του Φίλιππου Φιλίππου.
Η Μαριάννα Τζιαντζή (Πάτρα, 1953) σπούδασε Αρχιτεκτονική στο ΕΜΠ και ασχολήθηκε επαγγελματικά με τη δημοσιογραφία, γράφοντας χρονογραφήματα στο Πριν (1990 έως σήμερα), την Καθημερινή (2000-2011) και άλλα έντυπα. (σήμερα γράφει στην Εφημερίδα των Συντακτών). Ανήκοντας στη «γενιά του Πολυτεχνείου», πολιτικοποιημένη στο έπακρο, αφού θήτευσε στην ΚΝΕ σε δύσκολα χρόνια, είναι ιδανική αφηγήτρια ιστοριών που διαδραματίστηκαν στις δεκαετίες του 50, του 60 και του 70, σε εποχές στις οποίες η ίδια βίωσε δραματικά γεγονότα και γνώρισε ανθρώπους που μπορούν να σταθούν ως μυθιστορηματικά πρόσωπα. Το 1983 εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων Την άλλη φορά Μαργαρίτα, και το 1990 το μυθιστόρημα Παπούτσια για πέταμα. Τώρα, ύστερα από αρκετά χρόνια απουσίας από το λογοτεχνικό προσκήνιο, εμφανίζεται με το μυθιστόρημα Αντίο στις αυλές των θαυμάτων, αφηγούμενη μικρές καθημερινές ιστορίες απλών ανθρώπων, μικρών και ασήμαντων γεγονότων, κυρίως τριών παλιών φίλων που συνδέονται αισθηματικά και πολιτικά. Διότι σημειώνει η συγγραφέας, «εκτός από τον χείμαρρο ή τον μεγάλο αντίστροφο καταρράχτη της μεγάλης Ιστορίας, υπάρχουν τα μικρά, ασήμαντα κι εκτός χάρτη ρυάκια που κυλάει άτακτα, και άλλοτε το νερό τους χύνεται στο μεγάλο ποτάμι…» Ήρωες είναι η Λένα, ο Άγγελος, ο Παύλος και μερικοί άλλοι. Η Λένα φτάνει στην Αθήνα από την Μελβούρνη, όπου είναι μόνιμα εγκατεστημένη, και ο Άγγελος, η πρώτη και μοναδική της αγάπη, της προτείνει να πάνε στην Ελευσίνα, στην κηδεία του Στέλιου Καζαντζίδη, μολονότι δεν ανήκουν τους θαυμαστές του τραγουδιστή. Είναι 15 Σεπτεμβρίου του 2001, λίγο μετά την κατάρρευση των Δίδυμων Πύργων στη Νέα Υόρκη. Ο καθένας τους πηγαίνει εκεί για διαφορετικούς λόγους: η Λένα γιατί ελπίζει να ζωντανέψει την αγάπη τους, ο Άγγελος γιατί είναι μπερδεμένος με την πραγματικότητα και ο Παύλος γιατί είναι αθεράπευτα ρομαντικός.
Ωστόσο, δεν πρόκειται για ένα συνηθισμένο μυθιστόρημα με την κλασική έννοια του όρου, ήρωες, πλοκή, εξέλιξη, αλλά για κάτι διαφορετικό. Είναι η προσπάθειά της συγγραφέως να ζωντανέψει την εποχή της νεότητάς της, ιδιαίτερα τη ζωή στην Αθήνα, μέσα από δρόμους, συνοικίες, στέκια, καφετέριες, ζαχαροπλαστεία, οικιακές συσκευές, βιβλία (Ιούλιος Βερν, Ουόλτερ Σκοτ, Τρεις Σωματοφύλακες, Δον Κιχώτης, Άρθουρ Κόναν Ντόιλ, Μαρξ και Λένιν, Γιάννης Μαρής) περιοδικά (Μικρός Ήρως, Κλασικά Εικονογραφημένα) ταινίες (Τζέιμς Μποντ, Ομπρέλες του Χερβούργου, Στη σκιά των τεσσάρων γιγάντων), τραγούδια (Υπάρχω, Μαντουβάλα, Μαργαρίτα Μαργαρώ). Η κάθε εποχή όμως χαρακτηρίζεται κυρίως από την πολιτική κατάσταση ή τις κοινωνικές εκδηλώσεις γενικού ενδιαφέροντος, όπως οι κηδείες και τα μνημόσυνα (εδώ του Σωτήρη Πέτρουλα, του Γ. Παπανδρέου, του Σεφέρη).
Η Λένα, η κεντρική ηρωίδα, και οι φίλοι της κατοικούν σε μια «αυλή θαυμάτων» (τίτλος προερχόμενος από το ομώνυμο θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη). Αυτή σε ένα σπίτι στην Πλάκα, εκείνοι σε ένα ξενοδοχείο στην οδό Σοφοκλέους, απέναντι σε έναν οίκο ανοχής, όπου μένουν πολλοί παλιοί αριστεροί. Η Λένα που γεννήθηκε σ’ ένα χωριό της Αχαΐας, κόρη καραγκιοζοπαίχτη, είναι σαν υιοθετημένη από συγγενική της οικογένεια και από μικρή, χάρη σε μια συγκυρία, μυείται στα μυστικά του θεάτρου στο Υπόγειο του Κάρολου Κουν. Συνδέεται αισθηματικά με τον Άγγελο, ο οποίος ως φοιτητής εντάσσεται σε αντιδικτατορική οργάνωση. Κι όταν εκείνος παντρεύτηκε άλλη γυναίκα, αυτή έφυγε για την Αυστραλία. Ο Παύλος, γιος εκτελεσμένου στον Εμφύλιο κομμουνιστή, σπούδασε Ιατρική και είναι φίλος τους.
Από το μυθιστόρημα περνάει όλη η ιστορία της χώρας με μικρές ή μεγαλύτερες αναφορές: δικτατορία Μεταξά, Κατοχή, Δεκεμβριανά, Εμφύλιος, Μακρόνησος, μετανάστευση, Ιουλιανά του 65, απριλιανή δικτατορία, Πολυτεχνείο, τουρκική εισβολή στην Κύπρο, μεταπολίτευση, «βρώμικο 89».
Αν ήθελε κάποιος να συνοψίσει την ουσία ή το νόημα του μυθιστορήματος, θα μπορούσε να πει πως πρόκειται για ένα λογοτεχνικό έργο που δείχνει τις αλλαγές, βασικά τις κοινωνικές, που έχουν γίνει στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 50 μέχρι τώρα. Κι όπως διαβάζουμε στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, οι ιστορίες που αφηγείται η Μαριάννα Τζιαντζή «ρίχνουν το φως και τη σκιά τους στο σήμερα. Ιστορίες παρόντων και απόντων, ορατών και αοράτων. Οι αυλές των θαυμάτων χάνονται, οι σχέσεις διαλύονται, οι μουσικές παλιώνουν, οι μύθοι ξεθωριάζουν, οι άνθρωποι αλλάζουν..». Κυρίως αυτό. Οι άνθρωποι αλλάζουν. Το Αντίο στις αυλές των θαυμάτων, ένα αφήγημα που μοιάζει με παραμύθι, πικρό και τρυφερό μαζί, κατορθώνει τα ταξιδέψει τον αναγνώστη στο παρελθόν με ό,τι αυτό συνεπάγεται και, αν έχει την ηλικία της συγγραφέως, να τον κάνει να θυμηθεί και να νοσταλγήσει.
info: Μαριάννα Τζιαντζή, Αντίο στις αυλές των θαυμάτων, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2016
