Διαβάζω και σκοντάφτω

της Ψείρας.

Διαβάζω υπέροχα μυθιστορήματα και σκοντάφτω σε λάθη, αβλεψίες, τυπογραφικά, αδέξιες μεταφράσεις. Ανατρέχω στην ταυτότητα του βιβλίου. Υπάρχει επιμελητής έκδοσης; Άλλοτε ναι άλλοτε όχι. Και εάν ναι, τι καλείται να κάνει; Αισθητική επιμέλεια, φιλολογική ή και πραγματολογική;

Σταχυολογούμε:

Ζέφη Κόλια, Η τελευταία των Μαρξ (εκδ. Μεταίχμιο): Αλλού τα κύρια ονόματα γράφονται με λατινική γραφή  και αλλού με ελληνική. Ψάχνουμε τη λογική τη επιλογής. Μήπως στα ελληνικά μπαίνουν τα πιο γνωστά, π.χ. Λένιν. Τι όμως συμβαίνει με τον κ. Jacques Macé- και φυσικά όχι Jaque Macé;  Επίσης, σελ. 309 λεωφόρος ‘Μελινμοντάν’ αντί Μενιλμοντάν, και σελ. 322 ‘108 Barbuss Bd’, ανύπαρκτη λεωφόρος στη Ντραβέιγ- αλλά τουλάχιστον ας γραφόταν με το γαλλικό τύπο, δηλ. 108 Bd Barbuss! Υπαρκτή είναι μόνον η λεωφόρος (Henri) Barbusse…

Χάος συμβαίνει σε ό, τι έχει σχέση με την εβραϊκή γλώσσα και παράδοση. Στο βιβλίο του Γιαϊρ Λαπίντ, Το έκτο αίνιγμα, (εκδ. Πόλις) η πόλη Τσφατ (στους χάρτες γράφεται Zefat) γίνεται Σάφεντ- σωστή επιλογή με βάση την μετάφραση της Βίβλου, αλλά που κανείς δεν το λέει έτσι. Τι επιλέγεται;  Ο τύπος ή η σύγχρονη προφορά έτσι όπως τη λένε οι ντόπιοι;

Νικόλ Κράους, Η ιστορία ενός έρωτα (εκδ. Μεταίχμιο).Βρήκαμε διαφορετικές αποδόσεις της ίδιας λέξης: σελ. 146 ‘μπάρμιτζβα’ αντί του, σωστά τονισμένου μεν στη σελ. 180, ‘μπαρμίτζβα ’,αλλά που πρέπει να γραφεί με τσ (απόδοση του γερμανικού z σύμφωνα με την τοπική κουλτούρα). Επίσης αγγλοποιημένος  τονισμός των λέξεων, π.χ. σελ. 201 ‘Γιαντ Βάσεμ’ αντί του σωστού ‘Γιαντ Βασέμ’…

Προτάσεις που δεν διαβάζονται στο Έρεβος (εκδ. Πατάκη): Σελ. 195 ‘… Ο Σάριους δοκιμάζει μια φαινομενική επίθεση, κι αμέσως πάλι…’ δηλ. ο Σάριους προσποιήθηκε ότι … , σελ. 324 ‘Η πόρτα για το σαλόνι των καθηγητών ήταν μισάνοιχτη’, δηλ. η πόρτα του Γραφείου Καθηγητών …. και παρακάτω  ‘… ο ένας μασούσε ένα σάντουιτς…’, δηλ. έτρωγε ή τουλάχιστον μασουλούσε ένα σάντουιτς. Και το κορυφαίο: σελ. 443 ‘… αν ο εγκέφαλός του είναι αρκετά αβλαβής ώστε να μπορεί να με καταλάβει.’ Αβλαβής εγκέφαλος;;;

Στο υπέροχο Ένα καλοκαιράκι για αρκούδες (εκδ. Κόκκινο): ‘στρυμωξίδι’ αντί ‘στριμωξίδι’, ορθογραφικό λάθος σε κείμενο λιγότερο από 300 λέξεις, εισαγωγικά που λείπουν όταν πρόκειται για τις σκέψεις κάποιου (6-7 σαλόνι).

Αναρωτιέμαι ως μη ειδικός: Ποιο είναι τελικά το επαγγελματικό προφίλ του μεταφραστή και του επιμελητή; Αρκεί η γνώση της ελληνικής ή μήπως πρέπει να έχουν και γερή γενική παιδεία και μάλιστα της χώρας/κουλτούρας πάνω στης οποίας τα βιβλία δουλεύουν; Δεν νοείται μετάφραση χωρίς πραγματολογική έρευνα. Επίσης ως προς την απόδοση τοπωνυμίων και κυρίων ονομάτων (συμπεριλαμβανομένων των ορθογραφικών συμβάσεων) προϋποτίθεται τουλάχιστον εσωτερική συνέπεια. Κι εδώ παρεμβαίνει ο επιμελητής για να ομαλοποιήσει το τελικό κείμενο.