της Ελένης Σβορώνου.
Από την Κύπρο μας έρχεται μια δυνατή πένα στον χώρο της παιδικής λογοτεχνίας: της Άννας Κουππάνου. Τα δυο πρώτα της βιβλία, Οι Αργοναύτες του χρόνου και Η αποκάλυψη του Σεμπάστιαν Μοντεφόρε έχουν βραβευτεί με το Κρατικό Βραβείο Κύπρου και το βραβείο του Αναγνώστη (κατηγορία λογοτεχνικό βιβλίο για παιδιά) αντίστοιχα. Το τρίτο της βιβλίο, Η εξαφάνιση της Κ. Παπαδάκου και τι έγινε εκείνο το καλοκαίρι όχι μόνο ανταποκρίνεται στις προσδοκίες που δημιούργησε με το ξεκίνημά της η συγγραφέας, αλλά ανεβάζει τον πήχυ ψηλότερα.
Ο Αλέξης Σωτηριάδης, ένας δεκατετράχρονος ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας, στα όρια ενός ελαφρού αυτισμού που ωστόσο δεν κατονομάζεται, περνά το καλοκαίρι του στην Αθήνα. Έχει όμως να αντιμετωπίσει πολύ περισσότερες δυσκολίες από τη ζέστη, την πλήξη και τη μοναξιά της πόλης. Ο πατέρας του είναι στη φυλακή, η θεία του, που είχε έρθει να βοηθήσει την οικογένεια, έφυγε και η μητέρα του, μία πολυάσχολη δικηγόρος, δεν φαίνεται να έχει χρόνο για τον γιο της. Τα μηνύματα που του στέλνει διαρκώς με εντολές για την δημιουργική χρήση του ελεύθερου χρόνου του και η προσπάθεια που κάνει να τον πλαισιώσει με φίλους, τον αντιπαθέστατο Πέτρο και την Μαρίσα, μάλλον κάνουν τα πράγματα χειρότερα.
Ο Αλέξης θέλει ένα πράγμα μόνο και το θέλει απεγνωσμένα. Να βρει για ποιο λόγο η Μυρσίνη-Νεφέλη Κ. Παπαδάκου, η συγγραφέας τριών βιβλίων με τίτλο «Νερό. Εγώ», «Ουρανέ. Εσύ», «Γη. Αυτή» δεν έχει βγάλει ακόμη το τέταρτο βιβλίο της, ως όφειλε. Η Παπαδάκου είχε προαναγγείλει την έκδοση του επόμενου έργου τους με θέμα τη Φωτιά. Και είναι συνεπέστατη προς τους αναγνώστες της. Εκδίδει ένα βιβλίο κάθε τρία χρόνια στις 22 Ιουνίου ακριβώς, ημέρα που τυχαίνει να έχει τα γενέθλιά του ο Αλέξης. Τι συμβαίνει λοιπόν και ενώ έχει έρθει η ώρα για τη Φωτιά, το βιβλίο δεν εμφανίζεται;
Και το μυστήριο δε σταματά εδώ. Η Παπαδάκου έχει αναγγείλει το νέο της βιβλίο ως «Φωτιά» σκέτο. Λείπει μια λέξη, σύμφωνα με την τυπολογία των προηγούμενων τίτλων της. Κάτι τρέχει. Ο εκδοτικός οίκος αρνείται να δώσει οποιαδήποτε πληροφορία. Κι ο Αλέξης αποφασίζει να βρει τι απέγινε η Παπαδάκου και η υπόσχεση που δεν τηρήθηκε.
Τι είναι αυτό όμως που κάνει τον ήρωα να ψάχνει απεγνωσμένα μια συγγραφέα όταν έχει πολύ σοβαρότερα προβλήματα να αντιμετωπίσει; Τα βιβλία της Παπαδάκου είναι το νήμα που τον ενώνει με τον πατέρα του και τη θεία του, δυο πρόσωπα που λατρεύει και που αποσπάστηκαν βίαια από τη ζωή του. Ο πατέρας του διάβαζε αυτά τα βιβλία, την ανάγνωση συνέχισε η αδερφή του και τώρα ο έφηβος ορφάνεψε από πατέρα και αφηγήσεις.
