Του Γιάννη Ν. Μπασκόζου.
Ελληνική κρίση, καταφυγή στο ιστορικό μυθιστόρημα, υπαρξιακά ζητήματα, είναι το τρίπτυχο που απασχολεί θεματικά τους έλληνες συγγραφείς που θα διαβάσουμε το φθινόπωρο. Η μικρή φόρμα κυριαρχεί της μεγάλης. Στη ξένη λογοτεχνία θα βρούμε περισσότερες επιλογές καθώς η παραγωγή είναι πολύ μεγαλύτερη αλλά και οι Έλληνες εκδότες αναζητούν καλούς συγγραφείς για να κάνουν τη διαφορά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι μελέτες και τα δοκίμια.
Η αναμονή για το πρώτο και δεύτερο βιβλίο
Περιμένουμε πολλά από συγγραφείς που το πρώτο τους βιβλίο καταγράφηκε ως επιτυχία και γι αυτό η αναμονή για το δεύτερο περιέχει αρκετό σασπένς. Δεν λέω κάτι καινούργιο αλλά πάντα το δεύτερο βιβλίο είναι δυσκολότερο από το πρώτο. Έτσι αναμένουμε τη δεύτερη εμφάνισή του στην πεζογραφία του Γιώργου Μητά με τη νουβέλα Το σπίτι (Κίχλη) . Το πρώτο του βιβλίο «Ιστορίες του Χαλ» από τον ίδιο εκδότη είχε αποσπάσει το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω και είχε επαινεθεί για την προσοχή που έδινε ο συγγραφέας στη γραφή και το ιδιαίτερο του ύφος. Ομοίως αναμένεται το δεύτερο βιβλίο του Δημήτρη Τανούδη με το μυθιστόρημα Χώματα (Νεφέλη), καθώς με το πρώτο του «Σπασμός» είχε διακριθεί για το στυλ του.
Φέτος αναμένεται να υπάρχει ένα κύμα πρωτοεμφανιζόμενων νέων πεζογράφων, κάτι που δεν είχαμε δει πέρυσι. Μεταξύ αυτών ο Γιάννης Τσίρμπας, πολιτικός επιστήμονας, με το έργο «Η Βικτώρια δεν υπάρχει» (Νεφέλη). Ο ίδιος το χαρακτηρίζει «μια νουβέλα για την υπόκωφη συγκρότηση του ρατσισμού και την πανταχού παρούσα βία, πρόσωπο με πρόσωπο με την αμηχανία, τη σπασμωδική πολιτική ορθότητα και την απάθεια μπροστά στο «θηρίο.
Ο Ιάκωβος Ανυφαντάκης στο «Αλεπούδες στην πλαγιά» (Πατάκης) μελετάει «τη σχέση δυο φίλων από τα εικοσιπέντε μέχρι λίγο πριν τα σαράντα. Ισορροπούν μεταξύ φιλίας, θαυμασμού, φθόνου και έρωτα. Η ιστορία κινείται αντίστροφα, από το τέλος προς την αρχή, αφού χωρίς το παρελθόν το παρόν μένει ακατανόητο». Η Μαριλένα Παπαιωάννου στο «Νικήτας Δέλτα»(Εστία) γράφει ένα μυθιστόρημα με φόντο μερικά απ’τα πιο σημαντικά ιστορικά γεγονότα που συντάραξαν την Ελλάδα τον περασμένο αιώνα. Με ήρωα « έναν άνθρωπο δειλό κι ασθενικό, έναν άνθρωπο που του λείπει η βούληση και τ’ όνομα, μα που, στο βάθος, του περισσεύει η αγάπη». Ο Γιάννης Πλιάγκος, πρώην κρουπιέρης, στο μυθιστόρημά του «Ένα τρίτο αλήθεια και δύο τρίτα ψέματα» (Κέδρος) καταγράφει μια ιστορία για τον έρωτα, την απιστία και τη σεξουαλικότητα που μας χωρίζει σε στρατόπεδα . Η Κατερίνα Ανδριανάκη, ηθοποιός, στα μικρά πεζά της «Μικρές μπουκιές» (Γαβριηλίδης) αφηγείται ιστορίες ανθρώπων σε αστικό περιβάλλον που δεν ξέρουν να ζουν με φυσικό τρόπο. Ο Αλέξανδρος Κυπριώτης , μεταφραστής, λακωνικά θα πει ότι τα μικρά κείμενά του με τίτλο «Μ΄ ένα καλά ακονισμένο μαχαίρι – ιστορίες ανθρώπων» (Ίνδικτος) είναι «η προσπάθεια κατανόησης των ανθρώπων που κάποιος ψυχικός πόνος τους κάνει να διαφέρουν τόσο πολύ απ’ τους πολλούς». Τέλος ο Λευτέρης Καλοσπύρος στο πληθωρικό μυθιστόρημά του «Η μοναδική οικογένεια» (Πόλις) ασχολείται με τις οικογενειακές σχέσεις αλλά και την επινόηση του εαυτού στα πρώτα χρόνια του νέου αιώνα.
