του Φίλιππου Φιλίππου
Ο συγγραφέας Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης, ο οποίος έχει εκδώσει βιβλία λογοτεχνικά, ιστορικά και παιδαγωγικά, έχει ασχοληθεί επί χρόνια με τη ζωή και το έργο του σπουδαίου έλληνα μαθηματικού Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή. Καρπός της έρευνάς του είναι δύο πεζογραφήματα Μια απρόσμενη συνάντηση Αϊνστάιν-Καραθεοδωρή (2010) και Η τελευταία εξίσωση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή (2013). Τώρα επανέρχεται στο θέμα που τον ενδιαφέρει, εκδίδοντας το τρίτο ομοειδές βιβλίο, τη μυθιστορηματική βιογραφία του Καραθεοδωρή στην οποία μαθαίνουμε πολλές και άγνωστες πλευρές του ήρωά του, από τα παιδικά του χρόνια έως τον θάνατό του. Όπως γράφει στον πρόλογό του, ο καθηγητής του ΕΚΠΑ Κ. Μαλαφάντης, ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (1873-1950) «με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη και τη Χίο, υπήρξε μαθηματικός επιστήμων διεθνούς φήμης, με έργο πολυσχιδές, εκτεταμένο στους τομείς των μαθηματικών, της φυσικής και της αρχαιολογίας, αλλά λίγοι άνθρωποι στη σύγχρονη Ελλάδα γνωρίζουν περισσότερα για τον βίο και το έργο του». Στην εισαγωγή του, ο αστροφυσικός Στράτος Θεοδοσίου σημειώνει πως ο κοσμοπολίτης Καραθεοδωρή «ήταν μια θρυλική μορφή της νεοελληνικής φυσικομαθηματικής διανόησης».
Ιδού λοιπόν ο λόγος που ο Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης αποφάσισε να ασχοληθεί πιο συστηματικά με τον Καραθεοδωρή και να γράψει με περισσότερες λεπτομέρειες τα γεγονότα της ζωής αυτού του σπουδαίου Έλληνα. Η βιογραφία αρχίζει ποιητικά, με την εξιστόρηση της γέννησης στο Βερολίνο του μικρού Κωνσταντίνου, γιου του Στέφανου, πρέσβη στην οθωμανική πρεσβεία της συγκεκριμένης πόλης, και της Δέσποινας Καραθεοδωρή: «Η μέρα σήμερα έχει μια απίστευτη κουφόβραση. Αν και Σεπτέμβρης, είναι σαν καλοκαίρι. Ένας ολόλαμπρος ήλος σκορπίζει το φως του στην πόλη ομορφαίνοντας την και καλώντας τους ανθρώπους να βγουν έξω».
Η Δέσποινα πέθανε το 1879,αφήνοντας ορφανούς τον γιο της και την κόρη της Ιουλία. Ο Στέφανος προσλαμβάνει δασκάλες για τα παιδιά του που μαθαίνουν την ελληνική και τη γαλλική γλώσσα. Στο δημοτικό σχολείο, η δασκάλα του Κωνσταντίνου αντιλαμβάνεται πως έχει να κάνει με προικισμένο παιδί. Το 1907 πεθαίνει κι ο πατέρας του. Το 1908 παντρεύεται την Ευφροσύνη, κόρη του θείου του Αλέξανδρου. Τον επόμενο χρόνο αρχίζει η επαγγελματική καριέρα του, όταν αναλαμβάνει τακτικός καθηγητής Ανωτέρων Μαθηματικών στο Πολυτεχνείο του Ανόβερου, ενώ γεννιέται ο γιος του.
Ένα από τα πιο σημαντικά επεισόδια του βιβλίου είναι η συνάντηση (το 1915) στη Γοτίγγη του Καραθεοδωρή και του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ο Αϊνστάιν ήθελε να γνωρίσει τον έλληνα επιστήμονα, για τον οποίο του είχε μιλήσει ο καθηγητής Μαξ Πλανκ. Οι δυο τους ανταλλάσσουν επιστολές και ο συγγραφέας του παρόντος τις καταχωρεί μαζί με την πληροφορία ότι ο Καραθεοδωρή πρόσφερε μεγάλη βοήθεια στην Αϊνστάιν αναφορικά με την επεξεργασία των μαθηματικών σχέσεων. Η συνεργασία τους συνεχίστηκε με τη συμμετοχή τους στο περιοδικό Μαθηματικά Χρονικά, όπου έγραφαν οι σημαντικότεροι επιστήμονες της Γερμανίας.