Στην περιπέτεια της ανακάλυψης της Παπαδάκου, η οποία φροντίζει να καλύπτει με ένα πέπλο μυστηρίου την ύπαρξή της, ο Αλέξης έχει δυο συντρόφους, τον Πέτρο και τη Μαρίσα, που από «υποχρεωτική» παρέα επιβεβλημένα από τη μαμά, αποδεικνύεται η καλύτερη ομάδα έρευνας. Τα θέλγητρα και ο δυναμικός χαρακτήρας της Μαρίσας, βεβαίως, καθιστούν τον Πέτρο και τον Αλέξη εν δυνάμει αντεραστές, αλλά η προθυμία τους να βοηθήσουν τον Αλέξη σε όλα τα στάδια της επικίνδυνης αποστολής είναι η καλύτερη συγκολλητική ουσία της συντροφιάς.
Ευφυής η σύλληψη της πλοκής, ο αναγνώστης δεν απογοητεύεται στο τέλος από τα λύση του μυστηρίου, αλλά όλη η τέχνη αυτού του βιβλίου βρίσκεται στον τρόπο δόμησης της πλοκής, στη γραφή, στο ύφος και στα πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης της ιστορίας. Κλείνοντας το σύντομο σχετικά βιβλίο, 157 σελίδες που διαβάζονται με μια ανάσα και πολλή συγκίνηση, αναρωτιέσαι τι διάβασες: ένα καλό αστυνομικό, μια ιστορία ενηλικίωσης, έναν ύμνο στην πίστη που οφείλεις να έχεις στη ζωή, όσο κι αν σου δείχνει το σκληρό της πρόσωπο, μια περιπέτεια για τις πολύπλοκες σχέσεις των ανθρώπων ή τελικά μια αυτοναφορική αφήγηση για την αφήγηση; Γιατί κρυφός πρωταγωνιστής είναι η ίδια η συγγραφή.
Με τον τρόπο που γράφει η Κουππάνου, αφήνοντας προσεκτικά ίχνη και δίνοντας ένα κλειδί τη φορά για να συλλάβει και να λύσει ο αναγνώστης το μυστήριο, σμιλεύοντας τρισδιάστατους ήρωες, ανατρέποντας διαρκώς τα δεδομένα και παραπλανώντας, με μέτρο, τον αναγνώστη για να δοκιμάσει και τις δικές τους βεβαιότητες, αποφεύγοντας κάθε στερεότυπο στους χαρακτήρες και στην εκφορά του λόγου και συγκινώντας τον αναγνώστη χωρίς να εκμαιεύει το συναίσθημα, διδάσκει πώς να γράφουμε μια καλή ιστορία. Αλλά η γραφή της έχει αίσθημα, δεν κάνει επίδειξη δεξιοτεχνίας. Αγαπά τον ήρωά της αλλά δεν του χαρίζεται. Τον βοηθά να δει τις πλάνες του αλλά και τη δύναμή του. Κανείς από τους ήρωες του βιβλίου δεν είναι όπως φαίνεται. Όλοι θα αποδειχθούν άλλοι. Γιατί έτσι είναι οι άνθρωποι. Πολυδιάστατοι.
Αλλά και το περιεχόμενο, η εστίαση της ιστορίας φωτίζει την περιπέτεια της συγγραφής. Τι είναι τελικά η συγγραφή ενός βιβλίου ή, πιο απλά, η αφήγηση μιας ιστορίας; Είναι αποκλειστικά ατομική υπόθεση; Πώς συντίθενται οι σημειώσεις, τα σκόρπια κομμάτια της ζωής μας, σε μια ιστορία; Πώς συνδέονται οι άνθρωποι μεταξύ τους μέσα από την ακρόαση ή ανάγνωση μιας ιστορίας και πώς συνδέονται με τον συγγραφέα; Η Παπαδάκου είναι η πολυδιάστατη λειτουργία της αφήγησης. Είναι Ουρανός, Νερό, Γη, είναι και Φωτιά! Και δεν έχει τέλος.
Το επόμενο βιβλίο της Παπαδάκου / Κουππάνου το αναμένουμε με ανυπομονησία.
Ιnfo: Άννα Κουππάνου, Η εξαφάνιση της Κ. Παπαδάκου και τι έγινε εκείνο το καλοκαίρι. Πατάκης: 2017.
