Η Κέρκυρα, η όπερα, τα παλιά μεγαλεία ..

0
1148

του Φίλιππου Φιλίππου.

 

 

Πριν από λίγα χρόνια δημοσιεύτηκε στην βρετανική εφημερίδα Γκάρντιαν ένα ρεπορτάζ της Έλενας Σμιθ, ανταποκρίτριάς της στην Ελλάδα, με αφορμή τις δηλώσεις κάποιων ολιγοφρενών που ισχυρίζονταν πως θα ιδρύσουν κίνηση υπέρ της ανεξαρτησίας της Κέρκυρας. Οι δηλώσεις έκαναν τον γύρο του Διαδικτύου, αλλά δεν είχαν συνέχεια. Θυμίζουμε πάντως πως λόγω της θέσης της η Κέρκυρα κατοικείται από πολλούς ξένους υπηκόους, κυρίως, Βρετανούς, Ιταλούς και Γερμανούς (οι Βρετανοί είναι περίπου 12.000 περίπου σε σύνολο 120.000 κατοίκων). Ανέκαθεν το νησί δεχόταν κύματα ανθρώπων από την υπόλοιπη Ελλάδα, οι οποίοι αφομοιώνονταν από τον ντόπιο πληθυσμό.

Η πτώση της Κωνσταντινούπολης έφερε στην Κέρκυρα πλήθος ευγενών, ανάμεσα στους οποίους ξεχώρισαν οι οικογένειες Θεοτόκη, των πολιτικών (Γεώργιου, Τζων, Σπύρου) από τους οποίους προέρχεται και ο πρώην πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης, και του συγγραφέα Ντίνου Θεοτόκη. Η Τουρκοκρατία στα χρόνια της βενετσιάνικης και αγγλικής κυριαρχίας έφερε πρόσφυγες από την Ήπειρο, τη Βόρεια και τη Νότια. Οι Κερκυραίοι στάθηκαν τυχεροί διότι οι Ενετοί και οι Άγγλοι προώθησαν τα γράμματα και τις τέχνες, ή έστω τις άφησαν να αναπτυχθούν, και άφησαν σπουδαία αρχιτεκτονικά οικοδομήματα που σήμερα κάνουν την πόλη της Κέρκυρας μοναδική σε όλη την Ελλάδα (χάρη στα κτίρια, τα φρούρια, τη ρυμοτομία της, δέχεται κάθε χρόνο, όλο το χρόνο, ξένους επισκέπτες κι όχι εξαιτίας των ακτών και των παραλιών της). Η Κέρκυρα υπερηφανεύεται για τον Ιωάννη Καποδίστρια, τον πρώτο κυβερνήτη της μετεπαναστατικής Ελλάδας με το τραγικό τέλος, καμαρώνει για τον Νικόλαο Μάντζαρο, τον συνθέτη του εθνικού ύμνου, χαίρεται που εκεί ιδρύθηκε το πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο, η Ιόνιος Ακαδημία, όπου μεταξύ άλλων δίδαξε ο ζακυνθινός Ανδρέας Κάλβος, που ήταν γιος Κερκυραίου, του Ιωάννη από το Μαντούκι. Χαίρεται επίσης που ο Διονύσιος Σολωμός, ο ποιητής του εθνικού ύμνου, επέλεξε να ζήσει εκεί, όπου και πέθανε.

