιά περίπτωση το έργο ούτε να «εξηγεί» ούτε να «διδάσκει» Επίσης, μπορεί να δίνω μεγάλη σημασία στην επιλογή των λέξεων και των ρυθμών, παράλληλα όμως «βλέπω» την παράσταση, που φυσικά όταν ανέβει μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από αυτό που φανταζόμουν.
Ας μιλήσουμε για την σχέση σου με τα παραμύθια. Τα τελευταία χρόνια γράφεις και αναδιηγείσαι έντεχνα και λαϊκά παραμύθια. Πώς αντιμετωπίζεις ως συγγραφέας ένα λαϊκό παραμύθι;
Τα λαϊκά παραμύθια αφηγούνται γεγονότα. Δεν μας λένε πολλά για τους ήρωές τους και για όσα κρύβονται πίσω από τις πράξεις τους. Για να μεταφέρεις όμως ένα παραμύθι στη σκηνή είναι απαραίτητο να διαγνώσεις και όσα δεν λέγονται.
Το Σκλαβί λ.χ. που ανεβάζουμε και πάλι φέτος, είναι ένα κατ΄ εξοχήν αινιγματικό παραμύθι και ίσως γι αυτό να είναι και τόσο γοητευτικό. Χρειάστηκε να σταθώ πολύ καιρό, καμιά φορά και μήνες σε μια φράση, ακόμα και σε μια λέξη, για να καταλάβω ή για να φανταστώ εκείνα που κρύβει ή μάλλον εκείνα που θα μπορούσε να κρύβει.
Μπορούν τα θεατρικά βιβλία σου να διαβάζονται ως λογοτεχνικά κείμενα ή απευθύνονται σε μέλλοντες σκηνοθέτες;
Τα βιβλία απευθύνονται σε όλους. Χαίρομαι πολύ που τα παιδιά τα διαβάζουν. Ένα αγοράκι από την Γαλλία που διάβασε τον Οδυσσεβάχ στην γαλλική μετάφραση μου είπε κάποτε:-Κυρία, αυτό το βιβλίο έχει φοβερό σασπένς και έχω αγωνία να δω τι θα γίνει παρακάτω. Αλλά όμως δεν θέλω και να τελειώσει.
Τα τελευταία χρόνια ανοίχτηκες στο παιδικό βιβλίο γράφοντας παραμύθια…
Παραμύθια αφηγήθηκα αρχικά στο Εργαστήρι μας και αργότερα στο θέατρο όπου συνεργάστηκα στην παρουσίασή τους και με την Άννα Παπαφίγγου, την εκδότρια του ΜΑΡΤΗ. Η Άννα είχε την ιδέα να εκδώσουμε μερικά από αυτά. Παράλληλα, η Έλενα Πατάκη μου πρότεινε να διασκευάσω σε νουβέλα το θεατρικό έργο του Μάικ Κέην Το αγόρι με την βαλίτσα που είχε ανέβει το 2005 στο θέατρο Πόρτα.
Γράφεις παραμύθια σαν να τα αφηγείσαι μπροστά σε κοινό, κρατώντας την προφορικότητα της αφήγησης;
Την ώρα που αφηγούμαι δεν σκέφτομαι τη διατύπωση. Φαντάζομαι τη δράση και τις εικόνες και αυτοσχεδιάζω. Παίζουν και τα παιδιά που παρακολουθούν το ρόλο τους. Ανάλογα με τις αντιδράσεις τους δεν λέω κάθε φορά τα ίδια! Αντίθετα, όταν γράφω, δουλεύω πολύ το κείμενο που ξέρω πια πως θα είναι οριστικό.
Πώς θα σ΄ άρεσε να μεταχειρίζονται τα βιβλία σου οι αναγνώστες; Να τα διαβάζουν ή να τα αφηγούνται φωναχτά;
Πιο πολύ μου αρέσει να σκέφτομαι ότι τα παιδιά τα διαβάζουν μόνα τους και σιωπηλά, όπως διάβαζα κι εγώ όταν ήμουν μικρή.
Δύο τελευταίες και κλασικές ερωτήσεις: Πώς ξεκίνησες να γράφεις θεατρικά έργα για παιδιά;
Όταν άρχισα να ανεβάζω παραστάσεις για παιδιά διάλεγα απλώς από το ξένο ρεπερτόριο όποιο έργο μου φαινόταν καλύτερο. Μετά από αρκετά χρόνια όμως άρχισα να ονειρεύομαι ένα θεατρικού έργου που θα ήταν «δικό μας». Έτσι στριμώχτηκα και με τεράστιο άγχος, αλλά και ενθουσιασμό, κατάφερα να γράψω το πρώτο μου έργο, τον Οδυσσεβάχ και στη συνέχεια την Ελίζα. Ούτε τότε, αλλά ούτε και τώρα μου είναι εύκολο να γράψω ένα έργο. Αργότερα βρέθηκα να συνεργάζομαι με τον Θωμά Μοσχόπουλο και τα πράγματα έγιναν κάπως πιο εύκολα.
Πώς νιώθεις ανεβάζοντας, πάλι μετά από 18 χρόνια, το Σκλαβί;
Απ’ όλα τα έργα μου τo Σκλαβί είναι εκείνο που “κατοίκησε” περισσότερο μέσα μου. Πιο βαθιά και για πιο πολύ καιρό. Γι’ αυτό και το καινούργιο ανέβασμά του το περιμένω με μεγάλη χαρά και συγκίνηση.
Το Σκλαβί ξεκινάει τις παραστάσεις του στο Θέατρο Πόρτα στις 28 Οκτωβρίου 2018, κάθε Κυριακή 11.00 & 15.00
Σκηνοθεσία: Θωμάς Μοσχόπουλος-Σοφία Πάσχου
Σκηνικά-Κοστούμια: Έλλη Παπαγεωργακοπούλου
Φωτισμοί: Σοφία Αλεξιάδου
Στίχοι: Λίνα Νικολακοπούλου
Μουσική: Νίκος Κυπουργός
info: Τα βιβλία της Ξένιας Καλογεροπούλου κυκλοφορούν από τις εκδ. Μάρτης, Κέδρος, Πατάκη.
