Του Γιώργου Παναγιωτάκη.
Το κομψοτέχνημα του Τσέχοφ στην οθόνη από σήμερα τρέχει στους κινηματογράφους. Έναν και πλέον αιώνα από την εποχή που γράφτηκαν, τα διηγήματα του Τσέχοφ εξακολουθούν να εκπλήσσουν τον αναγνώστη χάρη στη ζωντάνια και τη διαχρονικότητά τους. Εκπλήσσουν και για τη μεστότητά τους, αφού, μέσα σε λίγες εκατοντάδες λέξεις, συμπυκνώνουν τόσο το πνεύμα του συγγραφέα τους, όσο και την αντίληψή του για τη ζωή. Μπορεί κανείς σ’ αυτά να διακρίνει τη συμπόνια του Τσέχοφ για τα ανθρώπινα πάθη και τις αδυναμίες, τη διακριτική ειρωνεία του για τις κοινωνικές νόρμες που μας κρατούν δέσμιους, αλλά και την πίστη του ότι κάποτε θα καταφέρουμε να απελευθερωθούμε από αυτές.
Αυτή η «μελαγχολική αισιοδοξία» είναι διάχυτη στο διήγημα «Η κυρία με το σκυλάκι», -ένα διήγημα που ο Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ είχε χαρακτηρίσει ως «το τελειότερο που γράφτηκε ποτέ». Η ιστορία ξεκινά στη Γιάλτα, όπου ο Ντιμίτρι Γκούροφ περνάει λίγες μέρες ράθυμων διακοπών μακριά από την οικογένειά του. Εκεί, το βασικό θέμα του κουτσομπολιού είναι μια νεαρή ξανθιά γυναίκα μετρίου αναστήματος, η οποία περιφέρεται διαρκώς στην προκυμαία ακολουθούμενη από ένα λευκό σκυλάκι. Ο Γκούροφ θα την φλερτάρει και σύντομα ο ένας θα πέσει στην αγκαλιά του άλλου. Στην αρχή όλα δείχνουν ότι πρόκειται για μια μικρή περιπέτεια, μια συνηθισμένη ερωτική απιστία με ημερομηνία λήξης, για την οποία είναι υπεύθυνη η Γιάλτα με το υγρό και ζεστό κλίμα της. Όταν όμως ο Γκούροφ επιστρέφει στην παγωμένη Μόσχα και βυθίζεται στην καθημερινότητα, η εικόνα της ερωμένης του γίνεται ολοένα και πιο ζωντανή, καθιστώντας τα πάντα γύρω του άνοστα και ανούσια. Αποφασίζει λοιπόν να την επισκεφτεί στη μουντή, άχαρη επαρχιακή πόλη όπου ζει με τον -εξίσου άχαρο- σύζυγό της.
Η ταινία που σκηνοθέτησε ο Γιοσίφ Κέιφιτς το 1960, είναι μια υποδειγματική μεταφορά και ένα από τα καλύτερα δείγματα του σοβιετικού κινηματογράφου εκείνης της εποχής. Χαμηλών τόνων αλλά υψηλής αισθητικής, καταφέρνει μέσα σε 83 μόλις λεπτά να εγκλωβίσει το πνεύμα του Τσέχοφ και να το μεταφέρει αυτούσιο στην οθόνη. Σε αυτό βοηθούν οι εξαιρετικές ερμηνείες των πρωταγωνιστών, αλλά και η ασπρόμαυρη φωτογραφία που ντύνει με ιδιαίτερο τρόπο τους νωχελικούς περιπάτους στην ακροθαλασσιά, τα αγχωμένα φιλιά πίσω από γωνίες, τις ματιές που λένε περισσότερα από όσα οι λέξεις, καθώς επίσης τις ενοχές των ηρώων, τον πόνο τους για τις χαμένες ώρες του χωρισμού, την αδυναμία τους να πολεμήσουν τις κοινωνικές συμβάσεις και την αισιοδοξία τους ότι τελικά θα βρουν κάποτε έναν τρόπο να είναι μαζί.
«Όλα είναι όμορφα στον κόσμο, με εξαίρεση αυτά που σκεφτόμαστε και πράττουμε όταν ξεχνάμε τους ανώτερους σκοπούς της ανθρώπινης ύπαρξης και την αξιοπρέπειά μας», γράφει ο Τσέχοφ, σε κάποιο σημείο του διηγήματός του. Αυτούς τους «ανώτερους σκοπούς», η ταινία του Γιοσίφ Κέιφιτς –που προβάλλεται από την Πέμπτη 6 Ιουνίου στους θερινούς κυρίως κινηματογράφους- μας βοηθάει να τους ξαναθυμηθούμε.
–Το συγκεκριμένο διήγημα του Τσέχοφ έχει αποτελέσει τη βάση και για την επίσης εξαιρετική –αν και όχι τόσο πιστή σε αυτό- ταινία του Νικήτα Μιχάλκοφ «Μαύρα μάτια» (1987), με πρωταγωνιστές τους Μαρτσέλο Μαστρογιάνι και Σιλβάνα Μάνγκανο.
Η ταινία
Η κυρία με το σκυλάκι (Dama s sobachkoy), 1960, 83 λεπτά
Σκηνοθεσία: Γιοσίφ Κέιφιτς
Παίζουν: Αλεξέι Μπατάλοφ, Ίγια Σαβίνα
Δείτε το τρέιλερ εδώ: http://www.youtube.com/watch?v=eb0oxpp6QGc
Το βιβλίο
Το διήγημα «Η κυρία με το σκυλάκι» μπορεί κανείς να το βρει στα ελληνικά, σε διάφορες εκδόσεις. Ενδεικτικά αναφέρω τη συλλογή «Η αγάπη και 32 άλλα διηγήματα» (Εστία, 1999, μετάφραση Βασίλης Ντινόπουλος). Το 2011 το διήγημα κυκλοφόρησε τόσο από τις εκδόσεις Μελάνι (μετάφραση Έφη Κορομηλά), όσο και από τις εκδόσεις Libro (μετάφραση Άννα Παπασταύρου)
[…] Διαβάστε τη συνέχεια […]