Σήμερα η Κέρκυρα της όπερας, του θεάτρου Σαν Τζάκομο (από το 1733 ανέβαιναν εκεί όπερες ως το 1893 που έγινε δημαρχείο), του πλήθους των Φιλαρμονικών, πατρίδα μικρών και μεγάλων αστεριών της σύγχρονης ελαφράς και έντεχνης μουσικής και του τραγουδιού (Ρένας Βλαχοπούλου, Κλειώς Δενάρδου, Γιώργου Κατσαρού, Νανάς Μούσχουρη, Βίκυς Λέανδρου, αδελφών Λαβράνου, Σάκη Ρουβά, Βασίλη Γισδάκη, Μάριου Φραγκούλη), ή του θεάτρου (Νίκου Κούρκουλου, Γιώργου Πάντζα), πόλη που ο Μάνος Χατζιδάκις επέλεξε για τη διεξαγωγή των Αγώνων Τραγουδιού το 1981, αναπολεί τα παλιά μεγαλεία της και θλίβεται. Η πολιτιστική παρακμή, καρπός της αδιαφορίας μεγάλου μέρους των κατοίκων της σε συνδυασμό με τις συνέπειες της αλόγιστης τουριστικής ανάπτυξης, έχει πλέον παγιωθεί, παρά την παρουσία του Ιόνιου Πανεπιστήμιου, το οποίο αιμοδοτεί την πόλη με έμψυχο υλικό καλής ποιότητας από όλη την Ελλάδα. Η Κέρκυρα του Αλβέρτου Κοέν, του Τζούλιο Καΐμη, του Σπύρου Πλασκοβίτη, του Φώτου Γιοφύλλη, των αδελφών Δαφνή, Γρηγόρη και Κώστα, σημαντικών λογίων και δημοσιογράφων, φίλων του Οδυσσέα Ελύτη και του Λόρενς Ντάρελ, της Μαρής Ασπιώτη, του Γεράσιμου Λύχνου, στελέχους του Ελεύθερου Βήματος του Δημήτριου Λαμπράκη, μετέπειτα υπουργού της ΕΡΕ του Καραμανλή, του Άγι Στίνα, σπουδαίου μαρξιστή, ιδρυτικού μέλους του ΚΚΕ που επέλεξε τον τροτσκισμό αντί του σταλινισμού, αποτελεί παρελθόν.

Ευτυχώς που εκδίδεται ακόμα με πολύ κόπο το λογοτεχνικό περιοδικό Πόρφυρας (έτος ίδρυσης 1980), το οποίο διευθύνουν ο Δημήτρης Κονιδάρης και ο Περικλής Παγκράτης, κι έχει πάρει τη θέση των Φιλολογικών Νέων του Κώστα Δαφνή και του Πρόσπερου του Μιχαήλ Δεσύλλα και της Μαρίας Ασπιώτη, των δεκαετιών 1940 και 1950. Ο Πόρφυρας δεν δημοσιεύει μόνο ποιήματα και κείμενα, αλλά κάθε χρόνο το φθινόπωρο στην Εταιρεία Κερκυραϊκών Σπουδών, στο Μουσείο Σολωμού, κάνει επιστημονικά λογοτεχνικά συνέδρια με εισηγητές από το νησί και όλον τον κόσμο (αυτό του προσεχούς Νοέμβριου θα γίνουν εκδηλώσεις για τους Μανώλη Αναγνωστάκη, Τίτο Πατρίκιο, Μίλτο Σαχτούρη). Ωστόσο, οι καθιερωμένες εκδηλώσεις με την ονομασία «Διήμερο Λόγου» που γίνονταν κάθε καλοκαίρι στον κήπο των Ανακτόρων της πόλης, που σήμερα ονομάζεται Κήπος του Λαού, έχουν πάψει να διεξάγονται. Ο ίδιος φορέας θα πραγματοποιήσει την άνοιξη του 2014 το Πανιόνιο Συνέδριο με συμμετοχή καθηγητών και ειδικών από όλα τα νησιά της Επτανήσου.

