(απόδοση : Γιάννης Ν. Μπασκόζος)
Η Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης κ. Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα με αφορμή την ημέρα της γυναίκας έδωσε την Δευτέρα 4 Μαρτίου μια ομιλία στο Βιβλιοπωλείο Ευριπίδης στην Κηφισιά. Τίτλος της : “Μπορούν οι γυναίκες να κάνουν μεγάλη τέχνη;
“Παραθέτω ένα τμήμα της ομιλίας της απομαγνητοφωνημένο. Κάθε παρανόηση ή λάθος οφείλεται αποκλειστικά σε μένα.-Γιάννης Ν. Μπασκόζος.
Δεν είμαι φανατική φεμινίστρια, πιστεύω στον έμπρακτο φεμινισμό, δηλαδή να προχωράς αποδεικνύοντας στην πράξη την αξία και την αποτελεσματικότητα σου. Ο κόσμος πρέπει να είναι συντροφικός γι αυτό και έχω πολλές επιφυλάξεις για το κίνημα #ΜΕ ΤΟO γιατί θα τρομοκρατήσουμε τους άντρες και θα τους απομακρύνουμε από την πιο όμορφη σχέση μαζί μας, που είναι το φλέρτ, οι ερωτικές εκδηλώσεις, ο εκδηλωτικός θαυμασμός. Και το θεωρώ μεγάλη υποκρισία, αφού έχεις εισπράξει το αντίτιμο της υποχώρησής σου να έρχεσαι να καταγγέλλεις εκ των υστέρων.
Τι καινούργιο θα φέρει η συμμετοχή των γυναικών στα κοινά, νομίζω δεν το γνωρίζουμε ακόμα. Είναι μακρύς ο δρόμος μας. Πιστεύω ότι ο λόγος μας δεν θα είναι ούτε ανδρικός ούτε γλυκός -γυναικείος. Σήμερα κρυβόμαστε πίσω από τα προσωπεία που μας έχουν βάλει άλλοι. Όταν η γυναίκα ανακαλύψει τι θησαυρούς και τι κοιτάσματα κρύβει μέσα της θα κτίσουν μαζί με τον άνδρα μια καλύτερη κοινωνία.
Πώς μπορούμε να γνωρίσουμε την ιστορία των γυναικών όταν αυτή γράφεται από τους άνδρες; Πώς οι άνδρες εκδηλώνουν εχθρότητα προς τις γυναίκες στις οποίες οφείλουν την ίδια τη ζωή τους; αναρωτιέται η η Christine de Pisan, 1364-1430, συγγραφέας του έργου: Cité des dames, (1405), η πρώτη φεμινίστρια συγγραφέας στο βιβλίο της «Η πόλη των γυναικών», μια χειραφετημένη γαλλοιταλίδα σπουδαγμένη από πλούσιους γονείς, που είχε την άνεση να θέτει τέτοια ερωτήματα.
Είναι η γυναίκα ικανή και προικισμένη να φιλοτεχνήσει έργα υψηλής τέχνης; Το ρητορικό αυτό ερώτημα βρίσκει απάντηση σε ένα άλλο που έχει κι αυτό αντρική προέλευση: Πώς εξηγείται ότι στην ιστορία της τέχνης δεν έχουμε σημαντικές γυναίκες δημιουργούς, τουλάχιστον όσο έχουμε άνδρες; Μια σύγχρονη κοινωνιολόγος απαντάει με τον δικό της τρόπο : “Για τον ίδιο λόγο που δεν έχουμε πολυάριθμούς μαύρους καλλιτέχνες /δες στην Αμερική». Τα αίτια πρέπει να τα αναζητήσουμε στους θεσμούς, στην παιδεία, σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από σύμβολα και σήματα. Ή για να θυμηθούμε τον Φουκώ : «Μόνο οι κάτοχοι της εξουσίας μπορούν να παράγουν νόημα» (Michel Foucault, Η Αρχαιολογία της γνώσης, Αθήνα, 1987). Ανάλογα θα μιλήσει και ο Jacques Lacan : «Στην πατριαρχική κοινωνία η γυναίκα προσδιορίζεται αρνητικά, ως απουσία και ετερότητα, αφού δεν διαθέτει το όργανο της εξουσίας, εισιτήριο στον κόσμο της συμβολικής τάξης, απ’ όπου εκπορεύεται η γλώσσα και το νόημα. Η γυναίκα μιλιέται, δεν μιλάει». Και για να κλείσω με τους θεωρητικούς ο John Berger θα πει «Ο επιθεωρητής της γυναίκας, μέσω του εγώ της, είναι ο άνδρας. Έτσι αυτομεταβάλλεται σε θέαμα» (John Berger, Η εικόνα και το βλέμμα, Αθήνα, 1986). Η Σιμόν ντε Μπωβουάρ με το «Δεύτερο φύλο», έβαλε έναν καθρέφτη μπροστά μας και μάς βοήθησε στην αυτογνωσία μας. Μας έδειξε ότι μας έβαλαν σε ένα καλούπι για να εμφανιζόμαστε ως «θηλυκές υπάρξεις», με τον τρόπο που ήθελαν οι άνδρες.
