του Γιάννη Ν Μπασκόζου
Πέντε ακόμα βιβλία για το καλοκαίρι
Λάζα Λαζάρεβιτς, Στις όχθες του Σάβου, πρόλογος-μετάφραση: Βλάνταν Τζόρτζεβιτς, εκδόσεις ενύπνιο
Το πρώτο βιβλίο ενός νέου μικρού εκδοτικού οίκου με τον τίτλο «Ενύπνιο». Πρόκειται για πολύ παλιά και άγνωστη έκδοση που επανεκδίδεται με φροντίδα. Ο συγγραφέας γεννήθηκε στη δυτική Σερβία το 1851 και πέθανε στο Βελιγράδι το 1891. Επηρεασμένος από τη ρωσική αλλά και την υπόλοιπη ευρωπαϊκή λογοτεχνία ανήκε σε έναν σημαντικό κύκλο της σέρβικης ρομαντικής λογοτεχνίας. Ο ίδιος είναι νευρολόγος, ψυχίατρος και ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για μια ψυχολογική εμβάθυνση στην καθημερινή ζωή. Τα διηγήματα του θυμίζουν το ύφος του Γκόγκολ και του Τσέχωφ. Στο παρόν βιβλιαράκι υπάρχουν τρία διηγήματα του που αφορούν όλα σε μικρές, «δύσκολες» ιστορίες ζωής. Ένας αξιωματικός που περιμένει τη γυναίκα του και ένας πατέρας που περιμένει τον γιό του από τον πόλεμο ξεροσταλιάζουν με τις ώρες στο λιμάνι περιμένοντας το βαπόρι που θα τους φέρει. Τι θα φέρει για τον καθένα, οι προσδοκίες, οι μύχιες σκέψεις, η βαριά ατμόσφαιρα και μια κοινωνία σε διάλυση συνιστούν το φόντο της αφήγησης στο πρώτο διήγημα «Στις όχθες του Σάβου». Στο δεύτερο διήγημα «πρώτη φορά με τον πατέρα στον όρθρο» και στο τρίτο με τίτλο «Στο πηγάδι» ανατέμνει την σκληρή χωριάτικη ζωή και τα ανθρώπινα πάθη που ταλανίζουν τις φτωχές οικογένειες. Αν όμως κερδίζει κάτι τις εντυπώσεις σε αυτό το βιβλίο που τυπώθηκε στην Αθήνα το 1921 είναι η σπάνιας ομορφιάς γλώσσα του, σε μια εποχή που η δημοτική δεν έχει καθιερωθεί ακόμα στην λογοτεχνία μας.
Μάριαμ Ματζίντι, Ο Μαρξ και η κούκλα, μτφρ: Σέβυ Σπυριδογιαννάκη, Ψυχογιός
Η ιστορία της ιρανικής επανάστασης μέσα από τη ζωή μιας νεαρής κοπέλας, της Μαριάμ. Πρόκειται για αυτοβιογραφικό βιβλίο της Μαριάμ Ματζιντί, η οποία έζησε μια σχέση αγάπης και μίσους με το Ιράν. Μικρή (πριν καταλάβει καλά – καλά τον κόσμο), θα φύγει με τη μητέρα της για την Γαλλία. Η οικογένεια της, κομμουνιστές και φιλοκομμουνιστές, κινδυνεύουν και επιλέγουν το Παρίσι ως τόπο αυτοεξορίας. Η Μαριάμ θα ζήσει την δεύτερη παιδική και την εφηβική ηλικία της στο Παρίσι, θα μάθει γαλλικά, θα ενστερνιστεί πολλά από την γαλλική κουλτούρα αφήνοντας πίσω της την περσική παράδοση. Φυσικά ως ξένη θα συναντήσει πολλές δυσκολίες στις σχέσεις της με τους γάλλους αλλά θα τα καταφέρει να μην διαφέρει πολύ από αυτούς. Ο πατέρας της θα αναγκαστεί να αλλάξει πολλές δουλειές, κυρίως χειρωνακτικές, για να μπορέσει να ζήσει την οικογένεια. Η νοσταλγία για την πατρίδα θα λυγίσει την Μαριάμ και μεγάλη πια θα επισκεφτεί την Τεχεράνη για να ξαναφύγει και να ζήσει στο Πεκίνο, την Κωνσταντινούπολη και να γίνει μια πολίτης του κόσμου. Το μυθιστόρημα της Μαριάμ Ματζιντί τιμήθηκε με το Βραβείο Goncourt πρώτου μυθιστορήματος και διαβάζεται και ως μαρτυρία για τα προβλήματα του μετανάστη, τον διχασμό του ανάμεσα σε δύο γλώσσες, σε δύο κουλτούρες, τα προσωπικά δράματα που εκτυλίσσονται πίσω από τους μεταναστευτικούς και προσφυγικούς αριθμούς.
