Του Γιώργου Βέη.
«Ένας ποιητής βλέπει τον κόσμο με τα ίδια μάτια που ένας άντρας βλέπει μια γυναίκα».
Ουάλας Στήβενς, Adagia: Θραύσματα ποιητικής, εκδόσεις Άγρα
***
Το πρωινό φως εισβάλλει μέσα από ελάχιστα ανοίγματα. Τα έχουν παραχωρήσει οι κουρτίνες του παραθύρου. Οι ραβδώσεις εμφανίζονται η μια μετά την άλλη. Πρώτα στους τοίχους, μετά στο δάπεδο, μετά στο ταβάνι. Είναι οι έμπειρες των εφόδων. Έχουν εμπνεύσει προφανώς τους Βιετκόνγκ. Για την ώρα πάντως προμηνύουν την κατάγαυση, η οποία επιφυλάσσεται εντός ολίγου στην πόλη – νευρώνα, στο Ανόι της αστείρευτης ενέργειας. Πίνοντας τον πρώτο καφέ της ημέρας, ορίζω αυτήν ακριβώς την απόλυτη ευθεία, την ακτίνα της διεισδυτικής γνώσης, σύμμαχο κι ευεργέτη μου στις ολοήμερες αυτοψίες μου. Δεν άργησα να αντιληφθώ ότι η ευκολία, με την οποία αναβαθμίσθηκε το Ανόι, από κέντρο των συσσωρευμένων μαρτυριών ενός αγώνα μέχρις εσχάτων, σε πρωτεύουσα αναμφισβήτητων αισθητικών απολαύσεων, έγκειται ασφαλώς και στην πρόδηλη συνδρομή του φυσικού παράγοντα. Εννοώ την πλησμονή αυτού του ακατάβλητου πράσινου. Την ακατάπαυστη ροή ενός τεράστιου φυτικού κύματος, το οποίο έρχεται από παντού ν΄ αγκαλιάσει και να εξομαλύνει εν τέλει τα πάντα. Το δεδομένο περιβάλλον, το κληροδότημα της χλωρίδας στέργει. Επιβάλλεται, αγαπιέται, κατοικεί στο βλέμμα ως καλοπροαίρετος δαίμων.
Ο Πλωτίνος, στο λεγόμενο Μεγάλο Βιβλίο του, είναι εξαιρετικά σαφής: η φύση οργανώνει, διαχειρίζεται το δικό της θέαμα. Είναι μάρτυρας του εαυτού της και της Εικόνας, η οποία προκύπτει μέσα από μια διαλεκτική ωραιότητας. Η εμβρίθεια των παρατηρήσεων συνιστά προϊόν αδιάκοπων στοχασμών. Θα ισχυριστώ εδώ μάλιστα ότι η βιετναμέζικη εκδοχή συνιστά μιαν ακόμη αβίαστη επιβεβαίωση του κανόνα. Ό, τι εισπράττω τουλάχιστον τώρα, καθώς περιφέρομαι στις ακτές της πρώτης λίμνης, που συναντώ μπροστά μου, γύρω στις δέκα το πρωί, με τα χρώματα να δείχνουν όσο ποτέ πριν την αυτοπεποίθησή τους για την εγκυρότητά τους, απηχεί σε όλο το εύρος τους τις εκτιμήσεις του προαναφερόμενου αρχαίου σοφού: «τώρα ας μιλήσουμε για την ίδια τη γη και για τα δέντρα, εν γένει για τα φυτά, και ας εξηγήσουμε τι είναι γι΄ αυτά η θέαση, και γιατί μπορούμε να αναγάγουμε τα προϊόντα και τα γεννήματα της γης σε αποτελέσματα της θέασης, και με ποιο νόημα η φύση- την οποία εκλαμβάνουν ως αναίσθητη και ασυλλόγιστη – έχει η θέαση εντός εαυτής, και όσα παράγει, τα παράγει για χάρη της θέασης, την οποία κατά κάποιον τρόπο διαθέτει».