Ευτυχώς που συνεχίζουν να εκδίδονται δύο καθημερινές εφημερίδες, Η Κέρκυρα Σήμερα του πρώην νομάρχη Στέφανου Πουλημένου, και η Ενημέρωση του Γιώργου Κατσαΐτη, αφού οι οικονομικές συγκυρίες οδήγησαν στο κλείσιμο άλλων ιστορικών φύλλων. Ευτυχώς, που υπάρχει η Αναγνωστική Εταιρεία, το αρχαιότερο πνευματικό ίδρυμα της Ελλάδας μετά την Επανάσταση, που ιδρύθηκε το 1836, Ευτυχώς που λειτουργεί άψογα (εντός του Παλαιού Φρουρίου), η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Κέρκυρας, το ΔΗΠΕΘΕ της Κέρκυρας και το Θέατρο του Ιονίου με εμψυχωτές τη Δώρα Παπανικολάου και τον Πέτρο Αυγερινό. Ευτυχώς που συνεχίζει να εκδίδει βιβλία (και του πατέρα του Αντώνη), ο οίκος ΑΛΔΕ του Αλέξανδρου Δεσύλλα, οι οίκοι Λοράνδου, Ιδέες και Αλκίνοος, ευτυχώς που εξακολουθούν να γράφουν και να δημοσιεύουν βιβλία οι μόνιμοι κάτοικοι, παθιασμένοι με το νησί τους, ο Λουκιανός Ζαμίτ, ο Αριστείδης Κάντας, ο Νάσος Μαρτίνος, η Κατίνα Βλάχου, η Ελένη Αρμένη, η Αλίκη Κατσαρού. Ευτυχώς που ενίοτε δίνουν το στίγμα τους στην Αθήνα, οι Κερκυραίοι (ή με κερκυραϊκή καταγωγή), Γιάννης Κοντός, Τηλέμαχος Χυτήρης, Ευγένιος Τριβυζάς, Αλέξανδρος Ασωνίτης, Δημοσθένης Δαββέτας, αλλά και ο Γιώργος Ρωμαίος, πρώην διευθυντής του Βήματος επί Χρήστου Λαμπράκη, μετέπειτα υπουργός του ΠΑΣΟΚ. Ευτυχώς που στο χωριό Κυνοπιάστες ο πολυφωνικός χορός Γειτονία που ίδρυσε ο Στέφανος Πουλημένος θυμάται τα ντόπια παραδοσιακά τραγούδια, μεταφέροντας τα στις νεότερες γενιές, κι η  «Όπερα Δωματίου» που δημιούργησε η υψίφωνος Ρόζα Πουλημένου επιχειρεί την αναβίωση του μελοδράματος.

Διότι σε καιρούς δύσκολους η λογοτεχνία και η τέχνη παρηγορούν, και μπορεί να πει κανείς πως αποτελούν «το όπιο του λαού», με την έννοια που έδινε σε αυτό τον όρο ο Καρλ Μαρξ και όχι οι ερμηνευτές του. Εντάξει, η παραγωγή πολιτισμού στην Κέρκυρα περιορίζεται σε έναν μικρό κύκλο ανθρώπων, στις εκδηλώσεις δεν συμμετέχουν πλήθη κόσμου, και γενικά η γκρίνια για πολλά κακώς κείμενα, δικαίως ή αδίκως, δίνει και παίρνει. Εντάξει και στην Κέρκυρα γίνονται αρπαχτές, καθώς το θέατρο του Μον Ρεπό (Ρένας Βλαχοπούλου) φιλοξενούνται θίασοι που θυμίζουν μεταπολεμικά μπουλούκια, όπως εκείνα που απαθανάτισε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος στον Θίασό του. Σημασία όμως έχει που υπάρχει διαρκής κινητικότητα, που γίνονται εκδηλώσεις, ώστε αυτός ο κόσμος που ανησυχεί για το παρόν και το μέλλον, που θλίβεται για την παρακμή του νησιού, για τον ξεπεσμό και την διεθνή ταπείνωση της χώρας, να παίρνει κουράγιο, να εγκαρδιώνεται.

 

 

Προηγούμενο άρθρο“Ευγένιος Ονιέγκιν”
Επόμενο άρθροΟ Κόμπος στο χτένι

ΑΦΗΣΤΕ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