Της Όλγας Σελλά
«Τα όποια αρνητικά να χρεωθούν αποκλειστικά σε μένα» είπε ο μέχρι το τέλος της εβδομάδας καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, Γιάννης Χουβαρδάς, στην απολογιστική συνέντευξη Τύπου για τα έξι χρόνια της παρουσίας του στο τιμόνι του Εθνικού, από το 2007 ως το 2013. Και ήταν την Τρίτη το μεσημέρι πολύ πιο διαφορετικός από κάθε άλλη φορά. Ανακούφιση; Ικανοποίηση; Χαλάρωση; Λίγο απ’ όλα και όλα μαζί. Λίγο νωρίτερα είχε μοιράσει ένα πολυσέλιδο και ογκώδες κείμενο απολογισμού με πολλά στοιχεία για παραστάσεις, συνεργάτες, ηθοποιούς, έσοδα και έξοδα, θεατές, νούμερα, δράσεις.
Έξι χρόνια, λοιπόν, που φιλοξένησαν 104 παραγωγές σε 20 σκηνές. Που συνεργάστηκαν με το Ε.Θ. 71 σκηνοθέτες, άνδρες και γυναίκες, Έλληνες και ξένοι και 595 ηθοποιοί. Που παρουσιάστηκαν 29 ελληνικά, 30 κλασικά ξένα έργα, 17 παραγωγές αρχαίου δράματος και 8 σύγχρονα ξένα θεατρικά. «Παρ’ όλο που κατηγορηθήκαμε ότι παραμελήσαμε το ελληνικό έργο, είναι μισά – μισά. Βέβαια, τα δύο τελευταία χρόνια έγειρε η πλάστιγγα», είπε αυτοκριτικά. Κι αν η καλλιτεχνική πλευρά είναι η μία, η οικονομική είναι η δεύτερη και πιο δύσκολη στη διοίκηση ενός οργανισμού, ιδίως σε περίοδο κρίσης. «Ήταν ίσως το βασικότερο στοίχημα, από τότε που παραλάβαμε από τον Νίκο Κούρκουλο, δυστυχώς όχι χέρι-χέρι, αυτό το υγιές οικονομικά θέατρο. Θέλησα να το παραδώσω ανέπαφο. Και νομίζω ότι τα κατάφερα. Τα καταφέραμε». Έτσι, σήμερα το Εθνικό Θέατρο έχει «πλεονασματικό απολογισμό, δεν χρωστάει πουθενά και έχει οικονομικό μαξιλαράκι στις τράπεζες». Και έδωσε στη δημοσιότητα τους αριθμούς αυτής της εξαετίας: Μέσος όρος πληρότητας όλων των σκηνών (περιλαμβάνεται και η Επίδαυρος) 82,03%. Σύνολο εισπράξεων (περιλαμβάνονται οι καλοκαιρινές παραγωγές) 18.372.867 ευρώ. Αριθμός θεατών συνολικά (με την καλοκαιρινή δραστηριότητα) 1.259.803. Αριθμός εισιτηρίων συνολικά 989.514.
Καθόρισε και απαρίθμησε τους εννέα πυλώνες της πολιτικής του την καλλιτεχνική διεύθυνση του Εθνικού:
«- Πλουραλισμός, βάθος και πολυφωνία, τόσο στο ρεπερτόριο όσο και στις καλλιτεχνικές δυνάμεις που το υπηρέτησαν.
- Άξονας στο ρεπερτόριο με έμφαση στο σήμερα για να υπάρχει πάντα πυξίδα και κατεύθυνση.
- Το εναλλασσόμενο ρεπερτόριο ως βασικό εργαλείο έκφρασης και αξιοποίησης των δυνατοτήτων του Ε.Θ., τόσο προς τα μέσα όσο και προς τα έξω.
- Το αξίωμα: το θέατρο είναι μια τέχνη που εμπεριέχει όλες τις άλλες τέχνες και οι άλλες τέχνες περιέχουν το θέατρο -έτσι προέκυψε πολυπρισματική δραστηριότητα.
- Το θέατρο ως μέσον παιδείας: καθιέρωση πολλαπλών δραστηριοτήτων για παιδιά και εφήβους και αναβάθμιση της Δραματικής Σχολής.
- Συστηματοποίηση των επαφών με το εξωτερικό, τόσο σαν εισαγωγή όσο και σαν εξαγωγή προϊόντων και προσώπων.
- Σφιχτή οικονομική πολιτική με μείωση δαπανών, αξιοποίηση όλου του ανθρώπινου δυναμικού, των χώρων, των μηχανισμών, του εξοπλισμού και μεγιστοποίηση εσόδων, διαφάνεια στη διαχείριση, εκμετάλλευση δυνατοτήτων ΕΣΠΑ, χορηγίες.