****
Από τον ένα δρόμο στον άλλο, από τη μια πλατεία στην άλλη, ξεδιπλώνεται η παρακαταθήκη των δεικτών της πόλης. Η διάθεση της στιγμής μπορεί να δώσει ασφαλώς το έναυσμα για πολλαπλές διερευνήσεις. Οι διαστάσεις των όσων μας περιβάλλουν επιτείνουν άλλωστε μιαν πρωταρχική αίσθηση οικειότητας. Οι πτυχές του Ανόι είναι σελίδες ενός ανοικτού βιβλίου περιηγητικής εύνοιας. Η πυξίδα του ταξιδιού δείχνει σταθερά προς τη μεριά των καίριων σημάτων. Τα πεζοδρόμια είναι κατ΄ ουσίαν εγκυκλοπαίδειες. Οι συνοικίες συνέχονται από μια σοφία αταλάντευτης συνύπαρξης, οι συντροφιές μικρών και μεγάλων εγκολπώνονται το αίτημα της σύνταξης στο ίδιο όραμα. Στα στενά της γειτονιάς, που με υποδέχεται τώρα, διακρίνω αμέσως τον πόθο για κοινωνική ανόρθωση. Στους τοίχους διαβάζω κατάφαση στη ζωή. Τα μηνύματα απροκάλυπτα, ό,τι συμβαίνει ανάγεται σε εξαρτήσεις τοπίου.
*****
Έχω φέρει μαζί μου το βιβλίο του Justin Wintle, με τίτλο Romancing Vietnam, inside the boat country, αμετάφραστο προσώρας στη γλώσσα μας, από τη σειρά «Lost and Found – Classic Travel Writing» των εκδόσεων Signal της Οξφόρδης. Στις πυκνογραμμένες 450 σελίδες του αναδεικνύεται ένα σημαντικό μέρος της χώρας του Χο Τσι Μινχ, όπως προσπαθούσε να διαρθρωθεί σε πλείστους τομείς το αποφασιστικό έτος 1989. Άγνωστες, απροκάλυπτα σαγηνευτικές και δυναμικές ταυτοχρόνως, οι όψεις της εσωτερικής του σκηνής αποτυπώνονται με ενάργεια στις μαρτυρίες αυτές. Ανοίγοντας ξανά τις πύλες του στον έξω κόσμο, το Βιετνάμ απεφάσιζε ν΄ αναμετρηθεί σε πλείστους τομείς της οικονομικής δράσης στην αρένα, κατ΄ αρχήν, της Νοτιανατολικής Ασίας. Ταξιδεύω μαζί με τον Justin Wintle συνειδητά, δηλαδή νοερώς και αναδρομικά. Όποτε τον διαβάζω, αυτές τις αναγκαστικά περιορισμένες φορές, λόγω της αναπόφευκτης κινητικότητας των ημερών, ταξινομώ συγκρίσεις, διορθώνω παραστάσεις, ελέγχω διαφοροποιήσεις και αλλαγές τακτικής από την πλευρά των ντόπιων στην προσέγγιση του περαστικού Άλλου. Ένα κέντημα χρόνων. Περιορίζομαι, εννοείται, στο κέντρο της πρωτεύουσας για να μην χάσω τον μίτο των δηλώσεων και των παρεπομένων τους. Περιμένω, παρασύρομαι, σταματώ: η διελκυστίνδα δεν μ΄ εξαντλεί. Με προωθεί κατάλληλα στην κωδικοποίηση των χαρακτηριστικών του Ανόι.
*****
Το Ανόι εμπεριέχει από το 1989 εκείνη τη ζωτική ορμή για μιαν όσο το δυνατόν ταχύτερη και σύμμετρη ανάπτυξη. Η φορά των πραγμάτων μάλλον δικαιώνει προσώρας, σ΄ έναν ικανοποιητικό βαθμό, όλους εκείνους τους πρωταρχικούς, σαφώς φιλόδοξους σχεδιασμούς των ιθυνόντων του επιτελείου εθνικής στρατηγικής. Συγκρίνω αναπόφευκτα το χθες της πόλης με το παρόν της, όπως ξεδιπλώνεται τώρα στους χιλιάδες των επισκεπτών. Όχι από ανάγκη σπουδής, αλλά από εκπλήρωση αυθορμησίας. Όπως δηλαδή μου προσφέρεται ένα ποτήρι κρασί, σε ανταπόδοση δικής μου χειρονομίας, έτσι υποδέχομαι τα θεσμικά φαινόμενα της βιετναμέζικης ευδίας.
*