ΓΥΜΝΟ ή ΓΔΥΜΕΝΟ , με τα μάτια των ανδρών
Το γυμνό δεν υπήρχε στην τέχνη στον μεσαίωνα. Μάλιστα όταν αναδύθηκε στην πρώτη – πρώιμη Αναγέννηση δεν ήταν τίποτα αξιόλογο. Γυναίκες άθλιες, κακοφτιαγμένες. Καμία σχέση με το γυμνό στην αρχαιότητα, όπου δεν υπάρχει ενοχή, ντροπή. Οι υπέροχες γυμνές Αφροδίτες των αρχαίων χρόνων δεν έχουν καμία ενοχή. Την ενοχή την φορτώνει στις γυναίκες ο χριστιανισμός: ο μύθος της καταραμένης Εύας, το προπατορικό αμάρτημα, οι απαγορεύσεις για τις γυναίκες, οι οποίες δεν μπορούν να μπουν στο ιερό, δεν μπορούν να επισκεφθούν το Άγιον Όρος που όμως είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Ο χριστιανισμός μέσα στις αντιφάσεις του λατρεύει την γυναίκα (αφού μια γυναίκα ήταν η μητέρα του Ιησού) αλλά την θεωρεί και αμαρτωλή, μιαρή.
Γύρω στο 1500 αποενοχοποιείται το γυμνό και συναντάει την θριαμβευτική γύμνια της Αφροδίτης των αρχαίων χρόνων. Γυμνά σαν αυτά του Τζορτζόνε φοράνε την αποενοχοποιημένη γύμνια της Αφροδίτης. Αλλιώς δεν θα ήταν γυμνά αλλά γδυμένα (naked vs nude).
ΟΙ ΑΦΡΟΔΙΤΕΣ
Το γυμνό στην τέχνη είναι μια επινόηση ανδρική, που μεταβάλλει το σώμα της γυναίκας σε ηδονοβλεπτικό αντικείμενο. Ας δούμε αυτόν τον πίνακα του Τζορτζόνε. (Κοιμώμενη Αφροδίτη, 1510), βλέπουμε ένα γυμνό σώμα, καλοφτιαγμένο, ηδονικό.
Τζορτζόνε, Κοιμωμένη Αφροδίτη, (1510)
Ο Γκουϊντομπάλντο ντελλα Ρόβερε, γιος του Δούκα του Ουρμπίνο Φραντσέσκο Μαρία ντελλα Ρόβερε, παραγγέλλει στις 9/3/1538 στον απεσταλμένο του στην Βενετία να μην τολμήσει να γυρίσει πίσω χωρίς τους δυο πίνακες που είχε παραγγείλει στον Τιτσιάνο: μια προσωπογραφία του και μια γυμνή γυναίκα ( αργότερα ονομάστηκε Αφροδίτη του Ουρμπίνο, από τον Βαζάρι). Ο πίνακας απεικόνιζε κατά πάσα πιθανότητα την ερωμένη του. Την εποχή εκείνη οι επίσημες γυναίκες είχαν μοναδικό σκοπό του γάμου την τεκνοποιία. Η σεξουαλική ζωή των ανδρών περνούσε από τις πόρνες. Αρκεί να σκεφτούμε ότι οι ιερόδουλες ήταν σχεδόν ένας κοινωνικός θεσμός της εποχής. Το 1500 στη Βενετία, με πληθυσμό 120.000,ζούσαν 11.000 πόρνες. Στη Ρώμη, με πληθυσμό 40.000 , υπήρχαν το 1490 6.800 ιερόδουλες.
