Συνέντευξη στην Γιούλη Αναστασοπούλου.
Συνάντησα την Βασιλεία Οικονόμου σε ένα καφέ στον Πειραιά ένα απόγευμα του Νοέμβρη. Συζητήσαμε για την ποιητική της συλλογή « Το υπόλοιπο της αφαίρεσης», μέσα από μια δική μου ανάγνωση του έργου της που μυρίζει μνήμη, γέννηση-θάνατο, ασβέστη, εντυπώσεις επετείων και αϋπνία λόγω στέρησης «τροφής».
Το υπόλοιπο της αφαίρεσης, από τις εκδόσεις Γκοβόστη, ήταν προτεινόμενο στην κατηγορία πρωτοεμφανιζόμενοι ποιητές στη βραχεία λίστα του Αναγνώστη στα φετινά βραβεία.
Η συνομιλία μας κράτησε 45 λεπτά.
˜˜˜
Βασιλεία, τι μένει από το υπόλοιπο της αφαίρεσης;
Ο άνθρωπος. Εμείς όπως μετατρεπόμαστε μέσα από την πορεία της ζωής μας. Μέσα από αυτά που γίνονται ερήμην μας και από εκείνα που χάνουμε. Σταθερές, ασφάλεια, ανθρώπους. Η πράξη της αφαίρεσης είναι αναπόφευκτη αλλά και απολύτως ανθρώπινη.
Το βιβλίο σου γράφτηκε, όπως μου ανέφερες, μέσα σε έξι χρόνια.Τί ήταν αυτό που έπρεπε να ειπωθεί;
Υπήρχε, ας πούμε, ένας κοινός άξονας γύρω από τον οποίο γύριζε η ζωή μου και στα εικοσιτέσσερα και στα τριάντα και γενικότερα όλη την προηγούμενη δεκαετία. Αυτό που έπρεπε να ειπωθεί ωστόσο δεν ήταν αυτό που με παρακίνησε, παρά η δυσκολία που αντιμετωπίζω στη διαχείριση των απελπισμένων -συχνά λεγόμενων και σκοτεινών- ανθρώπινων συναισθημάτων. Ωστόσο, τα ποιήματα όταν γράφονταν δεν είχαν στο μυαλό τους να γίνουν βιβλίο. Αυτό προέκυψε πολύ αργότερα όταν βρέθηκαν όλα μαζί. Θα έλεγα ότι η ίδια η διαδικασία της γραφής είναι εκείνη που σε παρακινεί και σε οδηγεί εντέλει κάπου, παρά το αντίθετο.Ακόμη και για τον συγγραφέα πάντως, κάποιες πτύχες των κινήτρων του παραμένουν κρυφές και αποκαλύπτονται στον ίδιο μόνο όταν το έργο υπάρξει αυτόνομο κι εκείνος μετατραπεί σε απλόαναγνώστη, γι’ αυτό και η απάντηση στην ερώτηση δε θα μπορούσε να είχε δοθεί εκ των προτέρων.
Έχει άραγε ήρωες το ποιητικό έργο;
Δεν ξέρω αν υπάρχουν στ’αλήθεια «ήρωες» στα ποιήματά μου. Υπάρχουν μάλλον αντανακλάσεις συναισθημάτων, προσώπων και καταστάσεων που είτε αποκτούν τη μορφή συμβόλων είτε προσωποποιούνται. Ιδανικά το ποίημα θα λειτουργήσει σαν καθρέφτης και ο αναγνώστης δε θα χρειαστεί να μάθει τίποτα περισσότερο απο εμένα πέρα από αυτό που μπορεί να αναγνωρίσει.
Ωστόσο, αν και δεν υπάρχουν ήρωες, εγώ θα ήθελα να μάθω πως νοιώθουν οι άνθρωποι που κληρονομούν κλωστές;
Πλουσιότεροι
Και τι σχέση έχει το ποιητικό υποκείμενο με την Αϋπνία;
Μου κάνει εντύπωση η ερμηνεία σου μιας και εγώ κοιμάμαι πολύ, ίσως για τους ίδιους λόγους που μένει ξάγρυπνο το ποιητικό υποκείμενο.