Οι τακτικοί
Από τη ελληνική παραγωγή δεν θα λείψουν και οι «κλασικοί», αυτοί που σε τακτά χρονικά διαστήματα εκδίδουν μυθιστορήματα, άλλοτε καλά κι άλλοτε λιγότερο καλά. ΟΔημήτρης Φύσσας, που το προηγούμενο βιβλίο του «Ο αναγνώστης του Σαββατοκύριακου» δεν πέρασε απαρατήρητο γράφει ένα ιδιότυπο μυθιστορηματικό χρονικό για τη μεταπολεμική Αθήνα (Ο κηπουρός κι ο καιροσκόπος, Εστία).
Η Ευγενία Φακίνου παρουσιάζει ένα αλληγορικό μυθιστόρημα για την κρίση (Πλανόδιοι θεριστές, Καστανιώτης) με πρωταγωνίστρια μια άνεργη και έγκυο νέα γυναίκα. Ο Κώστας Ακρίβος διερευνά την ελληνική ταυτότητα μέσω πολλών ειδών γραφής στο μυθιστόρημα Αλλάζει πουκάμισο το φίδι (Μεταίχμιο). Ο Χρήστος Χωμενίδης, που το προηγούμενο βιβλίο του ( Ο κόσμος στα μέτρα του, Πατάκης) προξένησε ενδιαφέρον, έχει στο μυθιστόρημά του «Νίκη» (Πατάκης) ως επίκεντρο τη μητέρα του αλλά και την πορεία μιας οικογένειας μικρασιατών στον 20 ο αιώνα. Αυτοβιογραφικό θα είναι και το νέο έργο του πολυγραφότατου και ενίοτε σπαταλημένου Αύγουστου Κορτό με μια μυθιστορηματική βιογραφία της αγαπημένης του μητέρας (Το βιβλίο της Κατερίνας, Πατάκης) ενώ η με πολλούς εχθρούς και φίλους συγγραφέας Σώτη Τριανταφύλλου (Σπάνιες γαίες, Πατάκης) δίνει μυθιστορηματικές πινελιές από την περίοδο του σταλινισμού.
Ο ήπιων τόνων και πάντα ενδιαφέρων Μιχάλης Φακίνος στο Λευκή ευθεία γραμμή (Κέδρος) παρουσιάζει έναν καφκικό ήρωα που συλλαμβάνεται, ανακρίνεται και οδηγείται σε μια αχαρτογράφητη βραχονησίδα. Δεν θα περάσει απαρατήρητο το μυθιστόρημα της αειθαλούς Άλκης Ζέη(Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο, Μεταίχμιο) όπου αφηγείται τα πρώτα είκοσι πέντε χρόνια της ζωής της στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και της Κατοχής. Όπως με ενδιαφέρον αναμένεται το ποιητικό μυθιστόρημα του Στρατή Χαβιαρά με τίτλο Η Άχνα (Κίχλη). Ο Γιάννης Ευσταθιάδης εκδίδει στο Μελάνι το καλύτερο του βιβλίο – όπως φημολογείται – με τίτλο Εκατό, εκατό φανταστικά διηγήματα.