Τισιάνο, Η Αφροδίτη του Ουρμπίνο, (1530, Ουφίτσι, Φλωρεντία)
Η Αφροδίτη ήταν η ερωμένη του Γκουίντομπάλντο και ο πίνακας προοριζόταν για τα μάτια του και αυτά των ανδρών της αυλής του.
Μερικούς αιώνες αργότερα
Εduard Manet , Ολυμπία, 1863
Ας περάσουμε γρήγορα σε κάποιους μεταγενέστερους αιώνες και ας δούμε τον γνωστό πίνακα του Εduard Manet , “Ολυμπία”, ο οποίος ήταν αφορμή να ξεσπάσει ένα μεγάλο σκάνδαλο στο Salon εκείνης της χρονιάς. Είναι απολύτως εμπνευσμένο από την Αφροδίτη του Ουρμπίνο. Υπάρχει κι εδώ η υπηρέτρια που της φέρνει ένα μπουκέτο λουλούδια, ένα παράθυρο στο βάθος, και μία γάτα – σύμβολο σεξουαλικότητας αντί για σκύλο- σύμβολο πιστότητας στο πλάι της. Γιατί γίνεται σκάνδαλο τόσους αιώνες μετά; Για τον απλούστατο λόγο ότι έπαψε να είναι η θριαμβευτική γύμνια της Αφροδίτης (με την έννοια του κλασικού κάλους) και γίνεται από γυμνό – γδυμένο. Ήταν ένα από τα πρώτα σκάνδαλα της μοντέρνας τέχνης.
Βελάσκεθ,Αφροδίτη μπροστά στον καθρέφτη, (1647-51, Λονδίνο)
Ας δούμε και την “Αφροδίτη μπροστά στον καθρέφτη”, του Βελάσκεθ.. Η ισπανική κοινωνία ήταν πολύ συντηρητική εκείνη την εποχή και αυτός ο πίνακας είναι μάλλον το πιο παλιό γυμνό στην ισπανική ζωγραφική. Αν πάτε στο Πράδο, στην Μαδρίτη, θα δείτε δεκάδες Αφροδίτες, παραλλαγές πάνω σε αυτήν του Βελάσκεθ, τις οποίες είχαν κρυμμένες στα παλάτια τους οι βασιλιάδες και τις απολάμβαναν μόνον τα ανδρικά μάτια. Λέγεται ότι όταν επρόκειτο μια βασίλισσα να επισκεφθεί τα δωμάτια με τους πίνακες των γυμνών γυναικών οι άνθρωποι του βασιλιά σκέπαζαν τους εν λόγω πίνακες.