Εντουάρντο Γκαλεάνο, Μέρες και νύχτες αγάπης και πολέμου, μτφρ: Ισμήνη Κανσή, Πάπυρος
«O πολιτισμός για μας δεν ήταν μόνο να παράγεις και να καταναλώνεις βιβλία, πίνακες, κονσέρτα, ταινίες και θεατρικά έργα. Ο πολιτισμός δεν ξεκινά καν από εκεί. Πολιτισμό θεωρούσαμε τη δημιουργία οποιουδήποτε χώρου συνάντησης μεταξύ των ανθρώπων. Πολιτισμό θεωρούσαμε όλα τα σύμβολα ταυτότητας και συλλογικής μνήμης: τις μαρτυρίες της ύπαρξής μας, τις προφητείες της φαντασίας μας, τις καταγγελίες ενάντια σε ό,τι μας εμποδίζει να είμαστε αυτό που είμαστε». Αυτός είναι ο κόσμος του Εντουάρντο Γκαλεάνο, του ουρουγουανού συγγραφέα (και πολύ αγαπητού στη χώρα μας), ο οποίος έρχεται και πάλι στην επικαιρότητα μέσα από την επανακυκλοφορία τού για χρόνια εξαντλημένου βιβλίου του Μέρες και νύχτες αγάπης και πολέμου, ένα αυτοβιογραφικό βιβλίο μεγάλης δύναμης. Ο συγγραφέας στην πρώτη σελίδα ειδοποιεί τον αναγνώστη ότι όλα τα γεγονότα που αναφέρονται είναι πραγματικά. Με σχολιασμούς, ρεπορτάζ, αφορισμούς, οδοιπορικά και συνεντεύξεις ο Γκαλεάνο με χιούμορ, αυτοσαρκασμό και κέφι εισάγει τον αναγνώστη στον λατινοαμερικάνικο κόσμο του. Έναν κόσμο, αυθόρμητο, δυναμικό, επαναστατικό, γεμάτο όνειρα και ψευδαισθήσεις, οράματα και απογοητεύσεις.