H Μαρία Σκιαδαρέση παρουσιάζει το νέος της μυθιστόρημα με τίτλο Χάλκινο γένος(Πατάκης). Μια οικογενειακή ιστορία από την Κεφαλλονιά όταν τα Επτάνησα παλεύουν να ενωθούν με την Ελλάδα, τότε που οι αστοί αρχίζουν ν’ αποφασίζουν για τις τύχες τους και οι χωρικοί μαθαίνουν επιτέλους πως είναι κι αυτοί άνθρωποι.
Η Κίχλη συνεχίζει την έκδοση των έργων του Νίκου Καχτίτση με τη νουβέλα Η ομορφάσχημη ενώ θα εκδώσει και πάλι τον Κρητικό του Διονυσίου Σολωμού με την επιμέλεια του Στυλιανού Αλεξίου. Μια ακόμα επανέκδοση είναι ο τόμος Σέργιος και Βάκχος του Μ. Καραγάτση του Ανδρέα Εμπειρίκου με προλόγους του Λεωνίδα Εμπειρίκου και της Μαρίνας Καραγάτση (συμπαραγωγή Άγρα – Εστία). Τα τελευταία διηγήματα του εκλιπόντος Αργύρη Χιόνη θα εκδώσει η Κίχλη με τίτλο Εχων σώας τας φρένας και άλλες τρελές ιστορίες.
Ποιητικές συλλογές
Είναι, ίσως, ποιητικό γεγονός η συλλογή Υπερώον (Κέδρος) του Γιάννη Ρίτσου, γραμμένη στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και ανέκδοτη ως σήμερα. Ποιήματα του Νίκου Καρούζου, τα οποία δεν υπάρχουν στα Άπαντά του θα κυκλοφορήσει ο Ίκαρος (Οιδίπους τυραννούμενος). Ακόμα θα περιμένουμε τον Θεσσαλονικιό Μάρκο Μέσκο με νέα συλλογή (Γαβριηλίδης) και τον Γιάννη Υφαντή (Ικαρος). Θα έχουμε επίσης συγκεντρωτικές εκδόσεις των ποιημάτων του Αλέξανδρου Ισαρη (Κίχλη) και του Μάνου Ελευθερίου (Μεταίχμιο).
Oldies But Goodies
Άρχεσθαι από τους κλασικούς, παλιούς και σύγχρονους. Τα Άπαντα του Μπόρχες στις γνωστές μεταφράσεις Αχ. Κυριακίδη και Δ. Καλοκύρη περνάνε στον Πατάκη. Οι Ρίμες της Πέτρας του Δάντη σε μετάφραση Γιώργου Κοροπούλη θα εκδοθεί από την Αγρα. Το κλασικό για την αγγλική γραμματεία Οι ιστορίες του Καντερμπέρυ, του Τζέφρυ Τσώσερ εκδίδει το Μελάνι σε μετάφραση απευθείας από τα μεσαιωνικά αγγλικά του Δημοσθένη Κορδοπάτη. Οι ιστορίες του Καντερμπέρυ του Τσώσερ είναι ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα του Μεσαίωνα και το χρονικώς πρώτο μεγάλο ποίημα της Αγγλικής Λογοτεχνίας. Οι εκδόσεις Καστανιώτη παρουσιάζουν τον Ισλανδό νομπελίστα του 1955 Χάλντορ Λάξνες (Και το ψάρι τραγουδά) κι ένα πρώιμο μυθιστόρημα του Ζοζέ Σαραμάγκου που εκδόθηκε μετά τον θάνατό του (Ο φεγγίτης). Οι εκδόσεις Ψυχογιός που έχουν κάνει γερό μπάσιμο στους μεγάλους συγγραφείς θα παρουσιάσουν Το Κονάκι του Φιν του Τζέιμς Τζόις, έντεκα αφηγήσεις που γράφτηκαν ανάμεσα στον Οδυσσέα και στην Αγρύπνια των Φίννεγκαν. Οι εκδόσεις Καλέντη που πραγματοποιούν μια στροφή σε ποιοτικές εκδόσεις μας φέρνουν έναν ακόμα Πολ Μοράν (Λιούις και Ειρήνη) που ως συγγραφέα τον γνωρίσαμε στη χώρα μας πολύ αργά με εκείνο το θαυμάσιο βιβλίο του Βενετίες, ελεγεία και δοξαστικό της μυθικής πόλης των δόγηδων. Η Εστία εκδίδει, επιτέλους, τον έκτο τόμο του μνημειώδους Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, Η Αλμπερτίν αγνοούμενη του Μαρσέλ Προυστ σε μετάφραση του Τάκη Πούλου. Γεγονός συνιστά η έκδοση του μυθιστορήματος του Βασίλι Γκρόσμαν Ζωή και πεπρωμένο (Γκοβόστης) για τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον σταλινισμό. Στα ίδια θέματα περίπου αναφέρεται και το πολιτικό μυθιστόρημα Τι να κάνουμε (Τόπος) Νικολάι Τσερνιτσέφκσι. Ενώ οι Ροές θα επιμείνουν να μας ξαναθυμίσουν τον Ρόμπερτ Βάλζερ με το έργο του Αδελφοί Τάννερ