Ο Βελάσκεθ ήταν επίσημος ζωγράφος του Φιλίππου Δ΄ από το 1623. Το μοντέλο ήταν ίσως μια από τις ερωμένες του βασιλιά Φιλίππου Δ΄. Μεταξύ 1792-1806, κάτοχος του πίνακα ήταν ο Μανουέλ Γκοντόι, αρχιστράτηγος και πρωθυπουργός, εραστής της βασίλισσας Μαρίας Λουίζας. Το 1914 η “Αφροδίτη” του Βελάσκεθ δέχτηκε επίθεση από μια σουφραζέτα, που τη μαχαίρωσε στη μέση και στη ράχη υπερασπιζόμενη την ισότητα των γυναικών. Ο Γκοντόι είχε στην κατοχή του και την «Γυμνή Μάγια» του Γκόγια, η οποία απεικονίζει την Πεπίτα Τουδό, ερωμένη του πρωθυπουργού, που είχε επίσης στην συλλογή του και την «Ντυμένη Μάγια». Χρειαζόταν και τις δύο ώστε με έναν μηχανισμό να σκεπάζει την γυμνή Μάγια και να την καλύπτει με την ντυμένη. Το δικαστήριο της Ιεράς Εξέτασης κάλεσε τον Γκόγια σε απολογία, στις 16 Μαρτίου του 1815, όταν οι δύο πίνακες κατασχέθηκαν από την συλλογή Γκοντόι. Ο πίνακας με την «Γυμνή Μάγια» παρέμεινε κρυμμένος στην Ακαδημία του Σαν Φερνάντο ως το 1900. Το 1930 έγινε γραμματόσημο στην Ισπανία. Όσα γράμματα έφτασαν στις πουριτανικές ΗΠΑ με αυτό το γραμματόσημο επεστράφησαν
Γκόγια, Η γυμνή και η ντυμένη Μάγια
Η «Γυμνή Μάγια», μεταξύ γδυμένου και γυμνού είναι μια προκλητική γυναίκα που προσφέρει τα κάλλη της. Δεν φοράει την γύμνια τής Αφροδίτης αλλά της γδυμένης παλλακίδας που περιμένει με ένα παιχνιδιάρικο βλέμμα τον εραστή της στα τσαλακωμένα σεντόνια.
ΓΥΝΑΚΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΙ
Ας ξαναγυρίσουμε στο αρχικό ερώτημα: Είναι οι γυναίκες άξιες να δημιουργήσουν μεγάλη τέχνη.
Ο Λεόν Μπατίστα Αλμπέρτι στην Πραγματεία του Περί Ζωγραφικής (1435) αντλώντας από αρχαίους συγγραφείς γράφει ότι η Ζωγραφική είναι ευγενής δραστηριότητα ακόμη και για γυναίκες και προσθέτει: «Τα επιτεύγματά τους αξίζουν τον έπαινο γιατί η τέχνη είναι ξένη προς το γυναικείο πνεύμα και προϋποθέτει πολύ ταλέντο, που συναντάται σπάνια στις γυναίκες». Ο Βοκάκιος, ωστόσο, στο βιβλίο του Περί επιφανών γυναικών αναφέρει 104 γυναίκες ζωγράφους, που έδρασαν κυρίως στην Αρχαιότητα (Θάμυρις, Ειρήνη, Μάρτσια κ.ά.).
ARTEMISIA GENTILESCHI (1597-1654)
Ας πάμε τώρα στην περίπτωση μιας ζωγράφου που αναδύθηκε από την αφάνεια τα τελευταία είκοσι χρόνια και λόγω του φεμινιστικού κινήματος. Πρόκειται για την Artemisia Gentileschi (1597-1654). Έζησε την ίδια περίπου εποχή με τον Καραβάτζιο και εμπνέεται από αυτόν. Η Αρτεμισία θα γράψει συνειδητοποιώντας την κατάστασή της γυναίκας «Το όνομα και μόνο μιας γυναίκας γεννά την αμφιβολία πριν ακόμη δουν και κρίνουν το έργο της». Ενώ προς το τέλος της ζωής της, όντας καταξιωμένη πια θα πει : «Να τι μπορεί να κατορθώσει μια γυναίκα που κρύβει μέσα στο στήθος της την ψυχή του Καίσαρα».
Στα χρόνια της Αρτεμισίας Τζεντιλέσκι η δυνατότητα να γίνει μια γυναίκα ζωγράφος ή γλύπτρια ήταν μάλλον αδύνατον. Εκτός αν ήταν κόρη εικαστικού, οπότε μάθαινε την τέχνη μέσα στο εργαστήριο του πατέρα της. Αυτή ήταν η περίπτωση της Αρτεμισίας , της οποίας ο πατέρας Οράτιος Τζεντιλέσκιήταν διάσημος ζωγράφος της εποχής. Τα πρώτα έργα της Αρτεμισίας τα απέδιδαν στον πατέρα της, ποιος τολμούσε να παρουσιάσει μια γυναίκα ζωγράφο;
H Σουζάννα και οι γέροντες είναι ένα σημαντικό έργο της Αρτεμισίας Τζεντιλέσκι. Φτιαγμένο το 1610, όταν η ζωγράφος ήταν 17 χρονών.
