Της Κατερίνας Διακουμοπούλου.
Η Λυσιστράτη είναι το πιο πολυπαιγμένο έργο της αρχαίας δραματουργίας και η υπόθεση του, αν και μη διδαγμένη στα σχολικά θρανία, είναι διαδεδομένη παγκοσμίως. Οι γυναίκες, με επικεφαλής τη Λυσιστράτη, αποφασίζουν να απέχουν σεξουαλικά, εκβιάζοντας τους άντρες να συνάψουν ειρήνη. Καταλαμβάνουν την Ακρόπολη, όπου φυλάσσεσαι ο αθηναϊκός πλούτος και επιτυγχάνεται η λήξη του πολέμου.
Τα υπέρ της παράστασης
Μου άρεσε η οικονομημένη διάρκεια, η ισορροπημένη αναπαραστατική κίνηση των ανδρών, η κινησιολογία της μαριονέττας (επιμέλεια κίνησης: Δήμητρα Κρητικίδη), η αισθητική του καμπαρέ (ο Πρόβουλος είχε δόσεις Κομπέρ), οι τεχνικές της «σιωπηλής κωμωδίας», του σωματικού θεάτρου και της μιμικής, τα καταπληκτικά κοστούμια του Γιώργου Πάτσα με υπέροχους συνειρμούς (φραγκοτσολιάδες, φιλάργυροι δουλοπρεπείς και υποτακτικοί, ομοιάζοντες με τον Σκρουτζ και τα στρουμφάκια), το μακιγιάζ (Αχιλλέας Χαρίτος) που παρέπεμπε στα προσωπεία της κομέντια ντελ άρτε, οι έξυπνοι στίχοι του Γιώργου Μπακόλα, η παιγνιώδη μουσική του Δημήτρη Θεοχάρη φτιαγμένη με διαφορετικούς τρόπους και διαθέσεις. Τα αυτοσχεδιαστικά λεκτικά και κινητικά εμβόλιμα των ηθοποιών, (π.χ. Πρόβουλος: «Με κούρασε η υποκριτική, θα πω ένα τραγούδι… έχω τρακ… το τρακ επτά», Λυσιστράτη: «Μήπως θες να παίξεις την Αθηναία», Λαμπιτώ: «Όνειρο ζωής»), το απολύτως πετυχημένο σπαρτιατικό λεκτικό ιδίωμα, η μεταμόρφωση των φαλλών σε ξίφη των σαμουράι (ο Τσ. Γκραουζίνις υπήρξε μαθητής του Ταντάσι Σουζούκι), η ξεκαρδιστικά σκηνή του Κηνισία και της Μυρρίνης, και πολλά άλλα αμέτρητα ευρήματα που προκαλούσαν αχαλίνωτα γέλια στο πολυπληθές κοινό της πρεμιέρας στο Αττικό Άλσος (Άλσος Βεΐκου) στο Γαλάτσι.
Τέλος, ξεχώρισα την πετυχημένη διανομή (Μαρία Καβογιάννη, Αντώνης Λουδάρος, Καίτη Κωνσταντίνου, Θανάσης Τσαλταμπάσης, Νάντια Κοντογεώργη, Μαργαρίτα Βαρλάμου, Μαρία Φιλίππου, Τζίνα Παπαδοπούλου, Ελίνα Μάλαμα, Θανάσης Κουρλαμπάς, Δημήτρης Παπανικολάου, Θωμάς Γκάγκας, Βασίλης Πουλάκος, Γεράσιμος Σκαφιδάς) στην οποία ευτυχώς δεν αναδείχθηκε «επιτηδευμένα» κάποιος απ’ τους ηθοποιούς. Βεβαίως και οι αβανταδόρικοι ρόλοι είναι πιο καλότυχοι αλλά στην παρούσα παραγωγή τολμώ να πω πως υπήρξε ισότιμος χώρος για όλα τα σκηνικά πρόσωπα.