Αγγλοαμερικανικά
Από την αγγλοσαξονική παραγωγή το αναγνωστικό κοινό έχει μεγάλες προσδοκίες μιας και υπάρχουν πολλοί και καλοί συγγραφείς ενώ οι περισσότεροι εξ αυτών έχουν εκδώσει τα βιβλία τους και έχουν γραφτεί ήδη οι κριτικές γι αυτά.
Ας ξεκινήσουμε από την εκδοτική παραγωγή πέραν του Ατλαντικού. Ο Πολ Οστερ πέρασε από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος στο Μεταίχμιο και το φθινόπωρο θα διαβάσουμε το πρόσφατο μυθιστόρημα του Αόρατος, μια ιστορία ενηλικίωσης που εκτείνεται από το 1967 ως το 2007. Από την Αμερική πάλι θα έχουμε τους Κραδασμούς(Ψυχογιός), το δεύτερο μυθιστόρημα (1992) του Τζόναθαν Φράνζεν. Από την Αμερική έρχεται ακόμα ένας Ντέιβιντ Σεντάρις από το Μελάνι με αφηγήσεις για διαβητικούς και κουκουβάγιες. Ο Κέδρος παρουσιάζει δύο αμερικανούς με καλές συστάσεις όπως τον Τζόναθαν Λέθεμ με το Σκιές στο Μπρούκλιν (προσωρινός τίτλος του Motherless Brooklyn) και την Λίλι Τακ με το Σε παντρεύτηκα για να βρω την ευτυχία. Τέλος από τις εκδόσεις Bell θα κυκλοφορήσει το Joyland, το πρόσφατο μυθιστόρημα του «πολύ» Στίβεν Κινγκ.
Πάμε τώρα στη Βρετανία από όπου περιμένουμε το μελαγχολικό μυθιστόρημα του Γκράχαμ Σουίφτ Θα ήθελα να ήσουν εδώ (Εστία). Στις εκδόσεις Μεταίχμιο αναμένεται το νέο μυθιστόρημα του νομπελίστα Τζ. Μ. Κουτσί (Η παιδική ηλικία του Ιησού), μια στοχαστική αλληγορία για τη σύγχρονη κοινωνία και η πολλές φορές υποψήφια για Booker Βρετανίδα Ζέιντι Σμιθ με το Στην καρδιά της πόλης, ένα κοινωνικό μυθιστόρημα με ταξικό υπόβαθρο για το σύγχρονο Λονδίνο. Μια ιστορία κατασκοπείας με ηρωίδα μια γυναίκα κι έναν «γλυκατζή» είναι το νέο μυθιστόρημα του Βρετανού Ιαν Μακ Γιούαν με το δυσκολομετάφραστο τίτλο Sweet Tooth (Πατάκης). Η Κέιτ Ατκινσον, που από τον Κέδρο μεταφέρεται τώρα στο Μεταίχμιο, παρουσιάζει μια μεταφυσική περιπέτεια με τίτλο Ζωή μετά τη ζωή. Το νέο κωμικό μυθιστόρημα του πολυδιαβασμένου στη χώρα μας Τζόναθαν Κόου με τίτλο Expo 58 (Πόλις) εκτυλίσσεται σε μια Παγκόσμια Έκθεση στις Βρυξέλλες την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Ενώ καινούργιο βιβλίο θα έχουμε από τον πάντα καλό Τζούλιαν Μπαρνς με μια ιστορία ερωτικής ζήλιας με τίτλο Πριν εκείνη με γνωρίσει (Μεταίχμιο). Από τη Βρετανία και ο Αλαν Χόλινγκχερστ με το Το παιδί του ξένου(Καστανιώτης), μυθιστόρημα που είχε θεωρηθεί από την κριτική παραγνωρισμένο, καθώς είχε αγνοηθεί στην τελική λίστα των Booker του 2011.