Artemisia Gentileschi, «Η Σουζάννα και οι γέροντες», 1610
Το έργο εμπνέεται από την Παλαιά Διαθήκη, η Σουζάννα είναι μια αρχόντισσα, έχει βγει στον κήπο για να λουστεί και εκεί δύο γέροι ξεμωραμένοι τής επιτίθενται, Αρνείται και αυτοί τήν καταγγέλλουν στον άνδρα της, ότι η Σουζάννα τους ρίχτηκε. Μια γνωστή ιστορία, μέχρι και τις ημέρες μας. Η Αρτεμισία τήν ζωγραφίζει με έναν πολύ γυναικείο τρόπο. Την έχει τοποθετήσει σε μια φέτα χώρου, συμπιεσμένη ανάμεσα στη μαρμαρένια γούρνα και τους επιτιθέμενους γέροντες. Εδώ έχουμε ένα γυμνό, καθόλου «ορεκτικό» για τους ηδονοθήρες όπως αυτά που αναφέραμε παραπάνω. Δεν είναι μια Αφροδίτη, αλλά μια κανονική γυναίκα.
Η Αρτεμισία έδειξε από νωρίς το ταλέντο της. Ο πατέρας της τής στέλνει σε ένα δάσκαλο, διάσημο της εποχής, για να τής μάθει την δύσκολη τέχνη της προοπτικής. Πρόκειται για τον Agostino Tassi. Ο Tassi την αποπλανά και την βιάζει. Ο πατέρας της ζητά από τον Tassi να την παντρευτεί, αλλά ο τελευταίος αποδεικνύεται ήδη παντρεμένος. Κατηγορεί μάλιστα την Αρτεμισία ως πορνίδιο. Ο πατέρας της Αρτεμισίας τον πηγαίνει στο δικαστήριο και καταδικάζεται. Η Αρτεμισία παντρεύεται άρον – άρον με έναν ζωγράφο κακό σαν άνθρωπο και πηγαίνει στη Ρώμη. Εκεί το ταλέντο της γίνεται φανερό, ο δούκας των Μεδίκων την αναγνωρίζει, γίνεται αυλική ζωγράφος και δημιουργεί το πιο σημαντικό της έργο. Σε ηλικία 23 χρονών την κάνουν μέλος της Ακαδημίας Τεχνών, πρωτοφανές για την εποχή.
Artemisia Gentileschi, «Ιουδήθ και Ολοφέρνης», 1611-12
Σημαντικό έργο της Αρτεμισίας είναι το «Ιουδήθ και Ολοφέρνης». Εμπνευσμένη πάλι από την Παλαιά Διαθήκη ζωγράφισε αυτό το έργο επτά φορές. Πρόκειται για πίνακες εκδίκησης των γυναικών. Η ωραία χήρα Ιουδήθ εκδικείται τον εχθρό των εβραίων Ολοφέρνη όταν δέχεται την πρόσκλησή του να πάει στη σκηνή του υποσχόμενη ερωτική κατάνυξη και τον σφάζει. Είναι ένας από τους πιο δραματικούς, σχεδόν κινηματογραφικός πίνακας, στην ιστορία της τέχνης, σαφώς εμπνευσμένος από τον Καρβάτζιο. Η Αρτεμισία ήταν πραγματικά μια εξαίρετη καλλιτέχνιδα, πολύ μορφωμένη γυναίκα με καριέρα στο Λονδίνο, στη Ρώμη, στη Νάπολη, φίλη με τον Γαλιλαίο και με άλλες προσωπικότητες της εποχής της.
Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΣΤΟΝ 19Ο ΑΙΩΝΑ
«Ευφυΐα, μάθηση και γνώση επιτρέπονται στον βαθμό που κάνουν τη γυναίκα ηθικά ανώτερη, επιθυμητή και χρήσιμη στους άλλους και όχι στον εαυτό της». Αυτά γράφει η Mrs Ellis, στο «Ο Οικογενειακός οδηγός», ένα Best seller στην Αγγλία λίγο πριν από τα μέσα του 19ου αιώνα.
BERTHE MORISOT, 1841-1895
Μια ξεχωριστή περίπτωση είναι αυτή της Μπερθ Μοριζό, της πιο διάσημης ιμπρεσιονίστριας ζωγράφου. Κόρη πλούσιας οικογένειας του Παρισιού είχε , όπως και η αδελφή της Εντμά την κλίση προς την ζωγραφική. Έτσι προσλαμβάνεται ένας δάσκαλος ζωγραφικής που λίγο αργότερα θα γράψει στην μητέρα των κοριτσιών: «Τα κορίτσια σας δεν διαθέτουν απλά ένα ευχάριστο ταλέντο. Φοβούμαι ότι θα γίνουν ζωγράφοι. Αναλογίζεστε τι σημαίνει αυτό; Στην υψηλή κοινωνία όπου ανήκετε, αυτό θα ήταν μια επανάσταση, θα τολμούσα να πω μια καταστροφή».
H Μπερθ Μοριζό είχε γνωρίσει τον Μανέ (πολύ μεγάλος πια) στις αίθουσες του Λούβρου, όπου πήγαινε να ζωγραφίσει. Η ιδία που ανήκε στην ομάδα των ιμπρεσιονιστών επηρέασε τον Μανέ στον ιμπρεσιονισμό (ήταν προ- ιμπρεσιονιστής). Αν και υπήρξε ένας κρυφός έρωτας μεταξύ τους τελικά η Μοριζό παντρεύτηκε τον αδελφό του Μανέ. Ο Μανέ όμως μας χάρισε μερικά υπέροχα πορτρέτα της.
Eduard Manet, Μπερθ Μποριζό
Μπερθ Μποριζό, Καλοκαιρινή ημέρα
CAMILLE CLAUDEL, 1864-1943
Η CAMILLE CLAUDEL, είχε μια δραματική ιστορία αλλά άφησε ένα σπουδαίο έργο. Αδελφή του ποιητή Πωλ Κλωντέλ, με καταγωγή από αριστοκρατική οικογένεια, η οποία αντιδρούσε πολύ στο να γίνει γλύπτρια η κόρη τους. Η Καμίλ καταφέρνει να μπει στο εργαστήριο του μεγαλύτερου γλύπτη του τέλους του 19ου αιώνα, του Αύγουστου Ροντέν. Ερωτεύονται μέσα από τον θαυμασμό του ενός για τον άλλον, αλλά ο έρωτας αυτός θα καταλήξει σε μια τραγωδία. Ο Ροντέν έχει μια μόνιμη σύντροφο, την Ροζ Μπερέ, που τον βοήθησε στα χρόνια που ήταν άσημος και της χρωστάει αιώνια ευγνωμοσύνη. Όταν η Καμίλ ζήτησε να παντρευτούν αυτός αρνήθηκε, ηΚαμίλ παραφρόνησε.
Πολλά έργα του Rodin εμπνεύστηκαν από την Καμίλ. Στην αφετηρία αυτής της τάσης υπήρξε ένα αρχαίο άγαλμα/ πρόσωπο που αγαπούσε ο Rodin και που τον οδήγησε στο να παρεκκλίνει από το ύφος Rodin που ξέρουμε. Όπως και το πασίγνωστο «φιλί» ανήκει σε αυτήν την περίοδο της μεγάλης τους αγάπης.
Καμίλ Κλοντέλ, Το βαλς
Αργότερα προς το τέλος της ζωής της η Καμίγ θα δημιουργήσει έργα επηρεασμένα από το τραγικό φινάλε της ζωής της, έργα πολύ δραματικά. Όπως αυτή η τριλογία όπου μια ειδεχθής γριά (η γυναίκα του Ροντέν) αγκαλιάζει τον γλύπτη και μπροστά του η κόρη – Καμίλ να τον παρακαλεί.