Μένει ξάγρυπνο άραγε γιατί ανακαλεί το παρελθόν; Με εντυπωσίασε η εικόνα και η αίσθηση της καλοχτενισμένης ανάμνησης. Πότε μια ανάμνηση είναι καλοχτενισμένη;
Όταν την κοιτώ νοσταλγικά και τρυφερά έχοντας όμως απομακρυνθεί απ’ αυτήν επαρκώς.
Και γιατί για να λύσουμε τα χέρια μας πρέπει να δέσουμε τα παπούτσια μας;
Εδώ, περιγράφω μια απλή καθημερινή ιεροτελεστία. Το πρωινό «τελετουργικό» ας πούμε. Στην πραγματικότητα λύνουμε τα χέρια για να δέσουμε τα παπούτσια μας. Ετοιμαζόμαστε, δένουμε τα παπούτσια μας και βγαίνουμε έξω στον κόσμο πιο μόνοι.
Λοιπόν εγώ σκέφτηκα ότι κανένας δεν μπορεί να προχωρήσει με λυμένα κορδόνια.
Το πήγες πιο πέρα από μένα!
Αφού μιλάμε για τελετουργίες, πόσο χρήσιμο είναι ένα πτώμα στα θεμέλια ενός σπιτιού;
Σύμφωνα με τη λαική παράδοση, πολύ. Αρκούσε η γυναίκα του πρωτομάστορα για να κρατήσει ένα γεφύρι όρθιο. Σήμερα δεν ξέρω πόσοι πρέπει να θαφτούν στα θεμέλια αυτής της χώρας για να σταθούν όρθια τα πράγματα. Είναι ένα από τα δυο τρία ποιήματα που υπάρχουν στη συλλογή με κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις, ιδωμένες όμως μέσα από ένα υπαρξιακό πρίσμα.
Μιλάς για κληρονομιές στο κείμενό σου. Τι μας κληροδοτούν οι ζωντανοί;
Καινούργιες μνήμες που θα μπορούσαμε να καλοχτενίσουμε στο μέλλον και πολλαπλές αντανακλάσεις του εαυτού μας ώστε να τον μάθουμε καλύτερα.
Η όσφρηση μοιάζει να έχει κεντρικό ρόλο στο βιβλίο σου.
Ίσως γιατί είναι η αίσθηση που σε βοηθά να ανακαλέσεις άμεσα μια ανάμνηση.Μια μυρωδιά μπορεί μέσα σε μια στιγμή να σου επιστρέψει όλη σου τη παιδική ηλικία.
Και τι συμβαίνει όταν ένας κόσμος περιορίζεται σε κύβους ζάχαρης;
Ο κύβος μπορεί να είναι και ένα κλουβί, όμως κυρίως μιλώ για κάτι που είναι φτιαχτό, επεξεργασμένο , μια επίπλαστη χαρά, ένα φιξάκι ας πούμε.
Τελικά για να κερδίσεις λίγο φως καταπίνεις το φεγγάρι. Οι στίχοι στο τελευταίο σου ποιήμα, έχουν ερμηνευτεί ως οι πιο αισιόδοξοι της συλλογής.
Κι όμως, είναι μια κατάκτηση που γίνεται με σκληρά μέσα και η δήλωση της ίδιας της ανάγκης για λίγο φως στην ουσία επιβεβαιώνει τη θλίψη.
Εσύ τι διαβάζεις; Ποιο νέο δημιουργό θα μας πρότεινες;
Διαβάζω όσο περισσότερο μπορώ. Με ενδιαφέρει ιδιαίτερα η λογοτεχνία που γράφεται σήμερα. Θα σας πρότεινα την Ελένη Ντούξη και τον Δημήτριο Δημητριάδη.
Σε ευχαριστώ πολύ.
Βιογραφικό:
Η Βασιλεία Οικονόμου γεννήθηκε το 1983 στον Πειραιά. Σπούδασε Ιστορία στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Το 2015 κυκλοφόρησε η πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο «Το Υπόλοιπο της Αφαίρεσης» από τις εκδόσεις Γκοβόστη. Την ίδια χρονιά συμμετείχε στο 2ο Φεστιβάλ Νέων Λογοτεχνών, στο πλαίσιο της 12ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης. Το βιβλίο της ήταν υποψήφιο για το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ποιητή του λογοτεχνικού περιοδικού ο Αναγνώστης.