- Σχολαστική εσωτερική οργάνωση, ενθάρρυνση της ανάληψης ευθυνών και πρωτοβουλιών, καλλιέργεια σχέσεων με το προσωπικό.
- Εξωστρέφεια και ανοιχτά χαρτιά στη σχέση με το κοινό, τους φίλους, τους συνδρομητές, τους χορηγούς, τα ΜΜΕ, το κράτος, τους εργαζόμενους, την κοινωνία, άλλους πολιτιστικούς φορείς, την εικόνα του Εθνικού Θεάτρου», είπε σε μια συνέντευξη Τύπου που χαρακτηριζόταν από την οργάνωση, αλλά και από το συναίσθημα.
Γιατί ο Γιάννης Χουβαρδάς ήταν εμφανώς συγκινημένος και στο τέλος δεν έκανε καμιά προσπάθεια να το κρύψει. Οπως δεν έκρυψε, όταν ρωτήθηκε τι κρατάει εκείνος από το Εθνικό, ότι «η πιο συγκινητική στιγμή ήταν πριν από λίγο».
Ήταν όλα τέλεια; Έχουμε ένα τέλειο πρώτο θέατρο της χώρας; Όχι, υπάρχουν πολλές εκκρεμότητες που πρέπει να αντιμετωπίσει η επερχόμενη (πότε άραγε;) διοίκηση. Κατ’ αρχάς πρέπει να διοριστεί Δ.Σ., αφού το Εθνικό είναι «ορφανό» από Δ.Σ. από τον Αύγουστο του 2012. «Προτεραιότητα του επόμενου Δ.Σ. πρέπει να είναι, κατά τη γνώμη μου, η τροποποίηση και ο εκσυγχρονισμός του εσωτερικού κανονισμού, μια ενέργεια που παρ’ όλες τις προσπάθειές μας, δεν κατορθώσαμε να πραγματοποιήσουμε εντός της δεύτερης θητείας μας. Γιατί οι δυσλειτουργίες άρχισαν να εμφανίζονται με την -ακατανόητη για μένα- ένταξη των Κρατικών Θεάτρων στις ΔΕΚΟ, η οποία κατέστη αναπόφευκτη παρ’ όλες τις αντίθετες προσπάθειές μας. (…)». Τι άλλο πρέπει να δει η επόμενη διοίκηση; Την ολοκλήρωση της ανακαίνισης και του εκσυγχρονισμού ολόκληρου του κτιριακού συγκροτήματος του ΡΕΞ, καθώς και την αναβάθμιση της Παιδικής Σκηνής «μέσα από την “έξοδό” της από το υπόγειο του ΡΕΞ και την εγκατάστασή του στο ισόγειο, αφού αποδοθεί, μετά τις νομικές διαδικασίες που ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη, και το ισόγειο στο Εθνικό Θέατρο». Τη μεταφορά της Δραματικής Σχολής σε μεγαλύτερο κτίριο με σύγχρονες προδιαγραφές και δυνατότητες. Την πλήρη ανακαίνιση και τον εκσυγχρονισμό των τεχνικών εργαστηρίων και αποθηκών στο Ρουφ, μέσω ένταξης στο ΕΣΠΑ. Τη συνέχιση της «συστηματικής παρουσίας του Ε.Θ. στο εξωτερικό», καθώς και τη συνέχιση και ολοκλήρωση του έργου της ψηφιοποίησης του αρχειακού υλικού του Ε.Θ. Για τις παραστάσεις από το 2006 μέχρι σήμερα, που έχει ήδη ενταχθεί στο ΕΣΠΑ, στο οποίο πρέπει να ενταχθούν και οι διαδικασίες για καταγραφή, προστασία και ανάδειξη του ιστορικού βεστιαρίου του Ε.Θ.
Αυτά από το στόμα του νυν καλλιτεχνικού διευθυντή του Ε.Θ. που μίλησε για όσα έκανε αυτά τα έξι χρόνια. Τι απομένει; Οι μνήμες από τις παραστάσεις που έχουμε ήδη δει, και η ευχή μας να ολοκληρωθεί γρήγορα η τοποθέτηση του νέου καλλιτεχνικού διευθυντή και του Δ.Σ. ώστε να συνεχίσει το Εθνικό Θέατρο την πορεία που ξεκίνησε με τον Νίκο Κούρκουλο και συνεχίστηκε με τον Γιάννη Χουβαρδά. Όχι τίποτ’ άλλο, αλλά γιατί το πρόγραμμα για την επόμενη σεζόν στο τσακ προλαβαίνει να στηθεί.