Ο αντίλογος
Το σύντομο σκηνοθετικό σημείωμα του Τσ. Γκραουζίνις στο πρόγραμμα αναφέρει: «Όταν ο Αριστοφάνης έγραφε τη Λυσιστράτη, δεν νομίζω ότι προσπάθησε να παρουσιάσει τους ανθρώπους ως έρμαια των πρωτόγονων ενστίκτων τους. Αντίθετα, δείχνει να τον απασχολεί πολύ η ανθρώπινη ευημερία, οι αξίες και η αξιοπρέπεια. Αν ο σκοπός του Αριστοφάνη ήταν να παρουσιάσει τους ανθρώπους ως δυστυχισμένες μαριονέττες, τότε το έργο δεν θα επιβίωνε μέσα στους αιώνες…». Ενδιαφέρουσα άποψη, απομακρυσμένη από τους tipi-fisi, αριστοφανικούς τύπους με στερεοτυπική φολκλόρ αμφίεση. Όμως πέρα από τα αμέτρητα εύστοχα τεχνάσματα του σκηνοθέτη δεν ανίχνευσα την πρόθεσή του να χτίσει χαρακτήρες. Η Λυσιστράτη πάντα παρουσιάζεται ως φεμινίστρια ή τσαχπίνα καπάτσα, και σε αυτήν την περίπτωση επιλέχτηκε ο δεύτερος τρόπος με μία Λυσιστράτη φορέα μίας ρητορικής αποστραγγισμένης από δυναμισμό, που απλώς φαντάζει ουτοπική. Μία ρομαντική αιθεροβάμων. Στοιχείο που επιβεβαιώνεται και από τη μελιστάλαχτη λύση της κατάληψης της Ακρόπολης.
Η αριστοφανική κωμωδία αν δεν επικαιροποιείται, έχει νόημα να παίζεται; Είναι ένας προβληματισμός που σίγουρα δεν αφορά την στήλη θεατρικής κριτικής. Πιστεύω όμως πως το αβλαβές χιλιοακουσμένο ουτοπικό μανιφέστο της Λυσιστράτης και το ανεπίκαιρο «Λεφτά υπάρχουν» που ειπώθηκε από τον Πρόβουλο, δεν αρκούν για τη φλεγόμενη ελληνική κοινωνία. Ο σκηνοθέτης (Τα. Γκραουζίνις) έδειξε ατολμία και δεν αξιοποίησε την πρόσφορη μετάφραση του Σπ. Ευαγγελάτου.
Ένα σχόλιο για τη «Lysistrata project» του ΚΘΒΕ
Τον Απρίλιο που πέρασε ταξίδεψε στις Βρυξέλλες, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η παράσταση του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος «Lysistrata project» και οι Θεσσαλονικείς την παρακολούθησαν στην «Open day» του φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών στις 25 Ιουνίου. Ήταν μία ιδέα αρκετά ενδιαφέρουσα, όπου η γνωστή αριστοφανική ιστορία μεταφέρεται στην έδρα του Κοινοβουλίου. Οι γυναίκες που κλήθηκαν από τη Λυσιστράτη ήταν οι εκπρόσωποι από τις χώρες της Μεσογείου, που είχαν πληγεί από την οικονομική κρίση και ο κοινός στόχος δεν ήταν απλά η ανακωχή αλλά η αφύπνιση. Η ιδέα και η σκηνοθεσία ήταν του Γιάννη Παρασκευόπουλου. Τη Λυσιστράτη ενσάρκωσε η Γιολάντα Μπαλαούρα ενώ αντίστοιχα τους ρόλους της Καλονίκης, (ας καταλήξουν επιτέλους οι μεταφραστές στο Καλονίκη ή στο Κλεονίκη) της Μυρρίνης και της Λαμπιτώς ερμήνευσαν οι Λουκία Βασιλείου, Ιωάννα Παγιατάκη και Μομώ Βλάχου. Ένας εύστοχος πειραματισμός από το ΚΘΒΕ, το οποίο βεβαίως οφείλει και να πειραματίζεται, είτε επιτυγχάνοντας, είτε αποτυγχάνοντας.