Από άλλες χώρες
Από τη Γαλλία, μια χώρα που η λογοτεχνία της έχει φύγει από την πρώτη γραμμή έρχεται μια συλλογή τριών διηγημάτων του βραβευμένου με Γκονκούρ Πασκάλ Κινιάρ , Μάθημα μουσικής (Μελάνι). Όπως και το νέο μυθιστόρημα του Ερίκ Φοτορινό Κορσακόφ(Πόλις). Από τη Γερμανία ο νεαρός μπεστ- σελερίστας Ντάνιελ Κέλμαν με το μυθιστόρημα του «F»)(Καστανιώτης), με θέμα την οικονομική κρίση, τη θρησκεία και την οικογένεια. Από την Κίνα ο νομπελίστας Μο Γιαν με μια ιδιότυπη ιστορία του κινέζικου λαού την οποία συνθέτουν καθημερινές ανθρώπινες ιστορίες (Άγρα). Από την Ιταλία ο Μαύρος άγγελος του στυλίστα Αντόνιο Ταμπούκι (Άγρα) και από την Αργεντινή ο Ρικάρντο Πίλια με το Νυχτερινός στόχος (Καστανιώτης). Από την Ιαπωνία έρχεται το Οι μικρές ώρες του πολυδιαβασμένου Χαρούκι Μουρακάμι (Ψυχογιός). Από τη Ρώσία περιμένουμε τον πολλά υποσχόμενο Μίκαελ Σίσκιν με το Η κόμη της Αφροδίτης(Μεταίχμιο). Από την Ισπανία έρχονται ο Χαβιέρ Μαρίας (Γράφοντας τις ζωές των άλλων) και ο Καταλανός Χουάν Μαρσέ (Τα τελευταία απογεύματα με την Τερέζα).Και τα δύο από τον Πατάκη.
Βιογραφίες
Οι θαυμαστές του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν περιμένουν την βιογραφία του από τον συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Κόλιν Ντούριεζ, η οποία θα κυκλοφορήσει από τον Κέδρο. Με ελληνικό ενδιαφέρον η βιογραφία του Πάτρικ Λι Φέρμορ (Πάτρικ Λι Φέρμορ: Μια περιπέτεια, (Μεταίχμιο) από την Άρτεμη Κούπερ. Οι εκδόσεις Καστανιώτη θα εκδώσουν την αυτοπαρουσίαση του Ντάριο Φο με τίτλο Ντάριο Φο: Ο κόσμος μου.
Προσωπικά περιμένω με ενδιαφέρον το βιβλίο Η πόλη όπου γεννήθηκα (Γαβριηλίδης) του νεοελληνιστή και συγγραφέα Μάριο Βίτι, στο οποίο αναφέρεται στη ζωή του στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ 1926 και 1946 όπως και το Δέκα μικρά χρόνια (1887 έως 1897). Αναμνήσεις από την ζωή στην Αθήνα λίγο πριν ανατείλει ο 20ός αιώνας (Εστία) του Σταύρου Βλάχου, πατέρα του ακαδημαϊκού Αγγελου Βλάχου.