Τον Οκτώβριο του 1918 ο Καραθεοδωρή έγινε τακτικός καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου και την ίδια χρονιά ο Αϊνστάιν και ο Πλανκ, μαζί με άλλους μαθηματικούς, τον πρότειναν ως μέλος στην Πρωσική Ακαδημία Επιστημών. Τον Σεπτέμβριο είχε συναντηθεί στο Παρίσι με τον Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος του ζήτησε να υποβάλλει στην ελληνική κυβέρνηση υπόμνημα γα την ίδρυση ελληνικού πανεπιστημίου. Εκείνος του πρότεινε το πανεπιστήμιο να γίνει στη Σμύρνη, τη Θεσσαλονίκη ή τη Χίο. Τελικά επελέγη η Σμύρνη και ο Καραθεοδωρή από την Αθήνα πήγε εκεί για να οργανώσει το Ιωνικό πανεπιστήμιο οπότε παραιτήθηκε από το Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.
Κι ύστερα ήρθε Καταστροφή. Μέχρι τις 7 Σεπτεμβρίου του 1922, δύο μέρες προτού τα τουρκικά στρατεύματα φτάσουν στη Σμύρνη, οι περισσότεροι έλληνες υπάλληλοι είχαν φύγει από την πόλη με κατεύθυνση τον Πειραιά. Ο Καραθεοδωρή προσπάθησε να διασώσει έγγραφα και πολύτιμα αρχεία του Πανεπιστημίου Σμύρνης, στέλνοντάς τα στην Αθήνα και έφυγε κι αυτός –η οικογένειά του είχε μπαρκάρει στο πλοίο «Νάξος» λίγο νωρίτερα. Διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αλλά το κλίμα εκεί ήταν αρνητικό, οπότε αποφάσισε να ξαναπάει στη Γερμανία κι εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στο Μόναχο, όπου διορίστηκε καθηγητής στο τοπικό πανεπιστήμιο.
Ωστόσο, το μυαλό του δεν μπορούσε να φύγει από την Ελλάδα. Όταν το 1930 ο Βενιζέλος τον κάλεσενα βάλει σε τάξη τα πανεπιστήμια Αθήνας και Θεσσαλονίκης, δέχτηκε πρόθυμα. Και πάλι όμως τα σχέδια και τα οράματά του για τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν ευοδώθηκαν, καθώς το 1932 ο Βενιζέλος υπέβαλλε την παραίτηση της κυβέρνησής του.
Η αφήγηση του Ελπιδοφόρου Ιντζέμπελη τελειώνει με την αναγγελία του θανάτου του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή και της γυναίκας του Ευφροσύνης. Εκείνη πέθανε τον Αύγουστο του 1947 κι εκείνος τον Φεβρουάριο του 1950. Θάφτηκαν στο νεκροταφείο του Βαλντφρίντχοφ. Το εξαιρετικό αυτό βιβλίο είναι γεμάτο από φωτογραφίες, τόσο του Καραθεοδωρή όσο και μελών της οικογένειά τους, αλλά κι εκείνων με τους οποίους συνεργάστηκε. Επίσης περιέχει και επιστολές, σε φωτοτυπία ή μη. Επομένως, είναι πολύτιμο για τους αναγνώστες που ενδιαφέρονται για τη ζωή και το έργο αυτού του παγκοσμίου φήμης μαθηματικού, ο οποίος σημάδεψε με το έργο του τον εικοστό αιώνα.
info: Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης,Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή,(μυθιστορηματική βιογραφία), Πρόλογος Κωνσταντίνος Δ. Μαλαφάντης,Εισαγωγή Στράτος Θεοδοσίου,Εκδόσεις Μένανδρος, 2019