ΔΥΟ ΕΛΛΗΝΙΔΕΣ ΖΩΓΡΑΦΟΙ ΠΟΥ ΞΕΧΩΡΙΣΑΝ
Υπήρξαν δύο εξέχουσες γυναίκες ζωγράφοι καταγόμενες από αστικές οικογένειες της διασποράς που κατάφεραν να σπάσουν την ανδροκρατούμενη Σχολή Καλών Τεχνών, στην οποίαν μέχρι το 1900 δεν γίνονταν δεκτές γυναίκες, η Σοφία Λασκαρίδου και η Θάλεια Φλωρά – Καραβία.
ΣΟΦΙΑ ΛΑΣΚΑΡΙΔΟΥ,1882-1965
Σοφία Λασκαρίδου, La belle epoque, (1910-1915).
Λέγεται ότι η μητέρα της Σοφίας Λασκαρίδη, πρωτοπόρος παιδαγωγός Αικατερίνη Χρηστομάνου, την παρότρυνε να ζητήσει από τον Βασιλιά Γεώργιο Α΄να παρέμβει για να μπει στην ανδροκρατούμενη Σχολή Καλών Τεχνών. Η Σοφία γράφει στο ημερολόγιο της : “Οι γονείς μου ήταν ομογενείς, και οι δύο μεγαλωμένοι, ο πατέρας μου στο Λονδίνο και η μητέρα μου στη Βιέννη. Η ανατροφή μου ήταν πολύ διαφορετική από την ανατροφή των κοριτσιών του καλού κόσμου εκείνης της εποχής της Αθήνας. Ήμουν απόλυτα ελεύθερη». Υπήρξε μαθήτρια, μεταξύ άλλων των Νικηφόρου Λύτρα και Γεωργίου Ιακωβίδη. Σπούδασε στη Γερμανία, όπου φοίτησε σε διάφορες σχολές ζωγραφικής (Dachau, Künstlerinnenverein), και στο Παρίσι. Το έργο της Λασκαρίδου, αρκετά εκτεταμένο, ποσοτικά και θεματολογικά, είναι τοπιογραφικό στο μεγαλύτερο μέρος του, ενώ περιλαμβάνει και συνθέσεις με σκηνές της καθημερινής ζωής, όπου κυριαρχούν γυναικείες μορφές, πρόσωπα και νεκρές φύσεις.
ΘΑΛΕΙΑ ΦΛΩΡΑ – ΚΑΡΑΒΙΑ, 1871-1960
Η Θάλεια Φλωρά γεννήθηκε στη Σιάτιστα, το τελευταίο από τα 6 παιδιά του ιερέα Χριστόδουλου Φλωρά και της Αναστασίας. Το 1874 η οικογένεια μεταναστεύει στην Κωνσταντινούπολη. Η Θάλεια αποφοιτά από το Ζάππειο Παρθεναγωγείο με άριστα. Με υποτροφία του Κ. Ζάππα σπουδάζει στο Μόναχο ζωγραφική(1895-98) με καθηγητές Γερμανούς και κυρίως Έλληνες ζωγράφους του Μονάχου: Ν. Βώκο, Γ.Ιακωβίδη και Ν. Γύζη. Το 1907 -11 εγκαθίσταται στο Κάιρο και παντρεύεται τον δημοσιογράφο Νικόλαο Καραβία. Το 1910 το ζευγάρι εγκαθίσταται στην Αλεξάνδρεια, όπου ο Ν. Καραβίας διευθύνει την αλεξανδρινή Εφημερίδα. 1912-13 η Θάλεια Φλωρά Καραβία αναλαμβάνει τον ρόλο της πολεμικής ανταποκρίτριας και ζωγράφου στο μέτωπο των Βαλκανικών πολέμων (Δυτική Μακεδονία- Ήπειρος) με μια συγκομιδή 300 σχεδίων.
Θάλεια Φλωρά – Καραβία, Ο ιεροκήρυξ Δ. Καλλίμαχος