Όσοι ενδιαφέρονται για τα πολιτικά ημερολόγια υπάρχουν πολλά όπως τα Ημερολόγια του Ναπολέοντα Ζέρβα (Ωκεανίδα) σχολιασμένα από τον Βαγγέλη Τζούκα και το Ημερολόγιο της εξορίας – 1935 (Άγρα) του Λέοντος Τρότσκι. Ακόμα θα κυκλοφορήσει η πολιτική βιογραφία Ηλίας Ηλιού: Η ζωή και η δράση του (Κέδρος) από τον Βασίλη Μπρακατσούλα. Η Ρένα Δούρου γράφει τη Βιογραφία Μανώλη Γλέζου (Λιβάνης) και ο Σπύρος Δράινας του Ανδρέα Παπανδρέου με τίτλο Η γέννηση ενός πολιτικού αντάρτη (Ψυχογιός).
Δοκίμια – μελέτες
Είναι πάρα πολλά αυτά που θα κυκλοφορήσουν σε όλα τα πεδία, οικονομία, ιστορία, πολιτικές επιστήμες κ.τ.λ. Μια μικρή ενδεικτική επιλογή ακολουθεί παρακάτω:
Προσωπικά περιμένω δύο βιβλία για τη σημερινή συγκυρία από τις εκδόσεις Πόλις. Το πρώτο είναι Η κοινωνία των ίσων του Πιερ Ροζανβαλόν και το άλλο είναι το Homo Economicus, ένας (παραστρατημένος) προφήτης της νέας εποχής του Ντανιέλ Κοέν. Σε αυτά θα προσέθετα και το βιβλίο του Τζον Κένεθ Γκάλμπρεϊθ Οι νομικές απάτες του καπιταλισμού(Ποταμός). Μια πιο συντηρητική ματιά μπορεί να δει κανείς στον αμφιλεγόμενο αλλά πάντα ενδιαφέροντα συγγραφέα Νάιαλ Φέργκιουσον με το πρόσφατο βιβλίο Η Μεγάλη Παρακμή (Παπαδόπουλος) ενώ οι ίδιες εκδόσεις κυκλοφορούν το κλασικό για τη φιλελεύθερη οικονομική σκέψη δοκίμιο Ο δρόμος για την υποδούλωση του Φρίντριχ Χάγεκ.
Οι εκδόσεις Ίνδικτος ετοιμάζουν δύο βιβλία φιλοσοφίας, το Η μνήμη, η Ιστορία, η λήθη του Γάλλου Πολ Ρικέρ και το Μια κοσμική εποχή του Καναδού Τσαρλς Τέιλορ, μια ιστορία για την εκκοσμίκευση της Δύσης.
Όσον αφορά στην ιστορία και φέτος θα έχουμε πολλές και καλές εκδόσεις για τους εβραίους, το Ολοκαύτωμα και τους ναζί. Ξεχωρίζει η δίτομη βραβευμένη σύνθεση Η ναζιστική Γερμανία και οι Εβραίοι, 1933 -1945 (Πόλις) του Σαούλ Φριντλέντερ που αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά βιβλία στην ιστοριογραφία του Ολοκαυτώματος. Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ Εντσο Τραβέρσο έγραψε το δοκίμιο Οι ρίζες της ναζιστικής βίας. Μια ευρωπαϊκή γενεαλογία (Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου) και από τις ίδιες εκδόσεις κυκλοφορεί το Η ψυχολογική δομή του φασισμού του Ζορζ Μπατάιγ.
Στη γραμματολογία αναμένεται μια συναγωγή δοκιμίων για την ποιητική του Καβάφη από τον βιβλιογράφο του ποιητή Δημήτρη Δασκαλόπουλο (Κίχλη) ενώ η Νίκη Λυκούργου παρουσιάζει την Αλληλογραφία Στρατή Μυριβήλη ( Εστία).
Τέλος θα κυκλοφορήσει ένα ιδιαίτερο και ιδιόμορφο δοκίμιο της Κατερίνας Σχινά με τίτλο «Καλή και ανάποδη. Ο πολιτισμός του πλεκτού»( Κίχλη).
(συνεχίζεται….)