Ondjaki, Καλημέρα σύντροφοι, μτφρ: Αθηνά Ψυλλιά, Αιώρα
Στην απελευθερωμένη Αγκόλα παραμονές του 1991 ο εμφύλιος πόλεμος μαίνεται μεταξύ των μαρξιστικών φιλοσοβιετικών δυνάμεων και των κινημάτων που πρόσκεινται στις ΗΠΑ. Σε αυτήν την περίοδο ο νεαρός συγγραφέας Ondjaki αφηγείται μια ιστορία παιδιών. Ο Ντάλου, κεντρικός ήρωας μέσα στην παιδική του αφέλεια, θα πει αλήθειες και θα φανερώσει τις χαίνουσες πληγές του αριστερού συστήματος που κυβερνά τη χώρα. Γύρω του η παρέα συνομήλικων του η Ρομίνα, ο Μουρτάλα, η Πέτρα ζουν και αυτά τον παραλογισμό ενός καθεστώτος που έχει υποσχεθεί πολλά αλλά πραγματοποίησε πολύ λίγα. Το σχολείο διευθύνουν κουβανοί δάσκαλοι, οι σοβιετικοί έχουν τις καλύτερες παραλίες, το φαΐ είναι λίγο και με δελτίο, απαγορεύεται να βγάζεις φωτογραφίες γιατί μπορεί να πέσουν στα χέρια του «εχθρού», οι εκδηλώσεις είναι συντεταγμένες, όταν περνά μαύρο αυτοκίνητο (που μπορεί να είναι του Προέδρου) οφείλεις να βγεις από το δικό σου αυτοκίνητο για να δουν ότι δεν κρατάς όπλο και τα λοιπά. Όμως τα παιδιά κάτω από όλες τις συνθήκες, όλα τα προβλήματα, ανεξαρτήτως οικονομικών και πολιτικών δεσμεύσεων, παραμένουν παιδιά και μπορούν να μεταφέρουν την αθώα ματιά τους στους ενηλίκους.
Fabio Stassi, Η χαμένη αναγνώστρια, μτφρ: Δήμητρα Δότση, Ίκαρος
Ο Βίντσε Κόρσο είναι ένας γαλλο- ιταλός βιβλιοθεραπευτής και άνεργος φιλόλογος. Έχει ένα μικρό γραφείο σε ένα πατάρι σε μια γειτονιά της Ρώμης και συμβουλεύει γυναίκες (κυρίως) με υπαρξιακές αναζητήσεις, συστήνοντας τους πάντα ένα βιβλίο που θα τις βοηθήσει. Στην πολυκατοικία του εξαφανίζεται μια περίεργη γριούλα και όλοι πιστεύουν ότι έχει δολοφονηθεί από τον άνδρα της. Αυτό θα τον βοηθήσει να ανακαλύψει τον δολοφόνο της ή έστω να λύσει το μυστήριο γύρω από την παράξενη εξαφάνισή της μελετώντας τα βιβλία που αυτή έχει διαβάσει.
Αυτός είναι ο καμβάς ενός βιβλιοφιλικού αναγνώσματος με εσάνς από αστυνομικό μυστήριο. Ο Κόρσο είναι μοναχικός, πληγωμένος από έναν ερωτικό χωρισμό, χωρίς μητέρα και με άγνωστο πατέρα. Κάθε μέρα στέλνει ένα επιστολικό δελτάριο σε ένα ξενοδοχείο όπου η μητέρα του γνώρισε για ένα βράδυ τον πατέρα του, πριν αυτός εξαφανιστεί την επομένη. Φανατικός της γαλλικής μουσικής (Ζακ Μπρελ, Υβ Μοντάν κ.ά), με ομοιότητα με τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ ο ιδιόμορφος αυτός ντετέκτιβ έχει να λύσει τους δικούς του γόρδιους δεσμούς.
Ο κορμός της αφήγησης είναι οι συνεδρίες με διάφορες πελάτισσές του, η «τρέλα» της καθεμιάς και οι απίθανες βιβλιο-συμβουλές του. Με αυτόν τον τρόπο ο Κόρσο βρίσκει ευκαιρία να κάνει αναφορές σε διάφορα βιβλία, από τον Χεμινγουαίη και την Σούζαν Σόντανγκ έως τον Ρομέν Γκαρί και τον Τζουζέπε Τομάζι ντι Λαμπεντούζα. Πιστεύει βαθιά ότι τα βιβλία δεν λύνουν τα προβλήματα αλλά βοηθούν τον αναγνώστη να «μιλήσει» με τον εαυτόν του μιας και κάθε αναγνώστης διαβάζει με τα δικά του γυαλιά τον κάθε συγγραφέα. Ένα ευχάριστο μυθιστόρημα που θα ευχαριστήσει τον βιβλιόφιλο με τις συνεχείς καταδύσεις στα μυστικά της παγκόσμιας μυθιστορίας.
