της Μαρίζας Ντεκάστρο
Γιατί να γράψει ο Αναγνώστης για ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για παιδιά του δημοτικού; Γιατί ξεπερνάει κατά πολύ το πρωτογενές χρηστικό του περιεχόμενο!
Είναι ένα βιβλίο παιδαγωγικής θεωρίας, ενεργητικής διδακτικής παρέμβασης και συγκεκριμένων εφαρμογών, μία πηγή ιδεών και ουσιαστικής επιμόρφωσης για τους εκπαιδευτικούς, ένα πρόγραμμα με προτάσεις που βοηθά και τα παιδιά και τους ενηλίκους να δουν με άλλη ματιά την πόλη και τα μνημεία της, να κατανοήσουν τον χώρο σε σχέση με τον ιστορικό χρόνο ώστε η καθημερινή επαφή με τα μνημεία της πόλης να αποκτήσει πολύ περισσότερα νοήματα.
Παραθέτουμε απόσπασμα του εισαγωγικού κειμένου και της θεωρητικής προσέγγισης όπως παρουσιάζονται από τη Θάλεια Δραγώνα, καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ.
Ο Οδηγός περιέχει προτάσεις για τον σχεδιασμό ολοκληρωμένου προγράμματος και ποικίλες δραστηριότητες με θέμα τη δημόσια υπαίθρια γλυπτική και τα μνημεία. Σκοπός του είναι η υποστήριξη μαθητών και εκπαιδευτικών στην επαφή τους με τον δημόσιο χώρο, η ανάδειξη της αξίας του, καθώς και η συμβολή του στη διαμόρφωση ενεργών πολιτών που νοιάζονται για την πόλη, την πολιτιστική κληρονομιά, τα δημόσια αγαθά…
…Οι παιδαγωγικές αρχές του προγράμματος βασίζονται στην κινητοποίηση της περιέργειας, την ενεργητική συμμετοχή των μαθητών και μαθητριών στην αναζήτηση της γνώσης, τη βιωματική μάθηση, την ομαδική δουλειά, την αξία της διαδικασίας και της απόδοσης νοήματος…
..Στο επίπεδο της διδακτικής, το πρόγραμμα καλλιεργεί την εργασία με ιστορικές πηγές και με σύγχρονες αφηγήσεις. Αυτός ο εναλλακτικός τρόπος διδασκα λίας της Ιστορίας αντλεί από τη μέθοδο project, περιλαμβάνει συζητήσεις, ανταλλαγή απόψεων, δραματοποίηση, επισκέψεις σε εργαστήρια γλυπτών, διερεύνηση νέων ιδεών, δημιουργικές κατασκευές με κάθε είδους υλικά…
… το πρόγραμμα συνδέει την ιδιότητα του πολίτη με συλλογικές αξίες και αγαθά, όπως είναι η αγάπη, το δημόσιο ήθος, η προστασία των θεσμών, του περιβάλλοντος, της ειρήνης. Έτσι, δεν περιορίζεται στη βιωματική ανάδειξη των αθέατων διαστάσεων του χώρου και του χρόνου και στη νοηματοδότησή τους, αλλά θέτει επιτακτικά το ερωτημα τι μπορουμε να κάνουμε σε αυτά τα πεδία.
Μικροί μαθητές και μαθήτριες εισάγονται στην έννοια της δράσης και της ενεργητικής παρέμβασης που πάντα συναρτάται με το πολιτικό. Η πραγματική συμμετοχή των παιδιών στη δημόσια ζωή είναι πολύ περιορισμένη. Η προστασία των μνημείων αλλά και του δημόσιου χώρου γενικά υπογραμμίζει τη συνεισφορά στη διαχείριση προβλημάτων που μας αφορούν όλους εξίσου. Προτείνοντάς τους να προστατεύσουν τα μνημεία που θα υιοθετήσουν, εισάγει τα παιδιά σε μια ακτιβιστική δράση που αποτελεί διέξοδο στην αυθεντική συμμετοχή. Αντιστρέφεται έτσι η αίσθηση που συχνά έχουν οι νέοι άνθρωποι ότι δεν μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή τους. Καλλιεργείται η ευθύνη που έχει ο καθένας μας απέναντι στην ανθρώπινη κοινότητα και καλλιεργείται η μετατροπή του ατόμου-καταναλωτή σε άτομο-πολίτη, δηλαδή σε υποκείμενο με ευθύνες και καθήκοντα ενώπιον του κοινού παρόντος και μέλλοντος.
Ως προς τη διδακτική μεθοδολογία, στο βιβλίο προτείνονται ενδεικτικά βήματα προσέγγισης εκ μέρους του εκπαιδευτικού: ο ρόλος του, συμβουλευτικός και συντονιστικός, πώς, για παράδειγμα, θα ανοίξει τη συζήτηση ώστε να ενδιαφερθούν και να δραστηριοποιηθούν οι μαθητές, η αξιολόγηση της εφαρμογής. Παράλληλα, για να βοηθηθεί ο εκπαιδευτικός στο έργο του, παρατίθεται ένας σημαντικός αριθμός πληροφοριακών υλικών για ποικίλα θέματα, από τον βανδαλισμό των μνημείων ανά τους αιώνες, κείμενα και παραπομπές στη λογοτεχνία και τη μυθολογία, οπτικοακουστικά υλικά, προτάσεις για επισκέψεις μνημείων και εργαστηρίων, επαφή με τους θεσμούς της πόλης, κ.ά. Και φυσικά, όλα τα παραπάνω συγκλίνουν και επενδύουν τις προτάσεις οργάνωσης συγκεκριμένων δραστηριοτήτων.
Αν και ο Οδηγός σχεδιάστηκε για την Αθήνα, η σύνδεση των προτεινόμενων δραστηριοτήτων με τη σχολική ύλη, κοινή για όλους τους μαθητές που φοιτούν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση (αλλά όχι αποκλειστικά γι’ αυτό και μόνο τον λόγο) καθιστούν το πρόγραμμα εφικτό και προσαρμόσιμο σε κάθε περιοχή της χώρας, ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες.
Ξεπερνώντας λοιπόν τις καλές προθέσεις ως προς τη δυνατότητα παρέμβασης των παιδιών στο δημόσιο χώρο (όπως αυτές παρουσιάζονται με ευκολία σε πολλά παιδικά βιβλία), βιβλία και προγράμματα σαν το συγκεκριμένο μετατρέπουν δυναμικά, μέσω της μη παθητικής εκπαίδευσης, τους περιορισμούς της παιδικής ηλικίας και εκπαιδεύουν στην αξία του μελλοντικού ενεργού πολίτη.
Ο Οδηγός θα παρουσιαστεί την Τρίτη 13 Νοεμβρίου 2018 στις 18.30 στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων.
Iinfo:Μαρία Δημοπούλου, Πόπη Κύρδη, Ελένη Σβορώνου, Το παιδί, η πόλη και τα μνημεία, Οδηγός εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για την Πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Επιστημονική ευθύνη: Θάλεια Δραγώνα. Εκδ. Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων-Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, 2018
